Moedig voorwaarts is een verslag van de behandeling van de begroting 2022 van de gemeente Hoogeveen en gaat over lef, doorzetten en creatief zijn. Ook over (grote) zorgen en koersvastheid. En nog veel meer. Over R-man en potloden in ogen….

Op donderdag 28 oktober 2022 was de behandeling van de begroting 2022 van de gemeente Hoogeveen. De eerste echte begroting van het zakencollege en de laatste behandeling die ik als fractievoorzitter zal doen. Op beide zal ik in dit verslag kort in gaan. Ook zit in dit verslag onze bijdrage en natuurlijk onze discussiepunten. Eerst ga ik in op mijn observaties rondom deze begroting, dus niet de inhoud, maar alles wat je daarom heen kunt zien gebeuren. Eerst de titel. Wat komt aan de orde in dit (uitgebreide) verslag:

  1. Moedig voorwaarts
  2. Observaties 28 oktober 2022
  3. Eerste begroting zakencollege
  4. Laatste begroting fractievoorzitter
  5. Onze discussiepunten

 

  1. Moedig voorwaarts

De afgelopen dagen heb ik lopen nadenken over wat ik met de CDA-bijdrage wilde uitstralen. Wat onze ‘boodschap’ zou moeten zijn. Deze begroting is de eerste na het grote crisisjaar 2020. In dat jaar maakten we de begroting 2021.  Op dit moment krijgen we veel signalen vanuit de organisatie en de samenleving dat de organisatie kraakt en piept. Dat heeft zeker twee gezichten.  Druk is groot omdat met minder geld en vaak met minder mensen het werk moet worden gedaan. Anderszins biedt het ook de mogelijkheid om vindingrijk te zijn of om focus aan te brengen. Soms is het goed om minder te willen doen.  ‘We moeten budgetten knippen, dus moeten we gaan nadenken’ is een beroemde uitspraak van Amerikaanse generaal Petreus. Of van de heer W. Churchill ‘verspil geen goede crisis’. Daarmee doelt hij op de krachten die in een crisis vrijkomen. Kortom ik ging voor een stevig geluid van ‘we moeten aanpakken, we moeten vooruit’. Het is tijd om de mouwen op te stropen en creatief te worden. In bijlage 1 van dit verslag leest u dit verslag. Ik heb de teksten die op deze doelstelling slaan rood gemaakt.  Ook vond ik het nodig te vermelden dat wij als raad een ‘schuld hebben aan onze opvolgers’.  We hebben in deze regeerperiode 18 mln. eigen vermogen opgebrand. Als we dit jaar 3 mln. overschot behouden dan is dat 15 mln. We moeten dus voor de toekomst de dijk klaar hebben, nu zitten we met veel vingertjes in de dijk om de lekkage tegen te houden. We moeten fundamentele en radicale veranderingen door voeren zodat een nieuwe raad en een nieuwe college verder kunnen. Het zakencollege zegt wel ‘u moet ons laten zitten zodat we ons karwei de komende 2-4 jaar kunnen afmaken’, maar daar gaat de kiezer over.

 

  1. Observaties 28 oktober 2021

2.1 Sfeer over het algemeen

De sfeer op deze vergadering was flink beter dan op 3 december 2020, toen de begroting 2021 werd behandeld. Die begroting was eigenlijk ook niet echt van het zakencollege. Je zag bij het punt van ‘vereenvoudiging van minima-regelingen’ breed omarmd werd. Zelfs ondanks dat al lang duidelijk is dat dit juridisch wordt afgeraden.  Ook konden partijen elkaar vinden op het punt van ‘groene schoolpleinen’. Ook een punt met veel mitsen en maren. En zo waren er enkele momenten waarop partijen elkaar leken te kunnen vinden. Waardoor komt nu die verbeterde sfeer? Het is immers met maand of 2 campagnetijd. Meestal is juist deze vergadering een gevecht ter profilering van partijen….kortom het is over 2018-2022 eigenlijk in Hoogeveen heel anders gegaan. We begonnen in klassieke coalitieverhouding, dus veel botsingen tussen oppositie- coalitie.  Toen kwam de magische datum van 2 juli 2020 waarbij het CDA over haar schaduw heenstapte en een raadsakkoord ter oplossing van de financiële problemen voorstelde en het coalitie-college liet struikelen. Overigens inclusief haar eigen wethouder. Dat offer werd niet door iedereen positief uitgelegd en dat terwijl eigenlijk het CDA echt radicale keuzes maakte. Radicale keuzes waar Erik Giethoorn (in goed overleg) het slachtoffer van werd.

Radicale keuzes die nodig waren na 3 jaar van zware verliezen. 

Nu is de sfeer vooral beter omdat ruzie maken ook niet meer goed kan en eigenlijk niet zinvol lijkt. En mogelijk ook omdat scherpe debaters zijn verdwenen.  Wij noemen Debby Bruin of Inge Oosting. Zij doen niet meer mee en Arend Steenbergen en Lisa Schonewille zijn heel andere persoonlijkheden en dat doet wellicht ook wel wat. Maar waarom kan ruzie maken niet zo goed? Dat komt doordat er een neutraal zakencollege zit. Dit fenomeen maakt dat het debat sowieso al minder scherp is, maar dit zakencollege heeft op alle aangekondigde moties en amendementen geantwoord: doen we al, hebben we geen geld voor, is niet nodig en dergelijke. Kortom alle moties en amendementen worden afgeraden en platgeslagen. Je zag ook  dat in de avond, toen het debat op gang kwam, ook veel van deze ‘puddinkjes rap in elkaar zakten’. Dus als college overal tegengas geeft, dan heeft de raad weinig te melden en is de sfeer niet goed scherp te krijgen…. Daarbij wordt dit versterkt doordat de raadsleden, ondanks goede voorbéreiding, toch door deze ervaren bestuurders, met daar achter een alert korps van ambtenaren, niet echt ‘de baas kan’.

De angel werd door college ook vakkundig uit het debat gehaald door naast tegengas ook de partijen de tijd te geven om tot 8 november nog eens goed d’r over te denken en dan over 14 dagen mogelijk nog iets in te dienen…..zo van, het kan niet en denk d’r nog maar even goed over na.

