Een actiecomité wat ‘strijd’ tegen de verhoging van de OZB in Hoogeveen? We leven in de tijd van thematisch mensen bij de politiek betrekken. One issues doen het goed. Dus waarom zou er in Hoogeveen geen actie tegen verhoging van de OZB gevoerd kunnen worden. Toen ik een berichtje van HACOZBNEE op twitter zag dacht ik, daar ga ik eens een wat nadere studie van maken…. Kunnen we de OZB afschaffen?? Natuurlijk ben ik HACOZBNEE gaan volgen daar komt vast nog wel meer nieuws van….

Samenvatting
Aangezien deze blogs zaken nogal genuanceerd wil neerzetten dit keer een noviteit: een samenvatting: in Hoogeveen is volgens de eerste (voorbarige?) berichten 6,5 mln. tekort op de exploitatie. In de media heeft de ‘Hoogeveens minister van Financiën’ geroepen dat dan de lokale belastingen maar om hoog moeten. In deze blog probeer ik de effecten (voor volledige dekking moet de OZB 61% verhoogt worden), de nadelen (OZB heeft nadelige effecten vooral voor kleine beurs) en de alternatieven op een rij te zetten. Een alternatief is de afschaffing van de OZB. Dat zou mooi zijn, maar nog mooier zou een ‘Hoogeveen Tax’ zijn. Een ingezetene-heffing. Zeg maar een soort Duitse Gelande-steuer. Maar dan krijgen we juist meer belasting? Ja, maar wel belasting waarbij de inwoner direct het verband tussen kosten en baten ziet een belasting die men veel directer kan beïnvloeden. Wel voor 40 mln. Hoogeveen aan taken erbij geven, maar dan steeds ‘laten bungelen’ als om budget gaat. Dat was de vorige regering, zou de huidige dat beter doen? En hoe kan de enige echte lokale partij als Gemeentebelangen op dat front haar stem in Den Haag laten horen? Het is duidelijk dat daar de sleutel ligt…..minder Nederlandse inkomstenbelasting en meer ‘Hoogeveen Tax’ en sowieso geen verhoging van de huidige (ellendige) OZB! Ik denk aan een actie ‘ik steun HACOZBNEE’….natuurlijk wel anoniem…

OZB in Hoogeveen
De OZB (onroerende zaakbelasting) wordt geheven van eigenaren van onroerende woningen en niet-woningen en van gebruikers van onroerende niet-woningen. Als je op 1 januari van een bepaald jaar eigenaar of gebruiker bent van bovengenoemde panden dan moet je aan de portemonnee. De gedachte is: als je geld genoeg hebt om panden te bezitten of zelfs een bedrijfspand te gebruiken dan kun je ook wel iets meer bijdragen aan de kas van de gemeente. De regeling kijkt dus helemaal niet naar je inkomsten of zelfs niet of je een zware hypotheek op je pand hebt of andere situaties. Het is dus een volledig op bezit georiënteerde belasting. Dat is dus compleet in tegenstelling tot vennootschaps- of inkomstenbelasting, waarbij we betalen op basis van winst en dus draagkracht.

In Hoogeveen betaal je OZB over de waarde van dat jaar daarvoor. Dus panden worden getaxeerd en op basis daarvan moet je een percentage aan de gemeente betalen. Zij zetten dat geld weer nuttig in…. In Hoogeveen is in 2018 het percentage 0,1594% van de waarde economisch verkeer. Bedrijfspanden zijn bijna 2 keer zo duur….0,2740%. En pandje huren? Dat kost je 0,2086%.  In Hoogeveen kun je optimaal inzage krijgen in je OZB-taxatie en berekening. Ik schaam me d’r niet voor om dat met u te delen. De WOZ-of OZB-waarde van ons huis is € 286.000 (vraag niet hoe het kan, geniet er van is ons motto in dezen). Keurig achter de DIGID te bestuderen.

Hierin zie je dus dat je twee manieren verhoging voor de kiezen krijgt. Eerst door: het percentage van de gemeente te laten stijgen. Over 2017 naar 2018 heeft men het percentage 3,4% laten stijgen. Dat kon omdat we (sigaar uit eigen doos) de afvalstoffen zagen dalen. Tweede: de grondslag, de waarde van de woning gaat blijkbaar omhoog. Hier dus met 2,45%. Gezamenlijk heeft dat op mijn WOZ-situatie van 2017 naar 2018 een effect van 6,05%. En dat terwijl de consumentenindex 2017 versus juni 2018 nog geen 1% gestegen is. Behoorlijke prijscompensatie. ….. Daarom zeg ik: Steun ‘HACOZBNEE’….
Negatieve invloeden voor wat de OZB-opbrengsten betreft en over de afgelopen jaren waren:
1. Leegstand (name bij huurders-OZB)
2. Bezwaren t.a.v. waardering
3. Beperkte areaal uitbreiding (minder kavels verkocht)
De ontwikkeling van de OZB in Hoogeveen zag/ziet er als volgt uit:

