Mijn brief n.a.v. gesprek met Henri Bontenbal op 15 augustus 2023/mails juli 2023. Even kort met hem gesproken, maar hij had meer te doen, daarom ook nog even deze brief.
CDA programmacommissie
t.a.v. de heer drs. H. Bontenbal
Buitenom 18
2512 XA Den Haag
Hoogeveen, 16 augustus 2023
Betreft: het CDA programma en de ethische economie
Geachte heer Bontenbal, beste Henri,
Het was leuk om elkaar gisteren te ontmoeten. Ik wil mijn (zoals per mail op 27 juli aangekondigde) betoog voor een meer ethische economie middels deze brief nogmaals benadrukken. In de kerngroep ‘eerlijke economie’ van de heren van der Wind, Dijkman en Oudenaarden zie ik rondom transformatie van onze economie maar weinig terug.
Hoewel het bedrijfsleven wat zich niet inspant om de nieuwe economie te realiseren eigenlijk een misdaad op termijn pleegt, snap ik ook dat er sprake is van een geleidelijke transitie. Toch denk ik dat het tijd is om als CDA verdere stappen te zetten. Ik zie overigens dat goede stappen gezet worden. Op verschillende plaatsen wordt gepleit voor richten op brede welvaart (Vedder, 16-9-2021 of Amhaouch, 21-6-2023). Zelf ben ik als raadslid nu 3 jaar aan het trekken om onze gemeente Hoogeveen op basis van brede welvaartsmonitoring gefocust op de juiste uitdagingen te krijgen. Brede welvaart voegt wat toe naast BBP/BNP-denken en het past bij het CDA. Dit sluit nog steeds aan op ‘meer dan brood alleen’ en alle inspiratie de ‘economie van het genoeg’ door de Lange en Goudzwaard al bijna 50 jaar geleden aan het CDA meegaven. De paradoxale economie is aanweziger dan ooit. Hun manifest van de Grote Transitie zou zeker afgestoft moeten worden. Of zoals je zelf zei ‘we hebben niet de luxe om maar een keuze te maken uit verduurzamingsopties’.
Van alle departementen en alle dossiers is economie wel de meest belangrijke. CDA zal vanuit haar nieuwe positie met haar vaste boodschap ook de economie op het juiste spoor moeten krijgen. Alle grote opgaven vallen samen met economische vraagstukken. Zeker acties om klimaatdoelstellingen te halen zullen via een andere economie moeten worden aangepakt. Zelf pleit ik voor een economie waarbij gemeenschappelijke belangen bij individuele bedrijven en instellingen hoger gewaardeerd wordt. Door wetgever, overheden, financiers en klanten. Dat kan vrij direct bij aanbestedingen of opdrachtverlening, maar natuurlijk ook via indirecte methode als de fiscaliteit. In dat verband wijs ik nog maar eens op project Ex’tax[1] wat veel steun en waardering krijgt.
Een tweede ontwikkeling die m.i. binnen CDA een (goede) plaats zou moeten krijgen is de ontwikkeling van het True Price-concept[2]. Daarbij worden zo veel mogelijk ‘eco-costs’ meegenomen in de prijstelling van een product. Al is het alleen maar om aan bewust zijn van de consument te werken. Het (verplicht) vermelden van de geverifieerde ‘true price’ zou een optie kunnen zijn. Bij overheidsaanbesteding of inkopen zou ‘de werkelijke prijs’ ook meegenomen kunnen worden in de afweging. Ook vandaag werd daar in het redactionele commentaar in het FD nog voor betere doorbelasting van kosten gepleit[3]. Dat gaat toch een stap verder dan nieuwe (EU-) verslaggevingsregels.
Van ik- naar wij-economie zou op macroniveau aandacht moeten krijgen, maar uiteindelijk moet het allemaal wel op microniveau worden uitgevoerd. CDA heeft zich altijd ingezet voor MKB en daar liggen grote uitdagingen voor de nieuwe economie. Hoe krijgen we de economie in beweging en hoe maken we het concreet. Inmiddels hebben we met de nieuwe Europese richtlijnen (CSRD/ESRS en CSDDD) wel de ‘paarse krokodil’ verder opgepompt, echter het biedt enig houvast voor MKB-bedrijven. Ook als ze niet zelf verplicht zijn een ESG-rapportage te maken. Een meer praktische methode van Duits/Oostenrijkse origine is ‘Economy for the common good[4]’ (afgekort ECG). Daarbij wordt de integrale waarde van een bedrijf gemeten en gecommuniceerd. Gegeven de geleidelijke transitie is ook het ECG-model gericht op groeien in waarde, maar dan gebaseerd op 4 kapitalen. Dit zijn: de menselijke waardigheid, solidariteit & sociale rechtvaardigheid, ecologische duurzaamheid en transparantie en zeggenschap. Hierbij zie ik grote raakvlakken met de CDA-kernwaarden (gespreide verantwoordelijkheid, solidariteit, publieke gerechtigheid en rentmeesterschap). Het ECG-model werkt vanuit de ketenbenadering en is daarmee zelfs vooruitstrevender; de economie dient het gemeenschappelijk goed en niet enkel het vergaren van geld en kapitaal. In de common-good-samenleving zijn mensen in staat om een waardig leven te leiden.
Momenteel word in Amsterdam geëxperimenteerd met ECG als methode om bedrijven tot transitie te motiveren. Dat ‘Building Better Businesses-programma’ werkt via B-corp of ECG. Het is een stimulans om als bedrijf aan de slag te gaan met een meer ethische economie. Dit zou economisch, fiscaal en politiek gewaardeerd kunnen worden. Zeker door het CDA.
Tenslotte sluit ik me helemaal aan bij Neuteboom, Schenderling en Bovenberg als zij Philip Blond citeren: ‘markten zonder morele integriteit zijn gedoemd te mislukken’. Dat pleit voor impulsen (geen nieuw beleid) voor de ethische economie. Heerma sloot ooit af met ‘Hoop is een opdracht’. Graag geef ik het CDA deze hoop mee. Succes met de politiek van de hoop! Dé politiek van Henri…
Met vriendelijke groeten,
w.g.
Drs. E.J. Kreuze RE RA
- (Mede-) eigenaar Afier Impact Accountants
- (Gast-) docent ESG/IT op Nyenrode en RUG
- Commissielid van CDA provinciale statenfractie
- Bestuurslid van vereniging Economy for the common good
[1] Turning tax into a force for good | The Ex’tax Project (ex-tax.com)