De raad moet hard kloppen om de pudding een beetje stijf te krijgen…

Je ziet in de raad diverse, wisselende en verschillende, verbandjes. GB en VVD zoeken elkaar op. Ook ‘van Hien’ en SP. D’66 wist in haar betoog al te reageren op teksten van VVD en GB. Kortom het zou mij niet verbazen als partijen, met het oog op de ontwikkelingen na de verkiezingen, nu al overleg voeren. CDA heeft juist in deze tijd gekozen voor een open houding naar iedereen en een neutrale posities zoals past bij een soort raadsakkoord (Schone Lei) en een zakencollege. Je kunt eruit opmaken dat na de verkiezingen de wereld er weer heel anders uit ziet. En dat is van wel weer democratisch.

2.2 Onderwater

U zult lezen in onze bijdrage in bijlage 1 dat de begroting 2022 kwetsbaar is. We spraken binnen CDA-fractie ook over ‘lopen op dun ijs’.  En dan is de begroting hetgeen boven water uitsteekt, wat zichtbaar is. Als raadsleden hebben wij gemerkt dat er ook nog het nodige onder de oppervlakte gebeurd, wat wij onderwater niet zien. En of Hoogeveen schip is wat op een ijsberg aanvaart? We zullen het meemaken, want ook college en ambtenaren weten dit niet. Veel, bijna 90%, van onze inkomsten en uitgaven wordt in of via Den Haag bepaald. Daarmee is onzekerheid aan de formatietafel ook onzeker in de Hoogeveense begroting.

In ons discussiepunt rondom de 4 nieuwe ‘min of meer’ decentralisaties kwam dit ook naar voren. We hebben het over de begroting 2022. In dat jaar gaan op vier fronten taken van het rijk naar de gemeenten komen. We noemen deze vier (genummerd vanaf 4 omdat we al decentralisaties  1, 2 en 3 hebben gehad in 2015, te weten WMO, Participatiewet en jeugdwet):

  1. De nieuwe wet op de inburgering.
  2. Of de verantwoordelijkheid voor de ‘uitbetaling schade van derden’.
  3. Of de inspanningen voor de nieuwe omgevingswet.
  4. De decentralisatie van de beschermd wonen (en regionaal inkopen. Zie oa. Pag 167 van de begroting ‘22)

Graag vroegen het college: zijn we voor de door ons genoemde decentralisaties 4 t/m 7 (financieel, organisatorisch) goed voorbereid? Of gaan we in 2022 opnieuw een financiële crisis in? En zo ja of zo nee, wat gaat u daaraan doen? (zie 4 uur en 45 minuten van het verslag).

Wethouder Reneman kwam daarop aan het woord. En ik waarschuw u, het antwoord gaat u niet bevallen. Het is eerlijk, maar ook zeer zorgelijk. En dan te bedenken dat Reneman één van de sterkste bestuurders is die Hoogeveen de afgelopen jaren heeft gehad. Dus hij weet waar hij het over heeft.

De vraag is niet makkelijk te beantwoorden. In 2014 zeiden ook veel wethouders, we zijn er klaar voor. Maar de afgelopen jaren is het ook moeilijk geweest. Gemeente spreken ook met de VNG over de kosten van deze 4 decentralisaties. Bij de regering in Den Haag is gesproken over de totale kosten voor bijvoorbeeld de omgevingswet die 1 miljard zijn. Die krijgen we niet gecompenseerd van het rijk….Bij omgevingswet moeten we veel investeren en steeds zien we weer dat we d’r niet klaar voor zijn. Als we niet meer geld van het rijk krijgen gaat dit niet werken. We kijken naar de VNG om compensatie te krijgen. Scherpe gesprekken tussen VNG en het rijk. Gemeenten met hun VNG-vertegenwoordigers hebben leergeld betaald voor jeugd. Waar zijn we als gemeenten mee bezig vragen we ons af. Den Haag Conclusies van Reneman:

  • Klaar voor? Nee
  • Ellende? Ja
  • Gaan we het overleven? Ja

Ik gaf een grappige reactie, maar hoop wel dat iedereen in en om de gemeente gehoord heeft wat Reneman als antwoord heeft gegeven. Wat zit er nog van de ijsberg onder de oppervlakte….

2.3 Herontwerp sociaal domein zwaard van damocles

Wat in de observaties NIET mag ontbreken is de klassieke ‘vooruitschuifproblematiek rondo sociaal domein’. Sinds mijn start als fractievoorzitter hebben wij als fractie gehamerd op de beteugeling van kosten in sociaal domein. Via mijn informele netwerk kwam Janny Bakker in augustus 2020 vertellen dat het anders moet. Als CDA spraken wij in juni 2021 met Erik Dannenberg. Allemaal CDA-mensen die heel duidelijk aangeven ‘het moet radicaal anders’!

In de begroting en zeker ook in de discussies rondom sociaal domein word door het college verwezen naar de ‘transformatie sociaal domein’ wat nu past in eerste kwartaal van 2022 gaat komen. Eind 2022 krijgen we deze plannen te lezen, maar deze raad zal dit niet gaan oppakken. Dat steekt ons als CDA enorm. Dat is de schuld van 2017-2020 doorschuiven naar de nieuwe periode. Dat frustreert en dat is een veel beproefde techniek voor bestuurders met ‘hele moeilijke veranderingen’.  Ook de vorige colleges konden dat goed. Steeds maar verwijzen naar het plan wat nog komen gaat. Dat geeft een Simon Carmiggelt gevoel ‘je moet problemen uitstellen, dan gaan ze vaak vanzelf weer over’.  Of Mark Twain ‘Stel nooit uit tot morgen, wat je overmorgen kunt doen’. Ik ben erg bezorgt omdat een Spaans spreekwoord zegt ‘de weg van later loopt naar het plein van nooit’. Zou het met het sociaal domein nog goed komen. Kunnen wij onze schuld aan de raad van 2022-2026 e.v. wel inlossen???

