Artikel geschreven op verzoek van studievereniging Check (Accountancy studenten Hanze Hogeschool).

Accountantsberoep té commercieel?

images

Het was in 1996 toen ik als net afgestudeerd HBO-er aan de slag ging bij prof. Wim Hartman, Fred de Koning en de andere consultants van P&H te Rotterdam Oud-West. Paardekooper & Hoffman was een gevestigde naam met aanzien (nu Mazars). PYH-groep had toen een paar jaar geleden een congres gehouden onder de titel ‘reclame maken door accountants is dat acceptabel’? Dus omstreeks 1995 was reclame maken voor het beroep en je kantoor aanprijzen ‘not done’.  Sterker nog in Frankrijk is met decreet 2007-1387 is klanten werven verboden. Wel mogen ze deelnemen aan congressen en dergelijk. Dit decreet dat Franse accountants verbiedt in welke vorm dan ook klanten te werven, gaat te ver en is in strijd met de Europese Dienstenrichtlijn.  In Nederland kijken we 25 jaar later anders naar reclamemaken en werving. Vanaf de VGC van 2007 mag zelfs binnen bepaalde kaders actief geworven worden. Kortom het beweegt. Panta rei. Dus ook de invloed van commercie is groeiende. Moeten we als accountantsberoep daar blij mee zijn? Accountants als sponsor van voetbalclubs, paardensport, hockey, roeien, NOC-NSF, etc. Dat soort commercie zie ik geen kwaad in. Ieder bedrijf zal haar merk onder de aandacht moeten brengen en zal haar merk moeten ‘laden’.  Dus uitstraling geven die het past.

Vergelijkende reclame zoals Pearle, SpecSavers en dat soort clubs maken past niet bij de richtlijnen. Accountant moet altijd wederhoor toepassen en kan zijn of haar concurrent niet negatief afschilderen.

Eén groot probleem doet zich met bij verstrekkende competitie wel voor. Prijsconcurrentie die leid tot vermindering van kwaliteit. Prijsconcurrentie is op zich geen probleem. Als de koper ook maar de kwaliteit op de juiste wijze kan inschatten. Dat lukt gemiddeld genomen niet: daarom stapelen wij toezichthouders op elkaar om een goede kwaliteit te realiseren. Hoewel ik best sympathiek sta tegen over het uitschakelen van de prijsconcurrentie kan ik me ook andere maatregelen voorstellen…

Uitschakelen prijsconcurrentie

Voor de wettelijke controle zou het best een handige methode kunnen zijn om te gaan werken met een onafhankelijk fonds voor betaling van accountantscontrole. Bedrijven storten een vast gestelde bijdrage in het fonds, het fonds bewaakt (digitaal?) de kwaliteit van de accountants en regelt dat deze gecompenseerd worden voor hun taak. Bedrijven worden gecategoriseerd in complexiteitsklassen en daar binnen werkt een budgetstaffel van omzet, bedrijfsresultaat, netto-winst, balanstotaal en wellicht nog wat kleine criteria (bijvoorbeeld werkgelegenheid, medewerkers en inhuur). Kosten worden dus ook nog variabel hetgeen bedrijven in moeilijkheden goed zou uitkomen! Marktwerking? Gedeeltelijk. De accountants moeten de klanten overtuigen van hun kwaliteit, producten, inzet en betrokkenheid, kennis en ervaring en mogelijk zelfs hun MVO-bijdrage.

Ligt dit dicht bij een fusie tussen wettelijke controle en de fiscale controle? Ja, dit ligt dicht bij elkaar. Het is een optie om fiscus en de WTA-controles samen te voegen. Fiscus heeft even een paar jaar een bezettingsprobleem en de kosten gaan wel wat omhoog, maar het kan. U gaat dan dus (flink) betalen voor de controles van de belastingdienst? Ik mis hierbij toch enige marktwerking.Dat houden we d’r graag wel even in.

Alternatieve wegen

Kern van het probleem is misschien wel dat kwaliteit van de accountants onvoldoende transparant is voor klanten, voor gebruikers van informatie, maar ook van de maatschappij in brede zin. Je zou ook kunnen zeggen dat kwaliteit daarom onvoldoende aandacht krijgt of kan krijgen. Managers, controleleiders, assistent-accountants leven onder de voortdurende druk van het leeglopen van de zak met geld die budget heet. Ik weet dat er klasse-kantoren zijn die voor een opdracht een commercieel en een vaktechnisch budget hanteren. De eerste ligt lager dan de tweede voor de goede orde! Dus men wil een klant graag ‘aan zich binden’ en geeft daarom een lager prijs af. Dat kan….het gebeurde afgelopen jaar op grote schaal. Kantoren zien werkbare en/of factureerbare uren krimpen en proberen dat redelijk krampachtig te compenseren door opdrachten ‘te kopen’. Er zijn zelfs kantoren die in 2012 en 2013 miljoenen verliezen hebben geleden…lager budgetten kan ook resulteren in lagere marge voor partners (of zelfs op termijn lagere salarissen in de branche) of in minder te besteden uren om een klus te doen. Dat laatste is inleveren van kwaliteit. Persoonlijk denk ik echter dat door alle regels van COS, AFM, NBA en onze eigen kantorenregels we veel meer tijd in de formaliteiten van een opdracht gestopt moeten worden. De cursussen efficiënt controleren zitten bomvol. Echter de eerste vennoot die en zelf in 2014 een heel controledossier heeft ingevuld en op deze cursus is geweest moet ik nog ontmoeten.

Wat kunnen we doen kwaliteit boven commerciële/financiële belangen te plaatsen?

  • Kwaliteit zichtbaar maken: Zet je klanttevredenheid van deze maand op je website? Voeg daar Zoover-achtige klantreacties aan toe (bijvorobeeld terug te vinden op een onafhankelijke site);
  • Presenteer de uitkomsten van jaarlijks kwaliteitsonderzoek (uitgevoerd door onafhankelijke derden);
  • Innoveer meer of innoveer beter! Waardoor controle in de pas loopt met de digitale ontwikkeling van de klant…
  • Offertes meenemen in de kwaliteitstoetsing ter voorkoming van te grote verschillen tussen commerciële en vaktechnische budgetten;

We zouden dan de systematiek van de IRS (belastingdienst van de VS) hanteren: kleine waarneming, maar grote impact. Dus maar beperkte controles, maar enorme boetes en straffen als je gepakt wordt.

We zouden ook eens kunnen kijken naar de vermenging van assurance en assurantie. Brenda Westra heeft daar ooit over geschreven. Je verzekert als het ware je voor een bepaalde kwaliteit van je cijfers (zowel jaarrekening als aangifte). De verzekeraar bewaakt de kwaliteit. Soort SGR-keurmerk (met een garantiefonds) wat je ook kwijt kunt raken als de kwaliteit niet wordt gehaald. En dan kan de klant kiezen een accountant met ‘SGR’ of zonder de garanties van deze verzekering.

Kortom de accountant is niet té commercieel, eerder te financiën….dus de accountant heeft mijns inziens een te grote of te eenzidige focus op financiën van zijn of haar eigen kantoor. We zouden het thema MVO in brede zin kunnen toevoegen aan deze discussie….die accountant is toch ooit met een maatschappelijke opdracht (vorm van MVO) begonnen…?