Grofweg levert de OZB dus bijna 11 mln voor de gemeente op. In totaal gaat er inmiddels (volgens JRR 2017) bij de gemeente Hoogeveen 188 mln. om. Daarvan hoesten de Hoogeveners dus via de OZB 5,85% zelf op. Zeg maar 6%, dus 94% komt uit andere potjes. Volgens Matthijs Bouman (landelijk bekend econoom) in FD van 17 maart 2018 kunnen de gemeenten voor inmiddels maar 13% hun eigen inkomsten beïnvloeden. Dat was enkele jaren terug nog 16%. Kortom de invloed op de eigen inkomsten daalt. En de kosten….?  In Hoogeveen kunnen we vanaf 2017 zien wat het effect van de tariefverhoging met 3,4%. Is geweest. Over de hele linie (dus inclusief effecten als minder leegstand en meer kavels verkocht) had dit een effect van +5,47%. Ten opzichte van het jaar 2016 leverde dat ons dus 551k ook wel 5,5 ton in euro’s op. Wij als familie hebben dus € 27 extra betaald om de gemeente 5,5 ton meer in het laadje te laten komen. Die verhouding houden we even vast om straks wat door te rekenen.

Dan is het nog goed om te bedenken dat veel partijen, zeker ook het CDA graag met de totale woonlasten tot de laagste 3 van Drenthe willen behoren. In de jaarrekening 2017 was Hoogeveen gedaald naar de 5de plaats. De stijging OZB trachten we te compenseren door lagere afvalstoffenheffing. Daarin zijn we echter afhankelijk van Area NV. En daarmee had Hoogeveen als één van de aandeelhouders (en dus commissaris) een matige verhouding. Hierin spelen belangen tussen Emmen en Hoogeveen een rol. Zodra belangen verschillend zijn wordt samenwerken heel ongemakkelijk…..daar zijn inmiddels de nodige ervaringen mee.

OZB omhoog?
De afgelopen weken stond het volop in de krant, juist in de week dat tegenvallers regende: is de ijsbaan nog wel actueel, is het zwembad wel goed begroot, kunstgras aanleggen in dorpen kost 2 mln., kunstgrasonderhoud 2,3 mn en Tamboer wil 2,3 mln. voor groot onderhoud. Bleek afgelopen donderdag in de raadszaal ook nog voor 1 jaar te zijn en dus moet daar zeker nog 2,7 mln. bij voor volgende onderhouds- en verbouwingen de komende 3 jaar. Dat maakt de ‘financiële waakhond’ wel tamelijk onrustig.

Hoogeveen stevent af op een tekort van € 6,5 mln. in begrotingsjaar 2019. De oorzaak en de oplossing ligt bij het Rijk zo laat gemeentelijke penningmeester Jan Steenbergen optekenen. Dus als het rijk niet over de brug komt? Dan reageert hij als volgt:

Behoorlijke opgave’
,,Dat wordt een behoorlijke opgave’’, stelde hij tijdens een toelichting op de begroting. ,,We overwegen de gemeentelijke belastingen te verhogen.’’ Daarbij lijkt de politiek gevoelige onroerendezaakbelasting (ozb) het eerst aan bod.

Natuurlijk kan dat nooit de oplossing zijn. Als we 6,5 mln. willen goed maken via de OZB dan moet deze met 61% omhoog. Net hebben we gezien dat als we 5,5 ton willen groeien met onze belastingopbrengsten wij als familie € 27 extra moeten betalen. Hanteren we deze formule op dezelfde manier over 2019 dan moeten we als familie Kreuze € 318 extra betalen. Van € 463 per jaar naar € 781. Stevige verhoging. Daarom is het ‘dreigement’ om de OZB te verhogen door Jan Steenbergen vooral bedoelt om de politieke druk op ‘Den Haag’ op te voeren. Een rechtstreeks ingang vanaf Hoogeveen naar bewindslieden in Den Haag was voor een wethouder financiën vast wel handig. Lijkt me bij een volgende verkiezingen in het stemhokje nog wel eens iets om over na te denken. De politiek van Hoogeveen kan niet losgezien worden van Assen (waar veel geld op de bank staat) en Den Haag (wat over HEEEL veel geld gaat). De soep zal wel niet zo heet gegeten worden als op 3 juli in het Dagblad opgediend….

