Blog over ontwikkelingen in de politiek. Observatie van hoe er gewerkt wordt. Dit keer vanaf de zijlijn of als stuurman aan wal. Het zou voor K2 (kiezer en krant) interessant zijn om bij te houden hoeveel constructieve bijdragen aan politicus of een partij doet in een debat of rondom een onderwerp….de oorzaak van het probleem lijkt niet op te lossen. Na 10 sleepboten zijn we nu toe aan een zandzuiger…
Afgelopen donderdag 8 april mocht ik een avondje de Hoogeveens politiek observeren. Hetty (woordvoerder participatie en WMO) en Peter (woordvoeder jeugdhulp) brachten met verve de CDA-punten naar voren. Ik mocht dus vooral kijken wat er verder gebeurde. De afgelopen weken hebben we ook met belangstelling dezelfde besprekingen in de tweede kamer mogen observeren. In beide vergaderingen doet zich de vraag voor: ‘willen we opbouwen of afbranden’. En dat terwijl wij in Hoogeveen niet sleepboten maar een zandzuiger nodig zijn!
Zouden de K2 (krant en kiezer) ook doorzien dat sommigen in de politiek zichzelf of het partijbelang groter willen maken dan de oplossing? Is politiek eigenlijk wel gericht op oplossingen. In de vele verkiezingsdebatten heb ik CDA-voorman Hoekstra horen zeggen: ‘ik zoek naar oplossingen die werken’. Hoe treurig ook, dat was een fris geluid. Als je twee weken politiek uit Den Haag en Hoogeveen op een rij zet dan zie je dat we liever de ander afbranden dan de gezamenlijk weg naar oplossingen zoeken. Dat brengt mij bij de vraag:
Leggen kakelen de kippen nu wel eieren?
In Den Haag is Wilders de animator van het afbranden. Hoe hij over Rutte spreekt geeft aan dat hij geen enkele vorm van respect kent. Dat wordt door ‘tegenstemmers’ gewaardeerd. En dat is niet de adel die verplicht-gedachte die ik nastreef. Als je tegen een voorstel bent moet je altijd aan kunnen geven hoe het dan wel moet doen. Dat zou in de politiek ook de grondhouding moeten zijn. Wat is uw oplossing is een terechte tegenvraag op een afbrandactie. Want dat afbranden dat doen we volop. Liefst doen we dat herhaaldelijk. Dat herhaaldelijk blijven roepen van zo’n statement (of het klopt of niet) is een veelgebruikte debatteermethode. Dat heet framing. Eigenlijk is het geen methode die wil opbouwen, maar vrijwel alleen wordt ingezet om af te branden. Om ‘bovenop iemand te gaan staan’.
Symbolisch lijkt dit het meest gebruikte gereedschap in de politiek. Bijvoorbeeld ook in Hoogeveen. Dit is de professionele verfafbrander…..
Inbreng van CDA in het post-coalitie-tijdperk
CDA Hoogeveen wilde in het debat over deze bezuiniging 2021 op sociaal domein twee inhoudelijke punten maken. Geen bezuiniging op inkomensregelingen en starten met verandering van grondhouding/cultuur. En met moeite werden deze punten gemaakt. Ondanks de chaos die bestond in dit debat. In het Hoogeveen van vandaag is namelijk iedere partij helemaal op zichzelf bezig. Soms zien we een soort verbondenheid tussen partijen die je oppositie zou kunnen noemen, maar er is geen coalitie, dus kan er dan oppositie zijn? Dat weten we eigenlijk niet. Coalitie en oppositie ontstaat per onderwerp. Je weet het vaak niet van te voren (wij hebben geen vooroverleg meer) en dan is eigenlijk wel heel ‘nieuw duaal’. Ook de gelijke mening tussen CDA-GB en SGP bij de begroting is niet gebaseerd op overleg maar komt tot stand door uitwisseling van argumenten in het debat en natuurlijk bestudering van de stukken vooraf. Dat werkt enerzijds ontspannend, je kunt gewoon je eigen punten in debat brengen en anderzijds zorgt het voor meer spanning. Je weet namelijk niet of je punt het gaat halen. Of er 16 stemmen voor de vinden zijn. Als je, zoals ik denk dat wij proberen te werken, overtuigt bent van de inhoudelijke juistheid van je punt, dan heb je d’r geen last van.
