De eenzame fietser gaat over de betekenis van de fiets. De betekenis die op 25 en 27 oktober zo nadrukkelijk en triest op mijn netvlies kwam. 

Hoe sterk is de eenzame fietser, die kromgebogen over zijn stuur, tegen de wind zichzelf een weg baant? Hoe triest is de eenzame fietser die afstapt? De fiets is een symbool voor dynamische, rusteloze kwaliteit. Fietsers zijn altijd onderweg, voortdurend in beweging, ergens in de cyclus van geboorte, leven, dood en wedergeboorte.

Anselm Kiefer

In museum Voorlinden exposeert Anselm Kiefer (1945, Donaueschingen). Zware metalen, zoals lood en ijzer, passen bij de zware onderwerpen die deze kunstenaar aankaart. Duitse geschiedenis, cultuur, mythologie, metafysica en de cyclus van het leven. Lood is volgens hem het zware metaal wat als enige zwaar genoeg is om het gewicht van de menselijke geschiedenis te dragen. Het werk is vol symbolen, als je er naar kjkt probeer je zijn poetische raadsels op te lossen of geniet je gewoonweg van de materialen. Je ontdekt de betekenis die jij wilt geven aan het werk. Zo liepen Anita en ik op vrijdag 27 oktober door Voorlinden. Zo was het bedoeld.

Fietsen

Eén hal stond vol met symbolische fietsen. Fietsen niet geschikt als daadwerkelijk vervoermiddel, maar door Kiefer zijn fietsen getransformeerd tot metafysische objecten. Objecten die beweging suggereren. Soms met vleugels, alsof de fiets je van de ene wereld naar de andere kan brengen. Soms opgestapeld vol met aardse ladingen.  Ladingen die op het leven drukken.

De metafysische fiets van Kiefer. Waarheen kunnen wij gaan in de fietsende metafysica?

Soms fietsen we met een loden plaat voor ons hoofd. Zwaar en ondoorzichtig. De fietsen valt zwaar en het zicht vooruit is er niet. Waarheen gaat onze weg?

De loden boeken op onze bagagedrager zijn zwaar. Onmogelijk om te fietsen. De kennis van de boeken slepen we met ons mee. Maar toch. Deze fiets vliegt, komt los van de grond. Is kennis dan verlichtend?

De fiets en zelfs een tandem met aanhanger is helemaal bedekt met stro. Overwoekerd. We zien de fiets haast niet meer. En ook samen of zelfs met kinderen in de aanhanger kunnen we niet fietsen of verder fietsen?

Takken drukken op ons als fietser. Maken het fietsen onmogelijk.

De last van de bakstenen is zo groot dat we het niet dragen kunnen. Frustraties, eenzaamheid, nutteloosheid, onrust, somberheid en het is inmiddels zoveel dat het niet te houden is op de fiets.

Samen?

Toch heeft Kiefer de fiets ook als duo-fiets, als tandem, in zijn werk opgenomen.  Het moet samen?

Dat lijkt een mooie verbinding, oproep om fietsen samen te doen…..maar de fietsers hebben naambordjes gekregen. Simson en Deliha. Wat bijzonder. Nu niet het stel waar je warme liefdevolle gevoelens bij krijgt. Simon de krachtpatser die het volk Israël moest beschermen tegen de invallen van de Filistijnen…In het licht van 7 oktober 2023 een opmerkelijke samenloop van geschiedenissen.  Simson stond bekend om zijn grote fysieke kracht. Maar op een dag ontmoette hij de Filistijnse vrouw Delila. Delila vroeg Simson waarin zijn geweldige kracht schuilde en hoe hij overmeesterd kon worden. Uiteindelijk vertelde Simson haar dat hij zijn kracht zou verliezen als zijn haar zou worden afgeschoren. Terwijl hij sliep riep Delila een man en liet hem de zeven haarlokken van Simsons hoofd afscheren, waarna Simson door de Filistijnen werd overmeesterd. Zijn ogen werden uitgestoken en hij werd naar Gaza gebracht om in een gevangenis graan te malen. Juist naar Gaza…Het samen fietsen is dus ook niet altijd een voorbeeld van geluk lijkt Kiefer hiermee te willen zeggen.

Verrassend

Evenzo verrassend is het om dan te horen hoe Kiefer zelf de ladingen op de fietsen uitlegt: De bakstenen zorgen voor bescherming, de takken voor beschutting, het stro voor warmte en de boeken voor kennis.  Zo weerspiegelen de talloze fietsen het vermogen om een schijnbaar alledaags object zoals een fiets, te voorzien van een oneindig aantal mogelijkheden en ontelbaar veel interpretaties.  Iedere interpretatie zegt iets over ons.

Achter de wolken

Achter de wolken schijnt de zon, zegt het simpele spreekwoord. Achter alle fietsen, de last van de stenen en zelfs het drukkende van een rotsblok valt mijns inziens altijd iets liefdevols te zien… deze foto bewijst dat…

Triest als je dat niet mag ervaren.

Afstappen

Deze tekst schreef ik ter nagedachtenis aan mijn neef. Hij, 41 jaar, stapte van zijn fiets. Niet meer kromgebogen over het stuur. Hij hield van ATB-en, maar het was voor hem niet meer genoeg. Het was niet genoeg om voor te leven.   Als stenen geen bescherming meer bieden, stro geen warmte, takken geen bescherming. Dan zie je het fietsen niet meer zitten.  Dan is het 24 oktober 2023, dan, zonder dat je opgemerkt wordt,  stap je op een koude dinsdagmorgen uit het leven.  De fiets staat eenzaam in de schuur.  De bomen staan in het sombere bos. De ATB-er komt er niet meer langs. De eenzame fietser is hier niet meer, triest is het woord.