2.4 Morrelen aan Schone Lei

College blijft wijzen op het bewaken van de afspraken van Schone Lei. Een voorstel wat op 27 augustus 2020 door de raad is aangenomen. Inmiddels (jaartje later…) willen partijen ook wel weer geld uitgeven. College houdt de hand op de knip en dat is goed, vooral als het om groot geld gaat. Maar de avond begon met de oude zure teksten van 3 december 2020. VVD durfde zelfs te zeggen doordat CDA de OZB-stijging heeft tegengehouden de gemeente minder kan doen…ook beetje zelfverschoning omdat men in liberale huize ook worstelt met het steeds roepen dat de OZB wel om hoog kan. Dat is toch echt campagne-taal. Ook D’66 deed nog kleine duit in het zakje, ook zij sprak over morrelen aan Schone Lei en deed vervolgens tegen de Schone-lei-regels in het voorstel om geld van cultuur in een apart potje te stoppen. Geld wat de culturele instelling nu helemaal niet nodig hebben.

Over morrelen willen we vanuit het CDA echter wel zeer duidelijk maken dat bij vaststelling van Schone Lei op 27 augustus 2020 door CDA een afspraak is herhaalt die in zomer 2020 is gemaakt. Namelijk dat toen de OZB-stijging op zo’n 30% kwam te staan, wij als raad zouden gaan zoeken naar mogelijkheden om de OZB-stijging te verlagen. De raad stemde hier mee in op die informerende vergadering. Dus op 27 augustus maakten wij een voorbehoud voor de OZB-stijging. Deze zoektocht is uiteindelijk door CDA opgepakt. Team Koekoek/Kreuze kwam uiteindelijk op 3 december met 4 amendementen. Daarvan werden 2 ingediend en werd de OZB-stijging van 28% naar 16% teruggebracht. Nog veel meer dan wij hadden willen toestaan, maar dat was de democratische realiteit.  Onze bijdrage van 27 augustus 2020:  ‘Verstandig, Evenwichtig en Beschermend’ (cda.nl). Kortom we zijn niet ‘vrij met Schone Lei’ bij het CDA, maar wij zijn wel het meest duidelijk over het niet draaien aan de OZB-knop als andere knoppen nog op bijna dezelfde stand staan.

2.5 OZB-verhoudingen blijven duidelijk

Een punt werd duidelijk gemaakt. Ik noemde al de VVD. Zij doen nog steeds niet moeilijk over OZB-verhoudingen. Blijkbaar is OZB-verhogen voor de VVD-portemonnee goed te doen. Van veel is het makkelijk geven denk ik dan. Nog duidelijker waren onze zusters en broeders van de ChristenUnie. Zij kondigen nu al aan dat als de bezuinigingen op het sociaal domein niet lukken, zij onmiddellijk aan de OZB-knop willen draaien. Zij beargumenteren dat door te wijzen op ‘de sterkste schouders, moeten de zwaarste lasten dragen’.  Daarin staan we als Christelijke partijen naast elkaar, er gaat echter een vraag aan vooraf: waarom lukt het niet om grip te houden op de kosten van het sociaal domein? Bij CDA staat het motto ‘ieder mens telt’ hoog op de sociale agenda. Dat is geen discussie. Maar geen grip krijgen op je financiële huishouding is echt wel een discussie. En ook een heel andere. CU probeert echter steeds die zaken te vermengen. Dus als CDA zegt  ‘we moeten grip krijgen op onze portemonnee’, dan zegt zij niet ‘we moeten sociale regeling afbouwen’.

CDA is de partij van Abraham Kuyper, de partij die altijd oog had voor de mensen die in die tijd werden om schreven als ‘kleine luyden’. We noemen dat nu hardwerkende gezinnen met 2 keer een modaal inkomen of gepensioneerden die na jaren hard werken veel van hun hypotheek hebben afgelost en nu met laag pensioen kunnen rondkomen. Een verhoging die men echt in de portemonnee gaat voelen. CDA heeft daar weer aandacht voor gevraagd. Ook omdat in Hoogeveen de OZB nooit meer verlaagd gaat worden. En dan moeten we ons realiseren dat we met onze lage gemiddelde woningwaarde gewoon hele hoge tarieven hebben. In die zin in buurgemeente de Wolden veel interessanter…

Als we uitspraak van de CU per heden eens doorrekenen dan komen we op deze OZB-bedragen voor de komende jaren. Het CDA hier echt een stemverklaring moeten afleggen!

Verantwoording berekening:

  1. Taakstelling SL zijn de bedragen uit Schone Lei. Cumulatief (bruto) 22 miljoen. Daarvan is 18 miljoen nog niet gevonden. Zie pagina 7 van de begroting 2022.
  2. Dit bedrag zal dus veel hoger moeten worden. Daarmee is de begroting niet concreet.
  3. Deze bedragen moeten dus nog gevonden worden.
  4. We gaan uit van € 127.000 OZB is 1%, een rekenregel die we al jaren hanteren.
  5. Uitgaande van de OZB van 2022 € 200.000 als gemiddelde waarde en tarief van 0,178%. De waarde stijgt ieder jaar met 7% en het tarief stijgt met het percentage uit regel 4.
  6. Dat wil zeggen dat we in 2023 €133 meer gaan betalen. Uiteindelijk zal om € 8,5 mln. te compenseren de totale stijging 59% dus € 1.286 moeten zijn. Dus niet regel 5 of 6 optellen. Dat is niet cumulatief.

Al met al toch serieus geld.  Natuurlijk hopen we dan ook als CDA:

  1. Hoogeveen krijgt wel grip op haar sociaal domein en met name jeugdzorgkosten;
  2. Het nieuwe kabinet gaat gemeenten (weer) compenseren.
  3. Andere problemen gaan meevallen. Zie hetgeen behandeld is bij punt 2.2

De OZB kwam ook nog terug in de laatste minuten van deze vergadering. Wij brachten de slechte positie van Hoogeveen als het gaat om bewonerslasten in beeld. Hoogeveen stond op plek 4 in Drenthe in 2014 qua lage lasten. Helaas staat Hoogeveen in 2022 al op plaats no. 9 van de 12 Drentse gemeenten. Stijging van bewonerslasten over die jaren is zelfs 19%. We zien dus dat de andere gemeenten wel hun lasten kunnen beteugelen. Assen en vooral Meppel doen dat veel en veel beter. Daarin spelen de kosten van afvalverwerking een rol. Die liggen daar gewoon echt lager, wij zijn ‘in het pak genaaid wat Area heet’….. Maar ook tarieven OZB liggen lager. Meppel heeft een gemiddelde waarde in 2022 van 230.000 en een tarief van 0,128%. Wij zitten in 2022 op 200.000 en een tarief van 0,178%.

