Met de concept ‘Methode Helder Hoogeveen’ willen we een nieuwe stap in behandeling begrotingen en verantwoordingen van onze gemeente zetten. Afgelopen week mocht ik mijn plannen rondom efficiënte en effectieve behandeling van begrotingen en jaarrekening presenteren aan de fracties van de gemeenteraad in Hoogeveen. Hierbij de achtergronden…
In dit plan heb ik de methode Duisenberg zoals die in tweede kamer en verder in Nederland (raden van Amsterdam, Zeist en Heerhugowaard) wordt uitgedragen vertaald naar Hoogeveen. Ik heb vervolgens elementen van bestuurlijke vernieuwing uitgewerkt door mijn fractiegenoot Peter Koekoek in zijn document ‘effectief vergaderen’ toegepast en daarmee een aanpak uitgewerkt die ik populair ‘methode Helder Hoogeveen’ heb genoemd. Een stap verder in doelgericht en transparant omgaan met de begroting en de jaarrekening van de gemeente Hoogeveen. In dit blog licht ik de methode toe. Natuurlijk sta ik open voor opmerkingen en commentaren! We gaan dit voorzichtig en contentieus invoeren in Hoogeveen. Ik zie uit naar de raadsvergadering in november wanneer we deze maanden werk gaan effectueren. Hoogeveen gaat eerst studeren en dan middels een pilot de methode testen. In tussen is de winkel natuurlijk gewoon geopend.
Pieter Duisenberg
Doelstelling
Met ‘Helder Hoogeveen’ wil de raad controleren en behandelen van de Begroting of Verantwoording verbeteren (efficiënter en effectiever) en toegankelijker[1] maken.
Voordelen
Wat zijn de voordelen van ‘Helder Hoogeveen’ en dus waarom zouden we er mee kunnen gaan werken? Onderstaande voordelen zijn afgeleid van de ‘methode Duisenberg’ in de tweede kamer en de experimenten 3 in andere gemeenten:
- Minder technische vragen
- Raadsleden meer betrokken bij B&V
- Meer focus op doelen en realisatie (sturen op inhoud)
- Effectieve (scherpere) behandeling in de raad
- Minder ongelijkheid tussen collegepartijen en oppositie en tussen college en raad
- Directer relatie tussen raadsleden en ondersteuners (intern of extern)
- Tijdsbesparing per raadslid en/of per fractie!
Hoofdpunten ‘Helder Hoogeveen’
- Aansluiten op de situatie in Hoogeveen
- Toepassen Methode ‘Duisenberg Lokaal’: de 6 vragen per programma (H en W-vragen)
- Benoeming rapporteurs per programma en rapportage/presentatie-verantwoordelijkheid
- Scheiding controlerende – en politieke functie (depolitiseren controlerende rol)
- Verantwoordingsdag instellen
- Van balans, exploitatie in totalen naar materiele zaken in programma’s
- Motie’s en amendementen-avonden instellen zodat deze meer kans krijgen
- Aanpassing behandelavond B en V;
- Per programma mits spreektijd aangevraagd door 1 partij;
- Woordvoerders per programma inzetten;
- Geen vragen college, alleen stelling/meningen, moties of amendementen (verbod op technische vragen)
- Maximale spreektijd per partij/per programma dus to-the-point
- Eindigen met totaalbeeld (afrondend oordeel, geen beschouwing)
Onderscheid
De methode Helder Hoogeveen kent in grote lijnen twee fasen. In de verschillende fasen liggen de accenten duidelijk anders. Dit vraagt collegialiteit en vertrouwen in fase 1 en discipline en focus in fase 2. Het omslagpunt van de fases is de ‘rapportage-avond’ waarbij de raadsrapporteurs hun bevindingen in PowerPoint aan de collega raadsleden rapporteren. Na deze avond kunnen de politieke messen weer geslepen worden…We lichten deze fase kort toe:
| Fase 1 | Fase 2 |
| Controlerende fase | Initiërende fase |
| Via door de raad aangestelde raadsrapporteurs worden de programma’s doorgelicht en worden de W of H-vragen vrij klinisch beantwoord. College speelt eigenlijk geen rol. Aanspreekpunten zijn de programmaregisseurs en als het echt financieel wordt de afdeling P&C. Keuze van raadsrapporteurs is een zaak van de gehele raad. Presidium i.s.m. griffie bereid dat voor zodat dit snel kan worden vastgesteld. In principe zijn er twee rapporteurs. Bij veel belangstelling of zware impact zou gekozen kunnen worden 3 rapporteurs. Altijd mix van coalitie en oppositie. | Nadat alle programma’s en paragraven zijn uitgediept gaan de fracties vanuit hun ‘politieke missie’ aan de slag met zaken in B & V ter discussie in de raad willen brengen, maar vooral die punten die men wil inbrengen (motie) of wil veranderen (amendement). In deze fase wordt doelgericht en slim gewerkt. Dan volgt een behandelavond nieuwe stijl. Hierin staat debat tussen fracties centraal en is men gericht op steun te krijgen voor stellingen, moties of amendementen. College wordt betrokken, maar pas ver in de 2e termijn. |
Welke zes hoofdvragen gaan raadsleden stellen?
De zes hoofdvragen (programma[2]) van Duisenberg zijn:
- Wat is het beeld van het beleidsterrein (ook wel programma) op hoofdlijnen?
- Welke doelen zijn gepland / gehaald?
