Cijfers bijten niet 

Blogje over de financiële week in de raad van Hoogeveen. Medio september komen door toeval de jaarrekening, de verantwoording van het zakencollege over beleid en de halfjaarcijfers van Hoogeveen in de raad. Voor ‘financials’ een interessante week. Echter bleek ik daar wel een beetje alleen in te staan. 

Afgelopen week was er sprake van ‘de financiële week’ in de raad van Hoogeveen. U denkt wellicht dat is in Hoogeveen toch bijna elke week…klopt we spreken veel over financiën. Niet altijd leuk, niet altijd positief, maar voor liefhebbers als ondergetekende wel een leuke uitdaging. Juist deze zomer kocht ik om te lezen en mogelijk (in grote getale) weg te geven aan mijn klanten dit boek:

Auteur van Tol schrijft daarin op praktische wijze hoe cijfers kunnen helpen om BETERE beslissingen te nemen. Wellicht iets voor de raad en het college van Hoogeveen….

Op maandag 6 september en zeker donderdag 9 september moest ik toch constateren dat in de raad maar weinig ook van mening zijn dat ‘cijfers niet bijten’.

We zien toch echt dat we qua jaarrekening, beleidsverantwoording en gemrap (halfjaar cijfers) in de raad politiek met de kleine P bedrijven. Kleine onderwerpen krijgen veel aandacht, miljoenenproblemen wordt snel over heengestapt. Zeer opmerkelijk was bijvoorbeeld ook dat over de gemrap maar door 3 partijen technische vragen gesteld waren. En dat terwijl dit document m.i. bol stond van de onzekerheden. Dat moeten we wel constateren in Hoogeveen: begroten en sturen op geld is in bepaalde programma’s erg moeilijk.

Jaarrekening 2020

Het is niet het licht maar de schaduw die ons beangstigd (Goethe) zo gaven wij aan bij het debat over de jaarrekening.  We zien duidelijk de lichtpunten in deze jaarrekening. Colleges, ambtenaren en de raad hebben duidelijk bijgedragen aan een financiële ommezwaai in Hoogeveen (t.o.v. gemrap 2020: omslag in baten en lasten 8,8 mln). In het jaar 2020 is veel gebeurd. Als we terugkijken, kunnen we voor 2020 zeggen: de verandering heeft bittere wortels, maar haar vruchten zijn zoet (vrij naar Socrates). Kortom financieel is het beter gegaan en het ingrijpen in zomer 2020 heeft iets opgeleverd. Er moesten bittere beslissingen worden genomen, maar het resultaat €  97.000 verlies terwijl het oude college nog met een begroting van 3,6 miljoen negatief moest doen. En terwijl we in 2019 wij nog bijna 4 mln en in 2018 zelfs 9 mln verlies leden. Ook was over 2020 een negatieve reserve van 2,5 mln verwacht en we blijven op 1 mln positief staan. We zijn in Hoogeveen langs de rand van de financiële afgrond gelopen, maar er niet is ingevallen. Er moest in 2020 iets gebeuren, CDA heeft daar haar nek voor uitgestoken en we zijn dan ook blij dat het financieel nu goed gaat. Maar ondanks deze financiële uitkomsten zijn we er als CDA niet gerust op. Maar wij zien dus ook schaduwen.  Wij hebben dus ook de volgende bespreekpunten aangekaart:

