Dit is een blog over wat ik graag de blauwe krokodil-actie zou willen noemen.  Het thema zou dan ook moeten zijn: ‘van minder bureaucratie naar meer burgerinitiatieven’.  Het logo van lokale actie tegen regeldruk en administratieve lasten is de ‘blauwe krokodil’. Past ook mooi bij acties tegen de paarse krokodil in Hoogeveen. Blauw past ook goed bij Hoogeveen…

Aanleiding

De afgelopen maanden kregen wij diverse meldingen van de toegenomen regeldruk rondom evenementen. Allemaal berichten rondom regels inzake auto/natuur/veiligheid/risico’s.

Daarom had ondergetekende een interview gehouden met de eindverantwoordelijke binnen de gemeentelijke organisatie.  Deze mevrouw geeft aan dat ze geconfronteerd wordt met veel eisen die volgen uit rechtszaken van natuurorganisaties. Ook krijgen gemeenten van deze organisaties zogenaamde verzoeken tot handhaving. In Drenthe zijn daar inmiddels zo’n 50 van geweest. Dus is men gestart met allerlei maatregelen rondom met name de afstand tot natura2000-gebieden. Dit raakt ook de casus van evenementen in Hoogeveen . Evenementen met personen onder 250 hanteert de gemeente (actie Aaf-Tineke Bisschop in 2021) wel de meldingsplicht, maar ook dan is het opletten met natuurregelgeving/stikstof, gemeente vraagt om ecologische analyse en moet zelf ook steeds vaker een ecoloog inhuren (voor Areas-berekeningen/stikstof-berekeningen).  Evenementenbeleid staat in 2023 op de rol voor evaluatie. In 2021 heeft men intern al geëvalueerd dus dat mag ook wel eens naar de raad….. Gemeente werkt op dit punt overigens wel aan verdere professionalisering.  Uiteindelijk moeten altijd de eisen die volgen uit de wet en jurisprudentie naleven.

Zie ook krant van 9 juni 2022:

 

Voorbeelden te over…..

Een  voorbeeld uit andere gemeente:  een gehandicapte man heeft jaren geleden door een vreselijk ongeluk zijn beide benen verloren. Het blijkt dat hij regelmatig opnieuw moet bewijzen dat hij gehandicapt is.  Gemeentelijke baliemedewerkers verontschuldigen zich weliswaar voor die regels, maar eisen keer op keer een recent bewijs van invaliditeit (dat niet ouder mag zijn dan twee maanden en uitgeschreven moet zijn door een specialist). Ook al is de man een goede bekende, hij komt er immers al jaren. Een nieuwe aanvraag is een nieuwe aanvraag en kennelijk moet dan alles weer opnieuw worden bekeken voorzien van de juiste formulieren.

Een ander voorbeeld in deze sfeer: Een directeur van een groot zalencomplex met meerdere locaties heeft plannen voor de nieuwbouw van één van die complexen. Na 8 jaar (jawel: acht jaren!) geeft ze de moed op: volledig vastgelopen in een complex proces van visies, bestemmingsplannen, procedures, regels en vooral heel lang wachten.