OZB afschaffen?
Op zich zouden we dit kunnen overwegen. Natuurlijk maken we bijna 6% inkomsten niet gemakkelijk goed. Echter dit is een bruto bedrag. We maken ook (flink) kosten om deze bedragen binnen te krijgen. Taxateurs, medewerkers van afdeling belastingen en allerlei controles en nog de afhandeling bezwaarschriften etc. Volgens de gemeentelijke administratie 249k aan werkzaamheden en dan nog de loonkosten van diverse functionarissen. Ik gok dat dit rond de 1 mln per jaar kost. Per saldo nog een netto 10 mln. Volgens de gemeentelijke boekhouding is de verdeling als volgt:

• woningen € 6.354.900 53%
• niet-woningen € 4.120.000 34%
• huurders € 1.623.000 13%

In 2005 is er ook volop discussie geweest rondom het thema afschaffen OZB (op woningen). Toen gingen er stemmen op om de OZB af te schaffen. Veel tegenstanders, maar ook argumenten voor afschaffing. Belangrijkste: het is inkomensonafhankelijk en sluit daarmee niet helemaal aan op draagkrachtprincipe. In 2005 schreef Mr. Dr. G.D. Dales (toen wethouder financiën te Amsterdam voor de VVD) dat hij constateerde dat burgers een bloedhekel hebben aan de OZB. Echter Dales geeft aan dat we niet moeten overdrijven. Zoals ik hierboven al voor Hoogeveen aangaf zo ziet Dales het ook. Als we het voorzieningenniveau in een stad middels OZB op niveau willen houden, dan moeten we deze zo drastisch verhogen dat dit, gezien de bloedhekel, geen politiek realistische optie is. Hij noemde de OZB-verhoging dan ook ‘een premie voor slecht bestuur’. Of hij constateerde dat de burger het in ieder geval ziet als een premie op slecht bestuur. Voor burgers is het NIET aanwezig zijn van een link tussen tegenvallers (slecht bestuur) en de OZB-verhoging volgens Dales ‘niet erg goed uit te leggen’. Behalve voor een enkel clubhuis of een zwembad (!) ziet hij niet veel toegevoegde waarde in sturen via de OZB. Terugkomende op het grootste bezwaar is het ontbreken van inkomensafhankelijkheid: Niet de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Maar schouders die wonen in wijken waar waardestijging van onroerend goed het hardst gaat. Investeert bijvoorbeeld een gemeente in een sociaal zwakke wijk en neemt leefgenot toe….dan gaan ook de taxatiewaarden omhoog. Ook als er in die wijk of buurt veel mensen met laag inkomen wonen. Met de tendens, door o.a. de lage hypotheekrente, van een groeiend eigen woningbezit, kunnen we in bepaalde gevallen over de OZB spreken als een behoorlijk asociale heffing. Daarnaast zijn er ook nog de verschillende tarieven, dus dat maakt de ongelijkheid nog groter. Tussen plaatsen, maar ook tussen de bezitter/gebruiker en huurders. Dit werkt scheefhuren ook nog weer in de hand. Als we de OZB zouden opheffen zou dat tot meer gelijke behandeling tussen woningbezitters en tussen woningbezitters en huurders leiden. Afschaffen leid ook tot lagere woonlasten, mogelijk heeft dit stimulerend effect op bereikbaarheid van eigen huis. Omdat je bij lagere inkomsten geen kwijtschelding OZB meer kunt krijgen, zorgt dat bij afschaffing in ieder geval niet meer voor een remmende factor op het gaan werken (de verhouding armoedeval en OZB zouden we zeker nog eens wat beter kunnen analyseren). Wat afschaffen OZB sowieso tot gevolg heeft is dat er geen dure taxaties en nog duurdere bezwaarprocedures hoeven te worden gevoerd. We moeten natuurlijk wel realiseren dat het Rijk ook volop ‘profiteert’ van de WOZ-taxaties, immers de WOZ zit inmiddels als grondslag in diverse andere belastingen. De frustratie die dat geeft of kan geven zit dan in ieder geval niet meer in het traject tussen burger en gemeente. ….En het rijk zou dan ook deel van die kosten mogen nemen….