1. Worden de incidentele gelden voor ombouw van de jeugdhulp ook zodanig ingezet dat we ook daar kunnen spreken van reparatie van het lekkende dak? Momenteel zien we dat nog niet: ondanks uitzetting[1] van 16 mln. naar 20 mln. in de begroting 2020 (na wijziging) is er nu toch weer sprake van 1,6 mln. meer kosten. We spraken als CDA al eerder over ‘wie heeft de pinpas van de gemeente Hoogeveen’. Deze pas is deels in handen van medici (huisartsen, specialisten, POH-ers) deels in handen van de regionale samenwerkingsverbanden (aangestuurd door wethouders), het rijk als wetgever en financier en VNG (door haar inbreng in het zorgakkoord, of de covid-gelden). Dus de pas is maar deels in handen van gemeente. Op  pagina 25 en 26 heeft u uitgelegd welke onverwachte kosten de gemeente voor de kiezen kreeg, in verhouding tot individuele bezuinigingsvoorstellen zijn de bedragen fors. Welke gaat u in 2021/2022 voorkomen? Wat vind de raad hiervan? College antwoord hierop dat ze druk bezig zijn, dat ze een lerende organisatie zijn en dat ze stapjes maken….wethouder Reneman geeft wel een winstwaarschuwing af: de € 8,5 mln besparing in sociaal domein zoals bepaald in Schone Lei rapport van de informateurs zal moeilijk worden. Gelukkig zijn de berichten dat er meer geld van het rijk komt.
2. Bij de behandeling van de begroting 2020 op 31 oktober 2019 is een amendement behandeld rondom de 2 mln herindicatie thuiszorg. Dit is later bij begrotingswijziging in juli 2020 bijgesteld naar 1,4 mln. Wij vinden op dit punt de verantwoording middels de jaarrekening tekort schieten. Kunt u daarover toezeggen? Wat vind de raad daarvan? Wethouder Tabak legt uit dat ze inmiddels in 2021 de herindicaties klaar hebben en soms ook meer geld zijn gaan uitgeven omdat daarmee iemand geholpen was. Per saldo komt er een bezuiniging tot stand van 1,2 mln.
3. In de verantwoording zien we diverse (domme) fouten in de begroting 2020. Graag vermenen wij dat het college daarvan vind en welke acties daarop worden ingezet. Hoe de raad daarbij betrokken wordt. Natuurlijk zijn wij belangstellend naar de mening op dit punt van de rest van de raad.  Wethouder Reneman bevestigd de fouten en gaat er mee aan de slag. Een perfecte begroting kan hij niet toezeggen….

Van deze besprekingen hebben we een apart verslag geschreven onder de titel ‘prijst niet den wind, maar den goeden koers’. Wij merken dat Hoogeveen voor de korte termijn financiële ombuigingen erg moeilijk tot stand kan brengen. We blijven het kritisch volgen. Van de 9 punten die rondom de jaarrekening zijn ingediend, komen er 5 deels of volledig van het CDA….te fanatiek? Controletaak te serieus genomen? Dat kan toch niet….!

Beleidsverantwoording

Het tweede deel van de raadsvergadering van 6 september ging meer over de beleidsverantwoording van het zakencollege. Zij zijn natuurlijk pas van 8 oktober 2020 verantwoordelijk voor het boekjaar 2020 en wilden dit deel graag apart behandelen.

Wij spraken uit dat we het college erkentelijk waren dat zij middels het document ‘verantwoordingsdag van 25 augustus jongstleden’ in gaan op de ontwikkelingen die zich voor doen in Hoogeveen. Wij hadden daar twee vragen bij:

1. Op verantwoordingsdag legt het college verantwoording af over de financiën, de gelden en het gevoerde beleid; hebben we bereikt wat we van plan waren en binnen de daarvoor geplande budgetten? In deze (extra, niet complete) verantwoording op basis van vragenbrief van de auditcommissie namens de raad geeft u aan dat u (pag. 2 ‘aansluiting Verantwoordingsdag op HIC’) een juist beeld alleen op de lange termijn meetbaar zijn. U noemde daarbij beleidsindicatoren jeugd, wmo, onderwijs en bijstand. Wij vroegen u in de voorbereiding hoe dan op jaarbasis gestuurd kan worden. Wij zijn benieuwd hoe het college dit in het licht van verbeteringen die zijn doorgevoerd in de jaarrekening (door opname van beleidsindicatoren in de jaarrekening) ziet? Mogelijk dat wij als CDA een motie met aanscherping van motie SMART komen om de beleidsindicatoren meerjarig te verantwoorden en de ontwikkelingen te analyseren en in de verantwoording op te nemen. Wie zijn benieuwd hoe de raad daarover denkt.  Hierbij kregen we een hele discussie over omdat volgens college de resultaten alleen maar zichtbaar gaan zijn op de lange termijn. CDA ging in op diverse beleidsindicatoren (wettelijke verplicht inmiddels) die in de jaarrekening stonden. Deze horen ook bij het verslag wat wij goedkeuren moeten op 23 september aanstaande. Ze zijn er indicatoren waar je echt vragen bij stelt. Het aantal kinderen in een bijstandsgezin leek altijd een groot probleem in Hoogeveen maar de indicator geeft aan dat we zelfs 1% onder het Drents en landelijk gemiddelde zitten. De vragen die we hierover gesteld hebben konden niet beantwoord worden. Dit krijgt nog een staartje en zeker in het kader van het project SMART (verbeteren van begroting en jaarrekening) moet hier nog veel werk aan verricht worden.
2. Wat is de mening van de raad over verantwoordingsdag tot zover. Zijn wij in Hoogeveen op de goede weg? Welke rol ziet u in deze voor de ‘monitor brede welvaart[2]’ de ‘SDG’s’ of de rol van de rekenkamer van Hoogeveen. De partijen werden hierin niet echt expliciet. Doe maar eerst eens kalm aan was het beeld. Velen vroegen zich af wat we met SDG’s moeten en wat de rol van de RKC bij verantwoorden is. Of PvdA vond wel er jammer (en werd bijgevallen) dat je nu de politieke kleur niet goed duidelijk kunt maken. Het is vooral techniek en cijfers. Minder ruimte om aan te geven waar je als partij voor staat. CU geeft aan dat het tijd nodig heeft….

