Wie niet durft te dromen is geen realist,
24 oktober 2018: Wat leert Hoogeveen in Papenburg?

Om 7.45 vertrekken 13 vertegenwoordigers van Hoogeveen met 4 auto’s naar Papenburg om klokslag 900 uur te arriveren bij gemeentesecretaris Heiko Abbas. Hij staat op de stoep al op ons te wachten en heet ons hartelijke welkom. De afgelopen zomer gaf historicus Albert Metselaar een schot voor de boeg toen we aan de slag waren met het Hoogeveense stadscentrum. ‘Als naar een vergelijkbare stad wilt reizen om te kijken hoe het ook kan….dan moet je naar Papenburg’ zo schreef Albert op FB. Een beetje bij het onderwerp betrokken raadslid pakte de handschoen op en schreef direct een mail naar de burgemeester van Papenburg. De heer J.P. Bechtluft reageerde ook vlot en op 8 september zouden we afreizen naar Papenburg. Deze afspraak werd in goed overleg doorgeschoven naar 24 oktober. Bechtluft zou dan volop de tijd hebben en de gemeenteraad kon op 8 september op bezoek bij de ijsbaan-zwembad-combinatie in Dordrecht.

Heel welkom 
En wat een welkom was het. Naast burgemeester en zijn secretaris was ook een wethouder (die vloeiend Nederlands sprak) en het hoofd infrastructuur beschikbaar. De tafels waren vrolijk gedekt met kannen koffie en thee, maar ook schalen vol broodjes en hapjes. Voor velen de eerste keer dat een kopje koffie gecombineerd werd met gehaktballetjes….om 9.00 ’s ochtends… Nadat de burgermeester zijn welkomswoord had uitgesproken in Nederlands (hij studeerde recht in Leiden), Engels en Duits mocht ondergetekende een flink pakket van Plaisier aan de mannen overhandigen en hen nu al bedanken voor de inzet en de tijd die zij in de Hoogeveense delegatie wilden steken. Vervolgens vertelde Heiko Abbas in Engels hoe in Papenburg alle kanalen waren gedempt. Dat de voorganger van burgemeester Bechtluft de burgemeester Nehe via miljoenen subsidies voor werkloosheidsprojecten de kanalen weer heeft laten opengraven. Laten afwerken met prachtige kades en dat daarmee de ‘stad van de pioniers’ weer in ere werd hersteld. Papenburg is een stad, dat net als Hoogeveen in de 16/17de eeuw wordt ontgonnen en wat een knooppunt van kanalen was. Natuurlijk het grote verschil dat de kanalen hier uitkomen op de rivier de Ems en daarmee een link naar zee kon worden gelegd. De reden waarom de Meyer Werf in Papenburg ligt. Deze werf is inmiddels wereldberoemd omdat zij zich richt op bouwen enorme of kolossale cruiseschepen. Grappig was wel dat Papenburg vooral groeide in de 17de eeuw omdat men de grond gratis kon krijgen, men had één verplichting: men moest aan de rand van de kavel meegraven aan het kanaal wat daarmee collectief werd aangelegd. Daarnaast was men vrijgesteld van de dienstplicht. Dat was zwaar handwerk, maar de ‘wurst’ die voorgehouden werd was dan ook niet verkeerd. Slim van de Duitsers.

Dicht en weer open 
In 1960 werden vele kanalen dichtgegooid. In totaal werd zo’n 20 jaar later 42 kilometer kanaal weer opengegraven. Daarmee zo geeft Abbas aan ‘is het DNA van Papenburg weer teruggebracht’. Daarnaast werden vele tientallen bruggen gereconstrueerd en dan werden ook nog eens 5 replica’s van de beroemde Papenburger schepen teruggelegd in deze kanalen. Schepen die allemaal 100% zijn nagebouwd en 100% eigendom van de gemeente zijn. Één daarvan is te bezoeken wat de delegatie na de lezing en de bevraging ook prompt heeft gedaan. In grofweg 1 uur kan men rustig wandelend alle schepen zien en wordt daarmee door Papenburg gevoerd. Belangrijk voordeel voor de stad is overigens ook dat bij overmatige regenval men de kanalen al vast wat leeg laat lopen zodat het water moeiteloos kan worden afgevoerd. Een groot ‘vorteil’ ten opzichte van de omliggende plaatsen zo vermeld Bechtluft. De financiering van de opengraafactie kwam uit de budgetten voor werkloosheidsbestrijding vanuit Bonn en Hannover. Zeg maar Den Haag en Assen in onze termen. De werkloosheid was in die tijd in Papenburg overigens zo’n 15-20% (in 2014 was dat in Hoogeveen ook 14,8%). Inmiddels is het werkloosheid eigenlijk vrijwel helemaal weg. Een kleine 2-3% werkloosheid is er nog over.