Reneman deed daar als liberaal uit Nieuw Vennep vrij luchtig over. Ja, zo zei hij, we krijgen te weinig geld uit Den Haag. U moet natuurlijk niet de duurste gemeente van Nederland worden. Vooral omdat wij geen Wassenaar zijn. En ja, arme mensen betalen toch geen OZB. De mensen met modaal inkomen (de gezinnen zei hij) komen met bakken met geld uit de coronacrisis. De impact van de OZB-gelden op de inwoners van Hoogeveen is toch maar minimaal. Eigenlijk zei hij Den Haag geef ons te weinig en maak je niet druk, we brengen dat in rekening bij de inwoners, want die kunnen dat best betalen.

Dat schoot en schiet mij toch een beetje in het verkeerde keelgat. Wethouder R-man mag wel scherp zijn in zijn analyses, maar dit paste mij echt niet.  In de raadsvergadering reageerde ik direct al. Wassenaar meneer Reneman heeft een gemiddelde woningwaard van € 607.000 en in Hoogeveen zitten we nu op € 188.000. De tarieven zijn heel anders en de schouders die dat kunnen dragen is flink anders. Ik noemde als voorbeeld een gezin met 2 keer een AOW, minimaal eigen pensioen, jaren hard gewerkt en hypotheek afgelost. Die gezinnen krijgen met verhoging van paar honderd euro per jaar daar echt wel een gat van in de portemonnee. En dan ook nog principieel: de tekorten bij de gemeente komen niet alleen uit Den Haag. We moeten echt in de spiegel kijken. Een goede vergelijking zou ik wel willen maken. Ik heb dat voor de uitkering uit het gemeentefonds al even met Meppel gedaan. Hun begroting gelezen. Mooi document, financiële sores en geen overschotten dat ook. Maar op een begroting van 117 mln. krijgt Meppel 68 mln. uit Den Haag. Dat is 58%. In Hoogeveen zitten we voor 2022 op 196 mln. en wij krijgen 125 mln. uit het fonds. Dat is zelfs 63%.  Verantwoording: zie Programmabegroting 2022.pdf pagina 139 van Meppel.

Reneman kwam dus ook wel terug op zijn opmerking: ‘misschien deed ik d’r wel iets te gemakkelijk over’…overigens gaf hij op de grens van 97% van het landelijk gemiddelde aan: ‘dat kan ook naar 105% of meer’…. Allemaal signalen waar wij niet gerustgesteld van worden. En het afschuiven op Den Haag is wellicht wel waar, maar is altijd maar één van de oorzaken. Het is immers al 4 jaar duidelijk dat we geen grip hebben op de zorgkosten die wij moeten betalen….?

In de beantwoording begon Reneman wel met een interessante stelling: Hoe veel belasting is gerechtvaardigd vroeg hij zich af….dat doen wij. Dat doen wij ook. Maar niet omdat we geen belasting willen betalen, we realiseren ons echt wel dat Hoogeveen a) mooie voorzieningen heeft b) ook best veel mensen die de OZB-nota moeiteloos betalen, maar het gaat ook om het gemak waarop aan deze knop gedraaid wordt. Dat moet je HEEEL zorgvuldig doen. En wij blijven maar het gevoel hebben dat het geen grip krijgen op andere uitgaven gedekt moet worden door de gemakkelijke draai aan de OZB-knop. En zoals gezegd, wij kennen veel leden die wel pijn in de portemonnee voelen als de OZB met 100 of 200 euro om hoog gaat.

Wethouder R-man wordt door met grote aandacht gevolgd. Doen we de goede stappen die passen bij het Hoogeveen van nu en bij het Hoogeveen van straks?

2.6 Verruiming corona-regels

Wat ook geholpen heeft aan de sfeer  die avond is de verruiming van de corona-regels. De raad kon gewoon weer bij elkaar komen. Heeft tussendoor even Chinees gegeten elkaar gesproken in informele setting en ook na afloop was er een drankje met bitterbal. Het lijkt heel klein, maar bij gespannen sfeer van de afgelopen 2 jaar heeft corona helemaal niet geholpen….! Gelukkig hebben  we in de raad van Hoogeveen geen discussie over de vrijheidsbeperking die de corona-app (green pass) met zich meebrengt….

 

  1. Eerste begroting zakencollege

Eigenlijk is dit de eerste begroting van het zakencollege. Een begroting met veel mitsen en maren. Met veel onzekerheden. Zaken die we niet kunnen beïnvloeden. Zoals ‘Den Haag’, maar toch ook zaken die dit college heeft opgepakt. De ombouw van het sociaal domein, maar minder regels en meer gezond verstand. Kritisch op de uitgaven. En de vereenvoudiging van de organisatie. Dit plan wat ‘van eiland naar wijland’ genoemd is, gaat nu weer enige vertraging krijgen. Er is namelijk een nieuwe gemeentesecretaris gevonden. Die gaat starten op 1 januari en zal dan zelf ook nog zijn plasjes over dit alles moeten gaan doen. Echt voor de verkiezingen zijn er zelfs bij een zakencollege geen grote stappen te verwachten. Daarin is politiek met partijkleuren of zonder partijkleuren precies hetzelfde. En natuurlijk is dit college beschikbaar voor periode 2022-2026, we moeten immers continuïteit van beleid realiseren.  Mijns inziens moeten we juist nu stappen maken en zaken borgen zodat ongeacht wie op de bestuurlijke bok zit,  zij weten waar ze aan toe zijn. Dus dat betekend rondom financiële reorganisatie WEL over het graf regeren. Wel doorpakken!

  1.  Laatste keer

Hoewel het niet helemaal zeker is, is de kans wel groot dat dit mijn laatste behandeling van een begroting is geweest. Zie verder mijn blog rondom mijn keuze om ‘stapje terug te doen’ (Substance over form – Kreuzeman).