De LvH (met grote schaduwfractie) hebben paar algemene vragen voorbereid. Voor ons pakt dit onverwacht goed uit. Daarmee wordt het college gevraagd om terug te kijken. Puntsgewijs komen de volgende zaken aan de orde. Daarna gaat het college in op de voor- en nadelen van een zakencollege. Dit werd wel een beetje ‘wij van WC-eend raden u WC-eend aan’…

Hoe zit het college het afgelopen jaar(tje):

• Er komt meer vertrouwen in lokaal bestuur;
• Financieel gaat het beter;
• Sfeer in de binnenstad is goed
• Nog veel te doen aan ‘ecologie van de economie’, talent in de regio behouden is grote uitdaging, met name van DTZ (Dutch Tech Zone)
• Zakencollege is niet echt anders, wel andere verhouding t.o.v. de raad
• Wel meer rust in de B&W
• Zorgelijk is de staat van de organisatie van de gemeente (SWO) en reorganisatie van jeugdzorg. Tabak heeft het over de gevel is klaar..maar het pand nog lang niet. Reneman zegt dat van deze bouw nog bezig is met de heipalen…veel is nog kwestie van lange adem….
• Te weinig personeel bijvoorbeeld voor woonvisie
• Oproep wordt gedaan om bestuurlijke rust te behouden. Dat kan met zakencollege heel goed.
• Betere positie in de netwerken en de samenwerkingsverbanden
• Communicatie blijft aandachtspunt …

Voor – en nadelen t.a.v. 6 september van college op zakencollege zijn volgens henzelf: 

CDA bestuur en fractie gaan hier ook graag het gesprek over aan. Besluiten laten wij over aan de nieuw gekozen fractie. Inmiddels is er wel een discussienota met vernieuwingen zonder dat we het democratisch gehalte verlaagd.

Op 9 september

Op deze donderdagavond staan ook weer 3 zonneparken op de agenda. Deze parken zijn mogelijk binnen het oude beleid. Nieuwe parken kunnen niet worden aangevraagd. Bij park 1 van deze avond aan de kerkweg te Pesse komt het tot een groot debat rondom de participatiemogelijkheden van met name PEN (Pesse Energie Neutraal).  Wethouder Zwiers wees de partijen die nu graag willen dat er toch zeker een lokale participatie plaatsvind op het ‘niet tijdens de wedstrijd kunnen aanpassen van de spelregels’. Dat brengt mij bij de treurige constatering, dat partijen eigenlijk nu wel voor het amendement van het CDA zijn (amendement ‘verplichting participatie lokale cooperatie’. .jammer dat toen alleen CDA en CU voorgestemd hebben…CDA zet in op meer energiecoöperaties

Gemrap 2021 en begrotingswijziging

Een van de belangrijkste taken van de raad is het controleren van het college. In het woord controLEREN is het werkwoord leren. Daarom is controleren ook prospectief. Veel partijen geven in debat aan ‘we maken ons zorgen’ en ze vinden het lastig omdat ze het graag bij inhoudelijke besprekingen er verder op in willen gaan’, ‘dit is niet het goed moment om het hierover te hebben’. Daarmee ‘kleed je in mijn ogen het afleggen van verantwoording uit’. Ik zou toch nog eens willen zeggen ‘cijfers bijten niet’. Als financiële verantwoordingen op de agenda staan moeten we ook op die punten en de oorzaken in gaan.

College geeft ook nu weer aan dat er bij de begroting een ‘winstwaarschuwing’ gaat komen. Men bedoelt een ‘verlieswaarschuwing’. College geeft herhaaldelijk in deze week aan dat het zeer de vraag is of sociaal domein ombuigingen allemaal gaan redenen.

 Materialiteit € 624

In de bespreking heb ik de materialiteit van € 624 genoemd. Materialiteit is de grens van (on-) belangrijkheid. Natuurlijk is het raar dat de raad zich bemoeid met € 624. Daar ben ik het mee eens.