- Welke prestaties zijn gepland / behaald?
- Wat gaat het kosten/heeft het gekost
- Wat is het oordeel over rechtmatigheid, doeltreffendheid[3] en doelmatigheid[4]?
- Welke aanbevelingen heb ik als rapporteur aan de commissie[5] (de AC)?
Wat willen we met deze vragen bereiken:
- Wat is ons oordeel over de B of V?
- Welke aanbevelingen willen we de wethouder meegeven?
De grond van dit alles is te vinden in de W- en de H-vragen:
Begroting en W-vragen
- Wat wil de wethouder bereiken (wat zijn de doelen)?
- Wat gaat de wethouder daarvoor doen (welke prestaties)?
- Wat is de rol / verantwoordelijkheid van de wethouder
- Welke instrumenten gaat de wethouder inzetten?
- Wat kosten de instrumenten en wat kost het apparaat van de wethouder (middelen)?
Jaarverslag en H-vragen
- Heeft de wethouder bereikt wat hij wilde bereiken (doelen gerealiseerd)?
- Heeft de wethouder daarvoor gedaan wat hij zou doen (prestaties)?
- Heeft het gekost wat het zou kosten (middelen)?
Duisenberg heeft de 6 hoofdvragen uitgewerkt in 28 deelvragen.
Uitrol
Daarvoor is een routekaart gemaakt. Kern daarvan is dat wij als raad de intentie uitspreken deze verbeteringen te willen doorvoeren. De ambtelijke staf dit verder laten uitwerken en implementeren. We kunnen starten met een paar lichte punten bij de begroting 2018 e.v., gaan vervolgens de methode in de volle breedte testen in den thema-avond, luisteren een avond naar de adviezen van Duisenberg zelf en leggen dan in het najaar deze methode vast. Vervolgens kan bij de jaarrekening 2018 gebruik gemaakt worden van de zelfde ‘lichte punten’ om bij de begroting 2019 in mei 2018 de methode echt in gebruik te nemen. We gaan als raad deze methode zelf oppakken en dan wordt deze ‘kant-en-klaar’ meegeven aan de nieuwe gemeenteraad 2018-2022. Dit alles kan dan gecombineerd worden met de evaluatie van onze aanpak ‘voorjaarsnota 2.0’.
Pieter Duisenberg is zelf op tournee langs gemeenten. Hij was in Amsterdam, Zeist en Heerhugowaard. We vragen hem en zijn medewerker Wesley Boer (VVD, ook raadslid Heerhugowaard) naar Hoogeveen voor een toelichting. In overleg met de griffie is hij voor 4 data in september of oktober inmiddels uitgenodigd.
Routekaart
De volgende stappen worden aan de raad van Hoogeveen voorgesteld:
| Juni 17 | Juli 17 | Sept 17 | Okt 17 | Nov 17 | April 18 | Mei 18 | Juni 18 |
| Mini gebruik in raad zie onder | Bezoek fracties en ambassadeurs bijpraten | Simulatie avond als pilot | Evaluatie en bespreking met griffie en P&C | Indienen initiatief ‘methode helder Hgv’ | Thema avond financiën nieuwe raad mee nemen in methode en uitkomsten simulatie | Starten met Methode bij begroting 19 in nieuwe raad | Behandel avond nieuwe stijl volgens methode met B’19 ev. |
Raad van 29 juni 2017
De raad van 29 juni komt dus voor partijen te vroeg om al wijzigingen door te voeren. Wel is afgesproken dat in het licht van de methode door de griffie aan de fracties de volgende tips wordt meegegeven. Dat zal gebeuren in een speciaal hoofdstuk in de griffie-nieuwsbrief. Voorgesteld is om de volgende stappen nu al vast te doen:
- Voorzitter ziet toe dat er geen (technische) vragen gesteld worden. Graag vragen gericht op een stelling, motie of amendement zeker aan college!
- Gebruik maken van de W-vragen in betoog van de fractievoorzitters
- Betoog van de fratievoorzitters duidelijk indelen in programma’s en overall-deel
- Oproep van college om kort en to-the-point te reageren.
Van belang bij behandeling
Cruciaal is natuurlijk dan wel dat de fractie die programma’s kiezen waarop men echt een mening, amendement of motie met de raad wil delen. Er is GEEN ruimte om iedere fractie 3 minuten over elke programma te laten spreken. De griffie zal ook met fracties die mening, amendement of motie willen indienen over meer dan 4 programma’s in overleg gaan. In de praktijk denken wij dat iedere fractie bij 2 of 3 programma’s iets naar voren wil brengen. Samen met een kort overall betoog van de fractievoorzitter kan dit binnen de gestelde tijd van 2,5 uur. Het is natuurlijk wel een experiment… en afhankelijk van kortdaad spreken en reacties/vragenronde.
Voor vragen of reacties: Erik-Jan Kreuze [06-20490649 of e.kreuze@hoogeveen.nl ]
[1] Voor publiek, pers maar zeker ook voor raadsleden zelf
[2] Bij een paragraaf zijn de vragen licht anders.
[3] Deze informatie is niet (altijd) uit begroting of jaarverslag te halen. Daarvoor zijn meer beleidsdoorlichtingen of evaluatieonderzoeken nodig. Dit punt moet dus nog goed met college en controlling doorgesproken en/of getest worden.
[4] Idem doeltreffendheid
[5] Bij toepassing alternatieve route: ‘aan de raad’