Trots vertelt Heiko Abbas hoe mooi de stad is nu de kanalen weer open zijn…..

Dagattracties zijn handig en niet ‘ver weg’
Naast de kanalen heeft Papenburg twee dagattracties. Eén is wereldberoemd, dat is het bezoekerscentrum van de Meyer Werf. De andere is de Von Velen-Anlage. De Meyer werf wordt behandeld, maar is niet het centrum van deze besprekingen. Wat is wel de invloed van Meyer? Het bezoekerscentrum is door fam. Meyer bekostigd, maar de baten zijn 50% voor instandhouding en 50% voor PMG GmbH. De Papenburg Marketing Gruppe is een Duitse BV die zorgt voor alle PR en Marketing rondom Papenburg. De aandeelhouders zijn gemeente, Meyer, maar ook 15 andere grote bedrijven uit Papenburg. De stad kent namelijk ook zeer grote kwekers van bijvoorbeeld komkommers of tomaten. De PMG kent een bezetting van 25 vaste en 50 flex-medewerkers. Een begroting van 3 mln. Kortom dat is wel even nadere kost als in Hoogeveen. Je moet dus de MARKETING niet vergeten. Daar mag je NIET op bezuinigen. De Von Velen-anlage is zeg maar het Roelof van Echten-open-lucht-historisch museum. Komt misschien nog wel het meeste overeen met het Veenmuseum/Veenpark in Barger-Compascuum. De ‘anlage’ wordt gerund door vrijwilligers en heeft aan het pannenkoekenrestaurant een goudmijn (tip voor de Drentse Praam!). Het oude stadscentrum doet het met aantallen bezoekers ook erg goed. Zelfs zonder de Meyer Werf trekt het veel bezoekers. In het afgelopen jaar zo’n 2 mln. De stad heeft grote plannen om de ‘Alte Werf’ door te ontwikkelen. Het is een groot bezoekerscentrum/evenementenhal. Je ziet dat er veel wordt ingezet op evenementen. Hafenfest, maar ook zeer grote bloemenshow. De Duitsers zijn er gek op. De komende zomer is er weer een grote bloemenshow die maar liefst 3 maanden zal duren.  Zoek dus attracties niet ver weg. Misschien heb je ze al, maar moeten als concept en met marketing ontwikkelt worden…

Toerisme
Bijzonder. De stad is in de zomermaanden autovrij (behalve voor bewoners en toeleveranciers). Maar in de periode oktober-april als er vrijwel geen toeristen zijn kan je wel met de auto bij de winkels komen. De winkeliersvereniging houdt het 12 maanden autovrij worden vooralsnog keihard dicht. De stad Papenburg kent slechts 4 koopzondagen en deze zijn altijd (is verplicht) gekoppeld aan een evenement. Het gebied rond het ‘Hauptkanaal’ kan eventueel, als men daar evenementen aan koppelt nog 4 koopzondagen bij krijgen. Meer koopzondagen word door de kerken en vooral ook de vakbonden tegen gehouden. Beide hebben vele malen meer invloed als in Nederland. Papenburg heeft 55% katholieke – en 25% evangelische christenen. Een percentage van 80% van de bevolking is betrokken of ingeschreven bij een kerk. In Nederland ligt dat factor 3 of zelfs 4 lager. Het toerisme rust op vier pijlers. De stad, de werf, de activiteiten en de samenwerking met de omgeving. En dat voert zo ver als trips naar Waddenzee of naar Borkum.

Kinderen
De kinderen kunnen in het stadscentrum het schip bekijken, ze kunnen een rondvaart maken rondom Papenburg en in het prachtige stadspark (waar ook de bloemenshow zal zijn) is een ultramodern en uitdagend speelpark gemaakt. Het park wordt ’s nachts afgesloten om netjes te houden en tijdens onze wandeling zagen wij dat de polizei er ook rond reed. Volgens Bechtluft zit het in de routes om op te letten dat het park niet versmeerd of een hangplek van verkeerde lieden wordt. Vanuit het park liepen we naar het ‘buitenstedelijke winkelgebied’ tegen de ‘Alte werf’ aan. Grote en nette parkeerplaatsen, grootwinkelbedrijven en zeer toegankelijk. Via de ‘Alte werf’ en grote appartementengebouwen kwamen we weer bij het ‘Hauptkanaal’ uit en vervolgende onze weg naar Gasthaus Kuhr waar nog even gezellig nagepraat en gegeten werd. Vervolgens keerden de Hoogeveners terug naar hun eigen Veenkoniale woonplaats. Zeer tevreden en vol van hetgeen op 100 km van hier met een zelfde historie gerealiseerd is. Een nuttige morgen.