Heroverweging debatpunten

De raadsvoorzitter geeft in het debat aan of CDA haar punten wil intrekken omdat niemand verder debatpunten heeft….bijzondere situatie omdat je met college om verantwoording vraagt en vraagt aan raadspartijen wat zij nu vinden van hieronder genoemde debatpunten…en dat dit bijna van de agenda gaat. Daarom wordt een rondje langs de partijen gedaan:

• PvdA, geen debat we zijn het met CDA eens;
• SGP, wel graag vragen aan de wethouder behandelen;
• GB, aansluiten bij PvdA;
• VVD, aansluiten bij PvdA en ook bij SGP, maar hoeft niet heel erg diep;
• CU, aansluiten.
• SP, aansluiten
• LvH, aansluiten
• D66, aansluiten

Kortom we gaan toch in op de debatpunten van het CDA….college beantwoord de 2 vragen die gesteld worden.

Bespreking met college

Hoogeveen heeft erg last van andere gemeenten die minder scherp begroten zoals we in Hoogeveen wel moeten. Dus solidariteit is een vraagstuk en ook opdracht voor GR-en of regionale samenwerking. College zet hierop in. Nu naast GR-en ook bij inburgering, jeugd, arbeidsmarkt liggen alle zaken op niveau van de regio.

Wethouder ten Kate geeft aan dat CDA zeer terecht vragen blijft stellen. Maar in Gemrap kunnen we alleen maar constateren….Vraag achter de vraag: Beter budgetteren en beter bewaken. Daar zijn we volop mee bezig.  We realiseren ons nu ook dat we toch ondanks Schone Lei soms te optimistisch begroot hebben.

1. Inmiddels worden facturen van zorgaanbieders ook wel geweigerd;
2. Er wordt onderzoek gedaan om met zorgaanbieders te werken met jaarafsluiting (dus geen nagekomen facturen meer)
3. WMO bezuiniging van 2 mln, later 1,4 mln is niet realistisch, wordt nu 1,2 mln en dat gaan we dan wel halen. We krijgen steeds beter begrip op de cijfers en op de begroting.

Reneman geeft nog maar eens aan dat we de begroting nooit 100% gaan realiseren. We moeten herstellen en leren van wat er fout gaat.  Zij die niet snel leren, eindigen in armoede wat een gedachte die in mijn hoofd binnen komt…(in het kader van mijn hobby om spreekwoorden te bedenken). Immers we zijn vanaf 2018 al bezig met leren. En dan met name van sturing op sociaal domein.

Bespreking met de raad

We hadden twee bespreekpunten

• Regionale sturing
• € 120.000 extra geld voor extra adviseurs in sociaal domein

Hierop kwamen geen reacties. Probleem van regionale sturing moet later nog maar eens besproken worden. We zijn ook al jaren bezig met ‘grip op GR-en’ en komen daar ook niet verder mee. Moeten we maar accepteren dat de ‘burger verder van de uitvoering komt te staan door deze 4 bestuurslaag (de deelprovincie of de supergemeente) in Nederland’?  Dit blijft een uitdaging voor een democratisch organisatie. Ik herhaald nog maar eens dat de burger op 6 stappen van de uitvoering in een GR (or regionale samenwerking) staat als het gaat om democratische beïnvloeding….Zie blogs 4 jaar terug…

Pleidooi om die € 120.000 te zien als opgave ‘binnen budget’ werd door niemand opgepakt, waren we daar in zomer 2020 over de rooie gegaan met Baltes en Korthuis, nu gaan de tonnen al weer makkelijker ‘uit de gemeentelijke pinautomaat’.  Noch het college en noch de raadspartijen, niemand had er moeite mee. Voor de goede zaak worden gelden soms ook weer snel uit gegeven….. Ook nu toch duidelijk is dat de bezuinigingsdoelstellingen in sociaal domein nu al voor 1 mln niet gerealiseerd worden.

Motie RSGA

Motie om 10-15 jaar vooruit te kijken en nu te beginnen met sparen om als gemeente dan weer geld te hebben om nieuwe woonwijk aan te leggen. CDA denkt dat Hoogeveen vooruit moet kijken. In verleden is via een vergelijkbaar fonds

Wethouder vind de reden goed, thema goed. Maar toch ontraden van wege ‘de techniek’, want sparen hoeft niet perse, er zijn andere opties zo zegt hij:

1. Voor bouwplannen hoeven we misschien helemaal geen gronden aan te kopen….daar kom ik in het nieuwe grondbeleid eind 2021 graag op terug….
2. Reneman verwacht veel geld van BZK voor woningbouwproblematiek of rijksbeleid.
3. College kan ook op andere manier geholpen worden om snel te handelen. Reneman stelt voor om gewoon paar miljoen in begroting te zetten. Hij noemt dit een soort ‘cart blanche’.