Vier keer heb ik het mogen doen. Vier een thema gekozen en er een vier heb ik een sticker laten maken.

  • Hoogeveen is Heavy (2019)
  • Hoogeveense Aanpakkers (2020)
  • Ik bin van ’t Ogeveine (2021)
  • Moedig Voorwaarts (2022)

Op mijn koffertje (Dorkas) heb ik de eerdere stickers geplakt. De rode draad is echter steeds: trots op Hoogeveen. De sticker is nog te bestellen…gratis natuurlijk.

Later zal ik nog wel terugblikken op deze enerverende 4 jaar. Dit weekend is bekend geworden dat ik op plek 6 kom te staan. Daar zal ik ook wel iets over schrijven.

Per ongeluk kreeg ik nog veel aandacht in raad en in de media. Halverwege één van de vele antwoorden van wethouder R-man had ik beetje slaap in de ogen. Zeer onfatsoenlijk ging mijn potlood langs mijn rechteroog. Op dat moment moest ik ook een papiertje pakken om mijn volgende reactie te lezen. Dus het potlood ‘hing even aan mijn ooglid’…..Reneman die dat zag, barste in lachen uit en de hele raadszaal was even van haar stuk…hoe zo’n onschuldige handeling toch zo’n impact kan hebben…in de online meer nog dan de inhoudelijke zaken….

  1. Onze discussiepunten

We brachten  natuurlijk de slechte positie in beeld van Hoogeveen als het gaat om de OZB of de zorgen rondom nieuwe decentralisaties. Die hebben we al besproken.

5.1 Amendementen

We kondigden 2 amendementen op de begroting aan. Twee amendementjes zou ik zeggen. In totaal 0,002% van de begroting wordt hierdoor geraakt. En de discussie rondom Schone Lei? Is Schone Lei beton en staan principes ten allen tijde? De afspraak is meevallers gaan in de algemene middelen. Nu hebben wij een ‘meevaller ontdekt’.  Er staat nog € 50.000 in 2022 begroot voor STIB. In 2023 ook nog € 25.000. Nu heeft STIB aangegeven er per 1-1-2022 mee opgaat houden. Dus is de begroting op dit punt onjuist. Wij wilden dit bedrag echter nog wel uitgeven. We hebben 3 mln overschot dus € 50.000 herbesteden vinden we wel acceptabel.

We stelden voor deze bedragen te besteden aan:

  1. Schrijven van een visie voor de sportclubs in Hollandscheveld. We geven onmiddellijk toe dat dit komt omdat we afgelopen week goed gesprek hadden met de vertegenwoordigers van naar ik meen 9 sportclubs en zeker ook het bezoek aan de kleedkamers van HHV. Overigens staan we ook open voor nader onderzoek naar achterstanden bij ander sportclubs, weten ook hoe het is bij Thrianta of HHC, in sportclubs in Elim of op nog andere plaatsen. Nu is het in Hollandscheveld ook aan de orde om iets te doen aan de sporthal. Deze kost nu het nodige en gaat (qua groot onderhoud) veel kosten. Mogelijk kunnen we met deze actie nog weer een inbreidingsplan maken voor meer huizen in Hollandscheveld. Daarbij komt nog: ‘de partijen hebben echt de handen in een geslagen’. Allemaal redenen om nu iets te doen. Dus stellen wij voor € 40.000 klaar te zetten voor het maken van deze plannen. Wethouder ten Kate rade het af. Wees op zorgen elders in de gemeente, wees naar integrale behandeling en grote klussen. Wethouder R-man ging fors in tegen deze uitgaven. Mag nu niet, want ik heb ook nog wel de nodige tegenvallers. Dan mag u nu niet beslissen over deze meevaller….maar als CDA was deze uitgave duidelijk als ‘onnodige te begroten’ gekwalificeerd, dus dat geld is over. Zelfs op 3 mln is 50.000 goed te overzien.
  2. Tweede amendement ging in op de situatie van het (lager) beroepsonderwijs. Men schreeuwt om ‘praktisch geschoolde’ mensen. Om jongeren enthousiast te maken en om ze aan bedrijven te koppelen is er On Stage. Vorige jaar had men geen budget, maar kon men door corona toch niet zo aan de slag als men zou willen. Toen was het online. Dit jaar wilden men toch graag fysiek jongeren aan bedrijven koppelen. CDA staat daar positief in en pleit met een amendement voor uitgave van € 10.000.

Wethouders proberen dit door te schuiven naar volgend jaar. Nieuwe raad en dan zou er dan een begrotingswijziging moeten komen. Veel moeilijker en we moeten nu toch die € 50.000 in de begroting een plaats geven. De tegenvallers die nog volgen moeten we in 2022 oppakken. We hebben een overschot van 3 mln dus we kunnen in de exploitatie iets hebben. En de Schone Lei taakstellingen moeten naar mijn mening dringend herijkt worden. Herijkt op nieuwe uitgaven van Den Haag, nieuwe verdeling gemeentefonds en zeker ook de haalbaarheid van bezuinigingen in sociaal domein.

Misschien kunnen we in het testament van de raad ook een financieel-testament opstellen. Schone Lei 2.0.

Hierna volgen debatpunten voor alle drie grote decentralisaties. Eerst WMO, dan de jeugdwet en vervolgens de participatiewet. Deze laatste is echter in overleg met fractie, griffie en raadsvoorzitter (Loohuis) niet behandeld. Wij hadden in debat ongeveer 50% van de tijd al geclaimd. Dus was terughoudendheid wel gepast. Dus hebben we punt 4 doorgeschoven. Doorgeschoven naar ons eigen openbaar debat over ‘nieuw sociaal Hoogeveen’.

