‘Grondstof Anders’ of Opgeweckt Hoogeveen? 

Grondstof anders
Sinds donderdag 2 juli 2015 spreken we niet meer over ‘afval anders’, maar ‘grondstof anders’. Op die avond hadden we een bijzondere discussie in de raad. En een bijzonder compliment aan het college van B&W van ‘comité derde container nee’. Een verslag over afval, grondstof en fundamentele oplossingen….als we maar willen! 

Inleiding
Bijzonder was de uitkomst van het debat over het raadsvoorstel. Wat op zich ook al een bijzonder raadsvoorstel was. Een debat waarin uiteindelijk rechts (VVD) en links (GroenLinks) elkaar vonden in een amendement op het raadsvoorstel. Dat was bijzonder. Niet zo zeer voor Groenlinks, maar voor de VVD. Zij stelde voor de uitkomsten van beleid eerder tegen het licht te houden en als de resultaten (< 65% waren) in te grijpen. Dat werd later (parallel met de SP) overigens stimuleren, motiveren en dat soort woorden. Een liberale partij die haar burgers en kiezers al vast bij niet presteren van de burger extra ‘stimuleringsmaatregelen’ in het vooruitzicht stelde. Dat ging zelfs de PvdA te ver. Amendement van VVD (en GL) moest er doorkomen, maar uiteindelijk na een intensief debat, voornamelijk met de voorzitter van de raad (ook al bijzonder), stond de VVD met lege handen. En dat terwijl er nog wel wat te bereiken valt in afval-scheidend-Hoogeveen.

Landelijk wil men met het VANG-project (van afval naar grondstof) van 244 kg restafval p.p. / p.jr. naar 100 kg. Er zijn op dit moment gemeenten als Horst aan de maas met maar 21 kg. restafval. De service is daar dan prima. Wat overall wel opvalt is de bescheiden rol die in veel gemeenten de bedrijven op dit terrein spelen. Die scheiden bijna niets…?

Geschiedenis
Het is november 2013 als de VVD-wethouder Eerenstein een brief naar de raad stuurt. Na proeven in Hoogeveen en Emmen heeft de gemeente een aantal wijzigingen bedacht. De afstemming met burgers leidt gelijk al tot negatieve reacties:

1. De driewekelijkse inzamelfrequentie van gft-afval met als voornaamste zorg dat de ruimte voor gft-afval afneemt en stankoverlast van de container in de zomer toeneemt.
2. De extra ruimte die de kunststofcontainer inneemt en het extra werk dat men heeft met het gescheiden houden van plastic verpakkingen. Daarom vinden inwoners het beter om kunststofverpakkingen door middel van nascheiding buiten het restafval te houden.
3. Inwoners vrezen voor meer zwerfafval en afvaldumping in de plantsoenen als gevolg van de driewekelijkse inzamelfrequentie.
Om aan alle reactie tegemoet te komen worden campagnes, afvalcoaches, afvalstraten, gratis extra GFT-container en zelfs de mogelijkheid om via de afvalcoach extra te legen (pagina 6, brief 13.0095859).
Belangrijk uitgangspunt
De basis voor de heffing ligt in artikel 15.33 van de Wet milieubeheer. De heffing mag niet meer dan kostendekkend zijn. Vrijwel alle gemeenten heffen de afvalstoffenheffing. Wat gebeurd er als de lasten naar beneden gaan? Welke ‘bonus’ kunnen we alle inwoners voor beloven? Wethouder Steenberg gaf aan dat daling van de kosten tot voordeel voor de burger zou leiden. Hoe loopt het met de kosten van afval? Sterk dalende baten en veel minder dalende lasten. Dus een post die ons de komende jaren geld gaat kosten. Afvalstoffenheffing kan binnen de uitgangspunten dus nog wel wat omhoog….CDA als (mede-) bewaker van burgerlasten moet dus wel alert blijven. Want ook de rioolrechten zitten in een (flink) stijgende lijn!

Van afval naar grondstof
In de raad werd terecht betoogd dat we in Nederland iets moeten! Hoewel de rest van Nederland is al een eind op pad. Daarom is het huishoudelijk afval (wat in 60 jaar verviervoudigde) vanaf 2010 aan het dalen. Zie de onderstaande grafiek. Hoogeveen moet daarin mee.