Reacties

Rol van CDA wordt door CU uitgebreid besproken. Schone lei, investeringen eruit geschoten en nu weer dit voorstel. Dit geeft lijn van CDA aan. CU probeert ons aanpak weer openlijk in diskrediet te brengen, terwijl gewoon duidelijk is dat zij dit plan niet goed overzien of onterecht koppelen aan bijvoorbeeld investeringsbeleid. D66 vindt timing van dit punt een verkiezingsstunt. Hoeft de raad nu helemaal nog niet zeggen zo stelt men. Wij zeggen dan niet  …. morgen, morgen en nog verdere weg….Vandaag moet je beginnen met sparen…

Kortom iedereen heeft de mond vol van meer bouwen. Maar daar nu, voor de komende 10 of 15 jaar, al een eerste stap in zetten wil me nog niet. Is het te overzien. En als we willen sparen dan geeft niemand thuis. Zelfs partijen die altijd voor sparen zich hard hebben gemaakt….en ja, we kunnen natuurlijk altijd geld uit de algemene reserve halen….maar CDA wil graag dat de Schone Lei spaardoelen van 19 mln minimale algemene reserve blijft staan en dat we daarnaast (zeker nu er geld lijkt over te blijven) ook gaan sparen voor nieuwbouwmogelijkheden….straks zitten andere steden op slot en het zou dan mooi zijn en van nationaal belang om in Hoogeveen serieus te kunnen bouwen.

Jammer dat dergelijk voorstel sneuvelt met zure berichten in de raad van Hoogeveen. Het lijkt er wel op dat goede voorstellen van CDA met veel zuur worden ontvangen door enkele partijen in Hoogeveen. Zou er een paralel getrokken kunnen worden met het amendement ‘verplichte energie coöperatie’. We zullen het de komende 5 jaar gaan zien……

Tekst motie die het niet haalde:

Motie: “Reserve Strategische Grondaankopen (RSGA) – Sparen voor woningbouwgronden”

Datum:                9 september 2021

Fractie:                CDA

Onderwerp:      Reserve Strategische Grondaankopen (RSGA) – Sparen voor woningbouwgronden

De raad van de gemeente Hoogeveen, in vergadering bijeen op 9 september 2021;

Constaterende dat:

• Het sparen in Hoogeveen voortvarend verloopt, met name door toegenomen rijksbijdragen;
• De algemene reserve flink is toegenomen door ‘ontvlechten van reservepotjes’;
• De Reserve Structuurvisie (RSV) voorlopig nog niet nodig is;
• We ook robuust willen begroten;
• Hoogeveen groeiambities heeft;
• Er in Nederland een tekort is aan verschillende woningen.

Overwegende dat:

• Regeren vooruitzien is;
• Als we willen groeien met bijvoorbeeld 1 of 2 woonwijken, wij gronden nodig zullen hebben;
• Grond veelal aangekocht moet worden;
• Er in de landbouw grote ontwikkelingen aanstaande zijn;
• Er veel prijsopdrijvend beleggingskapitaal in de markt aanwezig is;
• Er een geoormerkt fonds moet zijn waarmee het college snel kan handelen om strategische aankopen te doen;
• Dit fonds gevoed moet worden met 50% van de gerealiseerde NETTO opbrengst van huidige grondverkopen.

Roept het college op:

• Gezien de huidige nog kwetsbare financiële positie en Schone lei-afspraken, wel over te gaan tot opheffing van de huidige RSV en dit vermogen toe te voegen aan de algemene reserve ten behoeve van weerstandskapitaal; dus voor het opvangen van tegenvallers;
• Uit toekomstige grondverkopen 50% op zij te leggen waarmee het college (op termijn) tot snelle transacties over kan gaan om de strategische woondoelen van Hoogeveen veilig te stellen;
• Deze reserve de naam Reserve Strategische Grondaankopen (RSGA) te geven;
• Deze echter wel tot weerstandsvermogen en in solvabiliteitsratios te blijven meerekenen;

en gaat over tot de orde van de dag.

Fractie                                 Naam

CDA                                      Erik-Jan Kreuze

[1] Politieke term voor meer geld aan een post toevoegen

[2] Regionale Monitor Brede Welvaart centraal bij bevorderen veerkracht Limburg (cbs.nl)