5.2 Debatpunt: 1 Inkomensafhankelijke eigen bijdrage WMO

De wet is er voor de mens, de mens niet voor de wet. Dat is stelling, maar nu kunnen we onze twijfels over de juiste werking van de wet hierop betrekken. We zien dat de wet op dit punt heel sociaal is, maar eigenlijk tot ‘onterecht gebruik leid’. Zeker als mensen het zelf prima kunnen betalen. …CDA Hoogeveen is persoonlijk naar CDA-minister Hugo de Jonge geweest om onze ongenoegen kenbaar te maken ten aanzien van de mislukte bijeffecten van de op zich sociale regeling, de vaste eigen bijdrage WMO. Daarbij hebben wij geen gehoor gevonden. Toch willen wij onze eigen minister op dit punt tot actie manen en we zijn dan ook blij dat de minister in de kamerbrief bij de derde monitor abonnementstarief aangeeft dat hij kritisch kijkt naar de WMO, maar wij lezen in die brief ook tot onze teleurstelling dat hij dit punt doorschuift naar het nieuwe kabinet. Om volop druk op dit nieuwe kabinet te houden zouden de gemeenten zich achter de koplopers Krimpen aan de IJssel en Leusden moeten scharen om de inkomensafhankelijke bijdrage (van af bijvoorbeeld 2 keer modaal) toe te passen. Wij horen dat zelfs WMO-gebruikers in Hoogeveen met dergelijk inkomen dat heel fatsoenlijk zouden vinden.

Wat vindt college of partijen van een actie op dit punt vroegen wij…Wij zouden het college van Hoogeveen kunnen oproepen op om actie te ondernemen. Daarmee de gemeenten Krimpen aan de IJssel en Leusden te steunen in hun actie om op dit punt met het demissionaire kabinet de strijd aan te gaan’. Daarmee dragen we VOORAL MOREEL bijdragen aan het druk uitoefenen.

Reactie college

College reageerde hierop dat dit al gebeurd in VNG-verband. Als Hoogeveen achter Leusden en Krimpen aan de IJssel gaan staan vond men riskant (juridische kosten).  En dat ze het sterk zouden vinden als de raad of raden zelf een brief zouden opstellen. Daarmee was voor hen de kous af….voelde een beetje gemakkelijk…we zullen ons beraden….we hebben nog tot 8 november….

5.3 Debatpunt 2 Motie data-analyse/moreel appel

 Afgelopen voorjaar hebben we gezamenlijk een motie rondom de 12 punten voor de jeugdwet aangenomen bij de jaarrekening. Bij deze begroting en ook in de winstwaarschuwingen merken we dat het reorganiseren van de jeugdzorg een forse opgave is. Echter we constateren ook dat het bepaalde zorgondernemers het financieel voor de wind gaat, dat zorginstellingen met grote overheadkosten het moeilijk hebben om zorg te leveren, dat er huisartsen zijn die niet mee willen werken aan instelling van POH-ers, dat er nog steeds ouders zijn die de jeugdwet als een financieringsmogelijkheid zien van jeugdhulp en dat is geen jeugdzorg.

Oproep meer onderzoek om leveranciers aan te spreken

We roepen het college op om in te zetten op goede data-analyse van de zorgkosten, per categorie, per aanbieder en liefst in vergelijking met benchmarks elders. Het college op te roepen deze analyse te communiceren met de raad (zo mogelijk zelfs niet geanonimiseerd) en als college partijen met grote afwijkingen of onverklaarbare winsten aan te spreken in de vorm van een moreel appel. Zelfs gebruikers van de zorgregelingen die afwijkend en onverklaarbaar gedrag vertonen zouden naar onze mening aangesproken mogen worden op het al dan niet rechtmatig een beroep doen op gemeentelijke JW-regelingen.

Op pagina 182 is sprake van extra inzet van € 197.000 voor informatisering en € 138.000 voor 2 IT-projecten. Is mogelijk ook bovenstaande hiermee te dekken. Kunnen we uit deze post ook iets verwachten?

We hebben vragen gesteld over de rare ontwikkelingen in de jeugdzorgkosten. Zie tabel hieronder. De posten in de specificatie bij de technische vragen verspringen enorm. Hebben we wel grip op deze cijfers vragen we ons hardop in de raad af.

 Reactie college en raad

De raad had veel vragen. Gaat het niet alleen over geld? Ook wel over of de juiste kwaliteit wordt geleverd? We herhalen niet het hele debat. PvdA gaf aan wel in de grond open te staan voor onderzoek, maar de rest bleef met veel vragen zitten. VVD probeert dit nog te koppelen aan OZB-punten en gaf aan compleet in verwarring te zijn….daar we dan maar ludiek op gereageerd. Dat me zich bij ons kon vervoegen zodat wij hen geestelijk bijstand zouden verlenen. Tegen redelijk (zorg-) tarief…dat dan wel…

College kwam met eerst ‘dat analyseren doen we al’, dat werd ‘zeer recent begonnen’  en ‘net iemand aangenomen’  tot ‘we gaan dat ook in regionaal verband doen’.  Kortom een motie of zo is niet nodig. Of het moet gaan om het verkrijgen van die blijkbaar al bestaande informatie naar de raad……..ik heb zo’n vermoeden dat we dan pas medio 2022 iets te zien krijgen.

 5.4 Debatpunt 3 Meer regie naar ouders/kinderen en invoering JIM-aanpak

 Een oud directeur van jeugdzorg zei het ook al: men komt binnen met een hulpvraag, maar men schiet bij zorginstelling al gauw in een niet te stuiten hulpstand.. er is een vraag dus er moet hulp komen.. en je moet ten alle tijden voorkomen dat je ooit wordt aangeschreven dat je geen hulp hebt geboden…..maar kunnen we niet meer regie bij ouders/kinderen zelf leggen en kunnen we niet minder hulpverlening schakelen, voorkomen dat onze jeugd in zorg komt en meer werken met ’Jouw eigen Mentor’ de zogenaamd JIM-aanpak.

Op 26 oktober is door kamerlid Peters, op basis van jaren contact met jeugdzorg en met name kinderen in jeugdzorg, een initiatiefnota ‘formeel steunpersoon in de jeugdwet’ opgesteld en deze inmiddels aangenomen in de tweede kamer.