Schematisch 

Suggesties om de bureaucratie te doorbreken

  1. Begin in Hoogeveen met een meldpunt onnodige regels (de blauwe krokodil) zodat mensen hun problemen melden.  We zouden we dit kunnen combineren met eerder genoemde ‘loket burgerinitiatieven’.  Daarmee wilden we burgerinitiatieven stimuleren en/of remmingen voor burgerinitiatieven (VAAK OOK EXTRA REGELS) tegen gaan!
  2. Daarnaast moet er in de gemeentelijke organisatie iets veranderen. De nieuwe grondgedachte moet zijn dat men redeneert vanuit de praktijk. In de sfeer van Covey (‘begin met het einddoel voor ogen’). Dus geen studies aan de hand van dikke beleidsnota’s maar de praktijk als toetssteen voor het functioneren van die bureaucratie. Ga in gepsrek en ga kijken op locatie.  Het perspectief van die burger of ondernemer dei een initiatief neemt moet toch leidend zijn.  Daarvoor zijn beleid en bureaucratie at the end of the day immers bedoeld. Bovendien heeft die burger of ondernemer alleen contact met de instanties die zich met dat probleem bezighouden. In de regel hebben deze organisaties geen – of slechts voor een beperkt deel – contact met elkaar. Maar burgers en ondernemers zijn echter niet de enige praktijkdeskundigen. De uitvoerder is dat evengoed. En die uitvoerder zou in feite het scharnierpunt tussen beleid en praktijk moeten zijn. Die moet binnen de bureaucratische organisatie opereren, de beleidslijnen volgen, maar ook op de werkvloer uit de voeten kunnen. Daarom zijn uitvoerders van even groot belang in deze aanpak. Punten die wij melden moeten volgens dit principe worden opgepakt.
  3. Derde verbeterpunt is om alle betrokkenen op meerdere momenten en manieren in het proces mee te nemen. Dus met elkaar. In dialoog. En om die drempel zo laag mogelijk is houden werkt men vanuit volgens het principe ‘open naar binnen, gesloten naar buiten’. Beslotenheid dus. Om inzicht te krijgen in de wijze waarop de bureaucratie zichzelf voor de voeten loopt, moeten de betrokken hun schild laten zakken en zich kwetsbaar opstellen. Eerlijk kunnen vertellen hoe het er echt aan toe gaat. Zonder franje. Ze moeten het vertrouwen krijgen dat het niet gaat om schuldigen aan te wijzen, maar om samen te zoeken naar manieren om zaken te verbeteren. Ook voor de burger geldt dat deze eerlijk zijn verhaal moet durven vertellen. Daar moet een veilige omgeving voor worden gecreëerd.
  4. Vierde uitgangspunt van inzetten op een methode voor ‘minder onnodige regels’ is dat het niet vrijblijvend wordt. Er wordt ingezet op verbetering: in elk geval op een eerste stap in de goede richting waar betrokkenen van hoog tot laag zich aan committeren, zonder dat daar per se grootscheepse wijzigingen aan zijn verbonden. Deze stap is onder meer van belang om het gevoel van collectieve onmacht te doorbreken. Dat gevoel blijkt namelijk vaak te leven, zowel bij burgers en ondernemers, als bij de betrokken ambtenaren. Dus moet het college en de raad hierin meegaan.

kan natuurlijk altijd op e.kreuze@hoogeveen.nl 

 

De Kafkabrigade, ook in Hoogeveen?

In Nederland werkt de stichting Kafka Brigade aan het strijden tegen onnodige regels.

Op 30 mei jongstleden heb ik een telefonisch interview gehouden met Arjan Widlak, de directeur van de stichting en tevens actief in onderzoek (action research on bureaucratic dysfunction). Hij gaf me hun tool: ‘De kafka-thermometer’ en stuurde me het rapport van de VNG ‘Te veel Gevraagd[1]’ waarbij onderzoekers alle gemeentelijke regelingen hebben geanalyseerd op ‘onnodige of onnodig complexe regels’.  Ook interessant is hun boek ‘de digitale kooi’ waarin duidelijk wordt hoe mensen bij overheden ‘digitaal opgesloten’ worden. Eigenlijk al een waarschuwing tegen toeslagendrama uit 2018.


Boek is inmiddels bij mij te leen.

De resultaten van de Stichting Kafkabrigade laten de complexiteit van de verschillende problemen goed zien. Anderzijds maakt de toepassing van deze methode inzichtelijk dat het mogelijk is om oplossingen te vinden voor deze problemen. Dat daar lang niet altijd een wets- of regelwijziging voor nodig is. Een herontwerp van het proces kan vaak al doorslaggevend zijn. Of is het verbeteren van de communicatie is voldoende. Of het benadrukken van de verantwoordelijkheden. En het aardige is dat het werk van de Kafkabrigade begint bij het bureaucratisch onbehagen, bij vastgelopen burgers of ondernemers. Geredeneerd vanuit die eindgebruiker. En zo legt het problemen bloot die veel verder reiken dan formulieren, wachttijden, regels en procedures. Zou voor veel beleidsmakers goed zijn als ze ook eens volgens deze methodiek zicht krijgen op de taaiheid van de praktijk van alledag. Immers:

A desk is the most dangerous place from which to view the world!