Gaan we dat daadwerkelijk ombouwen van onze afvalstromen wel redden met een vierde container? Nee, de container gaat helpen om meer te scheiden en om de kosten te drukken. Gedragsverandering of zelfs verandering van de werkwijze (minder verpakken) zijn structurele oplossingen waar we op zitten te wachten. Gedragsverandering komt door omgekeerd inzamelen (Stadshagen te Zwolle: drie keer zo veel kunststof ingezameld). Gedragsverandering komt zeker door zelfs direct geld te geven voor waardevol afval. Doet vreemd aan dat je geld krijgt voor het inleveren van papier, metaal, oude electronica bij speciale innamepunten. In omgeving R’dam (R’dam, Barendrecht e.d.) zijn plaatsen waar dat al succesvol plaatsvindt…idee? Businesscase?

Voorstel college en mijn praktijk
Het voorstel van het college is simpel: we doen even niets, we laten het zoals het nu is (met hulp van de 4e container). Dus ook geen driewekelijks inzamelschema, GFT in voorjaar-zomer-najaar 2 keer per maand. Na de zomer wat PR en doelgerichte acties en verder doet de ‘markt’ het werk. Klinkt eigenlijk heel liberaal. Martin Nanninga (CDA) zei het mooier: ‘the answer is in de community’. Dus de burgers kunnen het zelf eventueel gezamenlijk. De 8.500 reeds aangevraagde containers zeggen genoeg. Dat is 50% van de Hoogeveense laagbouw. Kan dus beter gaf Jan Steenbergen toe. Toch heb ik persoonlijk wel kleine probleempjes. De restafval is nu niet meer de zwanenhals. De plastic is dat wel. Deze container raakt bij een (groot) gezin snel vol en dan moeten er weer plastic zakken komen. Een tweede oranje-container behoorde niet te tot de optie zo gaf onze afvalcoach netjes door. Hij refereerde aan nieuwe besluiten over het ophaalschema die de wethouder (of toch de raad…?) nog  moeten nemen….Volgens mijn info veranderd er niets. Kortom plastic, pakken en blik gaan één keer in de vier weken opgehaald worden. Dit leidt tot discussie in ons huishouden. De container is vol pap, ik gooi het wel bij de rest…daar gaat de besparing, daar kelderen de inzamel-procenten…De rest is normaalgesproken ruim genoeg. Wij zijn voor extra plastic ronde in plaats van GFT. Desnoods maken we GFT afgifte bij de werf nog wat makkelijker…omgekeerd mag van ons ook onderzocht worden. Met de glasgrondstof brengen we dan ook de rest naar de inzamelstraat. Kan de plastic-container naar 2 keer per maand? Idee? Toch een plastic-pers aanschaffen? Dat moet het probleem niet zijn…

€ 24,95 exclusief verzendkosten. Ook weer opgelost….als ze niet uitverkocht waren…

Vertrouwen in de burger
De discussie gaat vervolgens over of Hoogeveen en de Hoogeveners het komende ½ jaar of het komende 1½ jaar tot 65% afvalscheiding over zullen gaan. De meerderheid van de raad (inclusief ondergetekende) sprak het vertrouwen in de burgers uit en gaf hen 1½ jaar. De amendement-indieners wilden de toezegging dat de wethouder eerder zou meten om vervolgens te komen tot nieuw beleid. VVD bleef hangen in opmerkingen als betere stimulering en motivering. Groenlinks is echter wel iets duidelijker: als 65% niet lukt dan moet gedacht worden aan diftar (betalen per kilo of per aantal malen aanbieding van een container) en omgekeerd inzamelen (restafval zelf inleveren in een afvalstraat).

Resultaten omgekeerd inzamelen
Omgekeerd inzamelen lijkt succesvol (zie bovenstaande staatje). Je restje restafval meenemen naar inzamelstraat. Je doet het vaak op de camping en zoals gezegd met glas ook…Maar zijn dit de omwentelingen waar we op zitten te wachten? Is dit wel fundamenteel genoeg? Groningen heeft inmiddels haar eerste verpakkingsvrije winkel. Prachtige winkel gesteund via crowdfunding ook heel lokaal geworteld. Dan zouden we de plastic container ook mooi op 1 keer per maand kunnen houden, want nu lukt ons dat niet….de pakken, blikken en plastic rollen nu de overvolle container weer uit…!

Ex-Tax.com
Nog een stapje verder zijn maatregelen op fiscaal vlak. Hoe belasten we werk minder en gebruik van grondstoffen destemeer. Ex-tax.com heeft op initiatief van Eckart Winsen daar beleid over geformuleerd, maar vooral ook bepaalde acties te ondernemen. Zie de presentatie over hun aanpak en successen op hun site: www.ex-tax.com. Weer nieuwe ideeën om meer iets te doen aan de circulaire economie. En dus ‘gargabe makes the World go round…’. Kortom Hoogeveen, met afval zijn we nog lang niet klaar…!