We weten dat niet wij over onze budgetten jeugdzorg gaan, maar huisartsen, POH-ers, rechters, inkoopregio’s en het rijk. Dus moeten we niet inzetten op het voorkomen dat jeugd in zorg komt! Achtergrond: Home – JIM Werkt

Wij hebben gezien dat inwoners uit onze plaats moeten zeggen: ik had liever dat men mijn beiden benen amputeerde dan dat mijn kinderen uit huis geplaatst werden. We moeten ook in Hoogeveen alles op alles zetten dat te voorkomen. We moeten onze ambtenaren het gereedschap geven dat te kunnen doen. Daarom dit debatpunt:

Debatpunt: moeten we niet direct in Hoogeveen daarmee starten en daarom een amendement of motie op de begroting 2022 indienen die dat mogelijk maakt? (betrekking op pagina 162 € 340.000 ontwikkelagenda, daar willen we dan dit punt als doelstelling bij in opnemen).

Reactie raad en college

 De raad ging hier vooral inhoudelijk op in. Wat is dat JIM. Toch bijzonder dat men dit niet kent. College hanteerde hierbij de aanpak: komt straks bij herinrichting sociaal domein. Hoeven we nu niets mee te doen. De CDA moet zich afvragen of hiervoor geld in de begroting moet worden opgenomen.. o ja, er is geen geld. Dus dan moet heb ingebracht binnen de ‘ontwikkelagenda’.

5.5 Debatpunt 4 ‘Hoogeveen stad voor digitaalvaardige vakmensen’

Dit punt is dus doorgeschoven. Toch maken we d’r even melding van . Misschien hebben leden en lezers ook nog goede ideeën op dit punt.  Wel jammer, we hadden directeur van IT-Hub en directeur van Alfa College hierover geïnterviewd….maar die kennis is niet verloren.

Na de corona-crisis is een nieuwe crisis volop gaande: de arbeidsmarktcrisis! De economie (en ook verduurzaming) loopt vast door tekort aan technici medewerkers! De zorg zit klem door verloop, ziekte  en dus ook onvoldoende personeel. Daarbij is in alle beroepen sprake van vergaande digitalisering. Dus ook praktisch opgeleide mensen moeten meer digitale vaardigheden krijgen. Hoe krijgen we in Hoogeveen een nog betere aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven, met name op dit vlak.

We moeten ook als gemeente meer waardering uitspreken voor praktisch onderwijs! Zowel voor zorg als voor techniek.

We hebben in Hoogeveen al prachtige en goed functionerende initiateven als ‘vrienden van techniek’ en ‘sterk techniek’ onderwijs. Maar er komt nog een nieuwe uitdaging bij: de komende jaren gaat de inhoud van ons werk bij zo’n 60% van de gevallen sterk veranderen. Automonteur moet bijvoorbeeld over naar duurzame auto’s. Installateurs moeten naar hybride warmtepompen, zorgmedewerkers met domotica zelfs obers werken met QR-bestelsystemen. Mensen moeten om- of bijgeschoold worden en we moeten vroeg starten met doorgaande digitale-leerlijn. Hier moeten we structureel op inzetten.

Geld lijkt in Nederland geen probleem

  • 88 mln budget klaar bij rijk voor hybride warmtepompen….wie gaat dat doen? Instroom, maar ook omscholing.
  • 000 vacatures in duurzame energiesector (hierdoor is er vertraging op verduurzaming) bedrijven schreeuwen om mensen
  • Miljoenen woningen wil Nederland bouwen….maar er zijn geen mensen voor, geld is er wel!
  • Er is 1,1 mln voor NPO aangekondigd.

Werkgevers
Maar ook werkgevers: zij hebben zeker ook verantwoordelijkheid! Samen doen met de school. Zoals nu gewerkt wordt aan de IT-hub in Hoogeveen. Ook de 1 mln mensen die nu aan de kant staan.

Digitale vaardigheden

De IT-Hub wordt de speler in (Noord-) Nederland op het vlak van informatie technologie. Daarmee gaat Hoogeveen mee in de trend dat IT in het vakmanschap van 21 eeuw een bijzonder grote rol speelt. En de IT-Hub is er niet voor IT-bedrijven, maar voor de gewone bedrijven die met IT aan de slag moeten. Hoogeveen zou naar onze mening koploper moeten zijn in het opleiden van vakvrouwen en vakmannen. Lager opgeleid mag in Hoogeveen niet meer gestaan, we spreken over praktisch opgeleid of vakprofessioneel opgeleid. Daarbij hoort IT. Daarom is het nodig dat onderwijs en ondernemers hun handen nog verder in een slaan. We zien de saamhorigheid bij de IT hub. Maar we moeten dat veel breder zien. Overal speelt IT een rol. Bestaande medewerkers moeten bijgeschoold worden. En bij niet bloeiende sectoren is omscholing een serieuze optie. Daarbij hebben vakprofessionele instapbanen nodig in Hoogeveen.

 Moeten we niet aan de slag met onderzoeken van een plan van aanpak ‘vakmensen Hoogeveen 2021 voor de 21 eeuw’. Zullen we voor iedere Hoogevener leerrechten als uitgangspunt benoemen? Dus moeten wij bij deze begroting bij de 2,4 mln die we extra aan de  SWO geven niet een claim leggen dat een deel daarvan in leerrechten moet worden vertaald? Kunnen we dit ook doen voor de 1300 mensen die in onze bijstand zitten.

Wat zou in zo’n plan kunnen zitten:

  • Onderzoek of we dit plan kunnen laten financieren uit onze 1,1 mln aan NPO-gelden;
  • Verdergaande samenwerking voor alle vakprofessional-opleidingen op dit punt van gemeente, ondernemers en opleidingen…. Met de gemeente als initiatiefnemer om met het totale onderwijsveld te werken aan doorgaan digitale leerlijn.
  • Starten met individuele leerrechten[1] voor alle medewerkers van gemeente Hoogeveen en onderzoeken hoe dit ingezet kan worden in kader van participatiewet;
  • Bedrijven oproepen ook te starten met leerrechten, voor bij- en omscholing, gebruik te maken van subsidiemogelijkheden bij brancheorganisaties (dit past helemaal bij het plan van VNONCW Brede welvaart 2030[2]);
  • Opzetten IT-leerlijn van basisschool, voortgezet onderwijs, MBO, HBO tot de wetenschappelijke opleiding op de IT-Hub geborgd worden.