 Tientallen grote Nederlandse organisaties – van ziekenhuizen tot de belastingdienst – hebben een Kafkaknop op hun interne website staan. Dat zouden we als CDA ook in Hoogeveen kunnen proberen te introduceren. Die Kafkaknop is de laatste strohalm voor medewerkers die kampen met een organisatorisch probleem dat ondanks herhaalde pogingen maar niet wordt opgelost. Wordt er via de Kafkaknop een melding gedaan, dan gaat een team van medewerkers in de hoogste regionen van de organisatie met het probleem aan de slag en moet er binnen drie maanden een oplossing liggen.

Luister ook eens naar de documentaire neemt radiomaker Saar Slegers ( Het beste van Radio Doc: Saar Slegers – 2Doc.nl) Zij neemt een kijkje in de krochten van de bureaucratie. Ze ontmoet mensen die verstrikt raakten in kafkaëske situaties en mensen die tot het uiterste gaan om wat menselijkheid terug te brengen in de systemen die hen boven het hoofd zijn gegroeid. Zonder Kafkaknop lopen we vast. Maar waarom is dat zo? Welke structurele problemen zijn ingebakken in onze bureaucratische systemen? En wat gebeurt er met mensen die in de bureaucratische molens belanden en er niet meer uitkomen? Die gevolgen zien we dagelijks in de media….

Samenhang met burgerinitiatieven

Het voert nu wat ver dat ook verder uit te werken, maar er is natuurlijk een grote samenhang met stimuleren van burgerinitiatieven zoals de samenleving dat graag zou willen zien. Zou in een plan daar wel graag de samenhang van duidelijk maken. Er zijn goede voorbeelden van stimulering van burgerparticipatie en – macht.

 dus….

 

BIJLAGE ‘Wie was Franz Kafka’

 Franz Kafka (Praag, 3 juli 1883 – Kierling, 3 juni 1924) was een Duitstalige schrijver die wordt gezien als een van de belangrijkste auteurs van de twintigste eeuw. Zijn werk kreeg vooral na zijn dood een grote invloed op de westerse literatuur.

Kafka was aanvankelijk een staatsburger van Oostenrijk-Hongarije en meer in het bijzonder van de provincie Bohemen. Hij groeide op in de Duitstalige Joodse gemeenschap van Praag. Na het uiteenvallen van het Habsburgse keizerrijk en de oprichting van de Eerste Tsjecho-Slowaakse Republiek in 1918 werd Bohemen bij die staat gevoegd en zodoende werd Kafka een Tsjecho-Slowaaks staatsburger. Hij verbleef ook enige tijd in Berlijn, de hoofdstad van de Weimarrepubliek. Dat maakte hem tot een typische Duitstalige en Midden-Europese auteur die niet gekoppeld kan worden aan een specifiek land. De benoeming van Kafka als ‘Tsjechisch’ auteur is daarom historisch incorrect omdat zijn taal niet Tsjechisch was en de staat Tsjechië niet bestond toen hij er woonde. In de periode dat Kafka Tsjecho-Slowaaks staatsburger was – van 1918 tot 1924 – woonde en werkte hij voornamelijk in Oostenrijk en Duitsland.

Kafka is vooral bekend als schrijver van de romans Het proces en Het slot alsmede de novelle De Gedaanteverwisseling. Zijn werk lijkt zich te kenmerken door een nachtmerrieachtige, onheilspellende sfeer waarin een machteloos persoon voor schuldig wordt gehouden aan iets wat hem niet wordt meegedeeld en zijn vertwijfeling en wanhoop worden opgevat als een bewijs voor zijn schuld (als kafkaësk bekend geworden) waarin de bureaucratie en de onpersoonlijke maatschappij steeds meer grip krijgen op het individu. Kafka’s oeuvre wordt wel gezien als symbool voor de ontwortelde mens in de moderne tijd.[1] Sommigen zijn echter van mening dat het werk van Kafka juist een poging is, in een ogenschijnlijke strijd met ‘hogere machten’, het initiatief terug te geven aan de individuele mens, die uiteindelijk zelf zijn keuzes maakt en daarvoor verantwoordelijk is.[2] In de Engelse taal is vanuit deze thematiek die Kafka’s werk domineert de uitdrukking “Kafka trap” (Kafka-valstrik) ontstaan: een beschuldiging die als gegrond wordt beschouwd als de beschuldigde ontkent.[3]

[1] Rapport is bij op te vragen, heb alleen PDF, staat nergens online