Het complete gezelschap, Drentse Praam, Historische Kring, Gemeente Hoogeveen, Oud-Hoogeveen, Albert Metselaar (diverse historische functies) en raadsleden van D’66 – hele fractie- , GB en CDA. 

Goede Duitse lunch is voorzien van Schnitzels…

Lessen
Wat zijn nu de lessen die ik uit dit bezoek heb gehaald:
1. Kan niet bestaat niet (Albert Metselaar citeerde Bhalotra ‘wie niet durft te dromen is geen realist’)
2. Het begint bij ambitie
3. Je moet een groot plan maken en daar meerdere jaren of zelfs decennia aan werken.
4. Je hebt een handige burgemeester nodig
5. We moeten in Assen en Den Haag zijn
6. Budgetten zijn voor meer dan één doel inzetbaar
7. Je hebt een slogan nodig waar men zich mee identificeert (dus GEEN High Hoogeveen)
8. Een attractie helpt enorm en een rijke familie doet ook wonderen, maar daarna moet je het zelf doen
9. Historie en toerisme zijn prima combinatie
10. Een speelpark is kindvriendelijk
11. Evenementen moeten dichtbij de mensen staan (als de hele regio gek is op bloemen, dan ….)
12. Schepen en pannenkoeken leveren geld op
13. CDU (Duitse CDA) aan de leiding is nog helemaal niet zo gek…
14. Gehaktballetjes bij de koffie kan best.

Het zal mij benieuwen welke van deze lessen we in Hoogeveen in praktijk kunnen brengen. Om bij punt 1 te beginnen deel ik toch graag mijn droom met u. Ik word daarin niet geremd door geldgebrek (wat we wel hebben momenteel). Er is in Nederland geld genoeg en anders moeten we (goed dat Jan Steenbergen recent al geweest is) in Brussel buurten.

Dromen…..
Zou het niet kunnen dat we (in de komende 3 decennia) kunnen werken aan een aftakking van de Hoogeveense vaart voor het viaduct ‘Alteveer’ om dan voor de bungalows langs, scheef voor de Leyenhove langs een kanaaltje (a la Papenburg dus met gemetselde kades) tot aan de kruising met de Piet Hein en Kortenaerstraat kunnen leggen. We kunnen mooi alle braakliggende grond bij Piet Heinstraat gebruiken voor een ‘kleine binnenhaven’ (a la Appingedam). Het DOC gebouw kan een prachtig restaurant aan het kanaal worden. De DOC-toren een landmark of zelfs met een lift een uitzichtpunt over de regio? De gebouwen van de DOC kunnen een historisch doe-centrum voor kinderen worden. Daar leert men van de industriële historie door zelf dingen te doen en te onderzoeken. Een soort NEMO maar dan verbonden met DNA van Hoogeveen. DOC wordt de grote sponsor en opent natuurlijk ook een Old Amsterdam-winkeltje. De eerste bussen kaas etende Chinezen zie ik al aan komen. Kijk eens hoe Guinees dat in Dublin heeft gedaan. Duizenden betalen € 20 voor bezoek aan merchandiseshop, uitzichtpunt en een gratis (?) ½ liter pint. Kortom kaas en bier geeft plezier. Voor de DOC ligt aan de kade een ‘oude Drentse Praam’ die de bezoekers door het kanaal naar het ‘De Oude Praam-bezoekerscentrum’ brengt voor een ½ dag doe-plezier in de scheepsbouw vlak naast de A37. De dag wordt daar afgesloten met een heerlijke Hoogeveense Pannenkoeken-Maaltijd (Kijk eens in Ruurlo naar de dubbelgebakken Achterhoekse pannenkoek). O ja, vanaf het bezoekerscentrum ‘Drentse Praam’ kan men boottochtjes maken naar de Nieuwe Sluis (ervaar het hoogteverschil) en naar ’t Noord of de noordzijde van Hoogeveen….en als ik dan toch doordroom: trek het kanaal Noord door naar de Willemskade. En doe (als dat maar kon) aan stadsontwikkeling op het terreinen van Ruma en Ardagh. Je kunt dan aan de Willemskade uitstappen en met en stadsgids helemaal door Hoogeveen wandelen om bij de DOC weer uit te komen en daar wellicht het Jugendstil-Grand-Café te dineren….ach, ik zal ophouden. ‘Een realist let ook op de schatkist’. Dus eerst de centen dan de krenten zou ik zeggen….

Groet, Erik-Jan Kreuze

Even wat sfeerbeelden van Hoogeveen door de jaren heen…..