Meer informatie: luister dan naar de Podcast ‘betrouwbare bronnen’# 216: crisis op komst: Nederlandse economie loopt vast door tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten.

Zie ook:

Marianne Zwagerman wil af van term ‘laaggeschoold’ | NU – Het laatste nieuws het eerst op NU.nl

Bijlage 1 speech begroting 2022

Moedig voorwaarts

Voorzitter,

Afgelopen week mocht ik op bezoek bij onze dochter in Rome. Ik stond daar zondag aan de Largo di Torre Argentina, de plaats Julius Ceasar is vermoord. Ik moest bij de voorbereiding aan hem denken. Ceasar zei namelijk:

 “het is een algemeen voorkomende menselijke zwakheid, te veel vertrouwen te stellen in onzekere dingen of zich daardoor angst te laten aanjagen”

Deze zin vertaalt de gemengde gevoelens die het CDA Hoogeveen heeft met deze begroting.

De locatie is nu een kattenopvang, foto EJK 20 oktober 2021

POSITIEF

Na een aantal flinke verliesjaren, draaien wij in 2020 en 2021 een nulresultaat en ligt er een begroting 2022 met zowaar 3 mln overschot. (met de septembercirculaire misschien nog wel 5 mln overschot). En volgens de geamendeerde ‘schone lei’ komen we eind 2025 uit op een gezondere algemene reserve (34 milj). Dat gaat de goede kant op. Daarnaast hebben we als raad de motie ‘brede welvaart’ aangenomen. Nu nog niet verwerkt in deze begroting, maar wel omarmd. Dat gaat voor bestuur en collega’s van de SWO ook nieuwe uitdagingen en nieuw elan geven. Hoogeveen SDG-gemeente is een volgende stap.

ZORGELIJK

Maar voorzitter, het blijft zorgelijk voor Hoogeveen. Wij zeiden het al bij de jaarrekening 2020 ‘prijst niet de wind, maar de koers’. We weten dat we daarbij deels afhankelijk zijn van ontwikkelingen die wij niet kunnen beïnvloeden. Daarom is het van belang de ingezette koers vast te houden. We moeten koersvast zijn. Dus dit betekent in onze ogen:

  • Doorzetten met de transformatie sociaal domein
  • Doorzetten met de routekaart van ‘eiland naar wijland’,
  • En moeten we kostenbewust blijven. Op alle bedragen!

Voorzitter,

De gemengde gevoelens hebben we ook omdat deze begroting in zich zelf ‘niet robuust’ genoemd wordt door dit college (pag 3). Is het dan wel realistisch genoeg….?

  • We moeten nog 5,5 mln bezuinigen op de SWO (terwijl we 2,4 mln meer begroten).
  • We moeten nog 13 mln bezuinigen op het sociaal domein, terwijl het college volop winstwaarschuwingen afgeeft en de transformatie nog niet zo transparant is.
  • Landelijk nieuws bericht over ‘extra gelden jeugd die niet naar de jeugd’ gaan.
  • We mogen extra bedragen opnemen (75% ervan) terwijl nog onzeker is hoe hard die zijn en onduidelijk is wat er werkelijk uitgekeerd wordt.
  • De 7,6 mln groei van deze begroting wordt voor 6 mln (80%) gefinancierd uit ‘incidentele middelen’. En wat betekent dit als die incidentele middelen toch wegvallen? En hoe gaat het de jaren later gefinancierd worden?
  • Het IHP is klaar, maar wij vragen ons gezien de opgave af of de 2,5 mln per jaar echt wel voldoende is.

Daarbij komt de opmerking van Caesar weer naar voren: laten we ons door onzekerheid dan te veel angst aanjagen?

Nee, en dat is wat we hier ook willen aangeven. De toekomst is ongewis maar we kunnen er wel mee omgaan. Ieder ondernemer weet om te gaan met onzekerheid. Ook hier op het raadhuis moeten we dat doen. Hoe? Met de grondregel voor iedere voorspelling:

Als je het niet begrijpt, en vooral als het niet optelt, wees dan VOORZICHTIG, maar ga wel MOEDIG VOORWAARTS! Je verschuilen achter ‘er is geen geld’, ‘er is geen mankracht’ of ‘de raad heeft het wegbezuinigd’ mag, maar zegt iets over de creativiteit en ondernemerschap van de spreker. CDA gaat liever MOEDIG VOORWAARTS!

Dat moet ook, want wij hebben als raad van 2018-2022 nog werk te doen de komende maanden, wij hebben, over deze periode, nog een schuld aan onze opvolgers:

De grote verlies (18 milj) vind haar oorzaken voor zo’n 80% in de decentralisaties van de drie sociale domeinen. Wij zien een gemeente die hard werkt aan bezuinigingen en vooral ook een radicale ommekeer in denken en handelen.

 Wij hebben in 2019 stilgestaan met bijlage F bij de WMO, wij hebben in 2020 uitgebreid stilgestaan bij de jeugdzorg en daar gezamenlijke afspraken over gemaakt en wij hebben in 2021 nog werk te doen aan de participatiewet. Als CDA willen we werken aan wat wethouders Groot Wassink en Heijkoop het ‘Deltaplan bestaanszekerheid’ noemen. Want veel van wat wij ‘zorg’ noemen is symptoombestrijding van een gebrek aan bestaanszekerheid, gemeenschapszin en zingeving. Daaraan werken is echt preventie.

Graag gaan we met collega’s uit de raad, organisatie en mensen uit het werkveld het gesprek aan over verbetering van bestaanszekerheid en het eerder door ons genoemde nieuw sociaal Hoogeveen!

 Het CDA blijft waarschuwen en wil toch moedig voorwaarts…….stilstaan dat mogen we Hoogeveen ook niet aandoen.

[1] Iedere werkende Nederlander vanaf 27 jaar moet het basisrecht van één week scholing per jaar krijgen. Dat is de kern van het plan ‘Een leven lang ontwikkelen voor iedereen’ van de MBO Raad, Vereniging Hogescholen (VH) en Vereniging van Universiteiten (VSNU).

[2] ondernemen_voor_brede_welvaart.pdf (vno-ncw.nl)