Hoogeveen Tax? Ja!
Zoals aangeven heeft een gemeente maar weinig invloed op haar eigen inkomsten. Wel chauffeur zijn, maar je gaat niet over wat je mag tanken…dat rijdt beroerd. De gemeente H. is dus afhankelijk van de beleidsbeslissingen in Den Haag. De gemeente heeft echter wel (heel) veel extra taken gekregen. De begroting in Hoogeveen is in 2017 dus 188 mln. Maar in begroting 2014 was dat nog maar 148 mln. Een stijging op de kop af met 40 mln. jaarlijks. En dat is precies 27% extra. Serieus geld. Dus Hoogeveen heeft met geld van het rijk 27% taken erbij gekregen. En dat terwijl de inkomende geldstromen gemiddeld genomen in Nederland dus maar voor 13% door gemeente beïnvloeden zijn. Dat was enige jaren terug nog 16% en is dus dalende. Dat wordt nog erger omdat over die extra kosten de gemeenten regelmatig (thuiszorg en jeugdzorg, maar ook oude taken als WSW) niets te zeggen hebben. Bij jeugdzorg bepaald een medicus (zeg een huisarts) of iemand deze zorg nodig heeft, de wet- en regelgeving zorgt voor de verplichting om iemand te helpen en de nota leggen wij bij de gemeente neer. Een gemeente zoals Hoogeveen met veel zorggevallen is daarom flink aan de beurt. De vorige regering heeft op die manier een stille bezuiniging doorgevoerd. Immers als de gemeente zich aan de maximale rijksvergoeding gaat houden (was op zich logisch zou zijn) dan krijgt ze juridisch en publicitair, zo rond september of oktober als ze moet aangeven dat de pot leeg is, er flink van langs.

Volgens het rijk zijn de gemeenten, ambtenaren, raden en college ‘s slim genoeg om bijna 30% meer taken uit te voeren, maar tegelijkertijd te dom om na te denken over financiering van de gemeentelijke uitgaven. De inwoner mag een ½ stem uitbrengen. Immers u stemt op policiti die maar voor 13% gemiddeld iets te zeggen hebben over de inkomsten van uw gemeente, kortom de batenkant van de gemeente-exploitatie zit niet of nauwelijks in uw politieke afweging. Dat is toch 1/2-werk. Het is toch goed om bij democratische beslissingen en in het belang van de kiezer en gekozenen dat we inzicht hebben in de baten en de lasten. Nu weten we ook nog eens pas in de mei-circulaire van het lopende jaar (en die heet zo, maar komt in juni) wat de ontwikkeling van de rijksbijdrage voor het komende jaar zal zijn (we hebben dan de begroting vaak al gemaakt). In de onvoorspelbaarheid van de politiek komen er vaak nog wel tijdens het jaar plussen (nieuw beleid) of minnen (extra taakstellingen bijv.) op de gemeente af.

Kortom willen we meer te zeggen krijgen over ons eigen huishoudboekje dan kunnen we naar lokale belastingen kijken. Kortom dat kan bij een ‘Hoogeveen tax’ of een soort ingezetenenbelasting ook beter ingeregeld worden. Het zou veel duidelijker moeten zijn wat de gevolgen zijn van een gemeentelijke beslissing op de belastingen. Dan krijg je (hoewel dr. Allers van RUG/Coelo daar anders overdacht) pas een mooie keuze: wij willen een nieuw zwembad, maar dat betekent dat u x% meer Hoogeveen tax moet betalen. Of anders gezegd de verbanden zijn dan wel duidelijk en de effecten direct in beeld. Natuurlijk zijn er nog meer inkomstenmogelijkheden: grondexploitatie, centrale inkoop, duurzaamheidsprojecten, treasury, aandeelhoudersposities en dat soort inkomstenbronnen. Die mag de gemeente ook niet uit het oog verliezen!
Meer autonomie in de kosten zou ook meer autonomie in de baten moeten zijn.

Maar hoe werkt zo’n ingezetenenbelasting dan? Het zou een vaste en variabel deel per (volwassen) inwoner moeten zijn die gekoppeld aan de IB-aangifte rechtstreeks in de gemeentekas binnenkomt. Natuurlijk moeten we oppassen voor het zogenaamde denivellerend effect: de rijksoverheid zou dat zo geeft Matthijs Bouman in het FD aan, gemakkelijk kunnen corrigeren door de lasten voor de lage inkomens verder te verlagen. Dat kan ook goed immers zo hoeven veel minder vanuit gemeentefonds naar de gemeente door te storten. Ik zie nog een prachtige mogelijkheden om deze ingezetenenbelasting ook in te zetten om ‘basisinkomen 2.0’ uit te proberen. Onder ‘basisinkomen 2.0’ verstaan ik in dit geval de negatieve inkomstenbelasting. Op basis van opgegeven inkomen krijgt men altijd een aanvulling tot minimum-inkomen (het landelijke basisinkomen), met de huidige data-architectuur kunnen we naar een IB-aangifte op maandbasis. De aanvulling kan daar eventueel de maand later volgen.
Kortom, weg met de OZB en leve de ‘Hoogeveen Tax’….wellicht moeten we in Hoogeveen met dat eerste beginnen….? Daarom ‘ik steun (anoniem) HACOZBNEE….!