Wat stond er op de agenda
Even een klein stapje terug. Deze avond ging het weer over bezuinigingen op het sociaal domein. We spreken er vaak over, maar krijgen niet veel voor elkaar. Dit debat is nog een gevolg van een op te volgen punt uit de begrotingsvergadering van 3 december. Bij de begrotingsbehandeling had het college zelf gezegd we kunnen nog wel 1 mln bezuinigen op het sociaal domein. CDA (met steun van GB en SGP) heeft op 3 december 2020 met amendement 7 gezegd: ‘maar 1 mln. bezuinigen op sociaal domein? Dat is veel te weinig’. We hebben in Hoogeveen ver over de 100 mln sociale kosten. Het blijft dan gek dat op kleine budgetten 20-30% wordt bezuinigd en dat op sociale uitgaven maar 1% bezuinigd kon worden. Dit was in voorjaar 2020 ook al een groot struikelblok. En Hoogeveen heeft al 4 jaar grote verliezen geleden. Dat komt allemaal door overschrijden in de sociale kosten. Beetje WMO, maar bijna 75-80% voortgekomen uit de kosten van de jeugdzorg. Wij hebben vanaf zomer 2019 hebben we als fractie volop gewerkt aan deze kwestie. Via CDA landelijk (BSV en kamerlid René Peters) kregen we heel veel informatie dat het met de jeugdhulp echt anders kon. We kregen die informatie zelfs van jeugdzorgwethouder Robert Kleine (tevens voorzitter CDA Drenthe) van Emmen.
CDA had dus gemeend de ambitie om ‘jeugdhulp binnen budget te laten komen’ via dit amendement op de agenda te zetten. CDA pleitte voor € 500.000 extra bezuinigen (maar 2,3% van de jeugdhulpkosten). College (toen net aangetreden) sputterde tegen, maar meerderheid nam dit punt aan. CDA had in 12 punten benoemd hoe zij dacht deze besparingen te realiseren. Zie Vergadering Raadsavond 03-12-2020 Gemeente Hoogeveen (raadsinformatie.nl). Dat vroeg wel veel creativiteit, out-of-the-box-denken, randen van regelgeving opzoeken omdat het oplossing voor regeling gaat en VOORAL kijken naar ZINNIGE ZORG en naar EFFICIENCY. Dus bijvoorbeeld geen sponsoring huiswerkbegeleiding via de jeugdwet. Zorggelden naar de kinderen die het echt nodig hebben.
In december had college gezegd: ‘die 1 mln die verdelen we gemakshalve in 500.000 jeugdhulp en 500.000 andere regelingen’. Op 8 april geeft het college echter aan: wij komen niet verder dan € 1.020.500 aan bezuinigingen. Ik zet de bedragen even op een rij:
College komt dus € 479.500 tekort. Zelf zeggen ze nu ‘dat zeiden we in december ook al, we kunnen die (tweede) € 500.000 op jeugdhulp van amendement 7 niet realiseren’. Maar zo schrijft men nu over dat tekort: ‘dat is geen probleem wat wij zien nog wel wat meevallers aan komen in de werkelijke cijfers 2021’.
Wat zien we nu daarnaast nog:
- Ook de eerste € 500.000 op jeugdhulp wordt niet gerealiseerd. College komt daar ook € 75.000 tekort;
- Totaal wordt dus van de democratisch afgesproken bezuiniging op jeugdhulp € 575.000 (weer) niet gehaald.
- Bezuinigingen komen voor € 107.500 uit de inkomensregelingen en € 190.000 uit re-integratieregeling, dat is nieuw of op z’n minst een invulling die nagekomen is.
Zijn er geen succesvolle voorbeelden van jeugdhulp (liefst serieuze en wetenschappelijk onderbouwde)? Er is wel onderzoek gedaan en er zijn voorbeelden….:
Een succesvolle aanpak in de jeugdhulp – Universiteit van Amsterdam (uva.nl)
De nieuwe aanpak van jeugdzorg is succesvol | Binnenland | AD.nl
André van Boekholt_thesis_finale.pdf (erasmuscentrumzorgbestuur.nl)
Utrecht als best practice in de jeugdzorg | Met Andere Ogen (aanpakmetandereogen.nl)
Een lichtpuntje in de jeugdzorg: beschikkingsvrije Jeugdzorg » Key Groep
Deventer houdt geld over op jeugdbudget – Binnenlands Bestuur
Hoe maken we de jeugdzorg beter? 4 perspectieven | SER
De winst van de jeugdzorg | KRO-NCRV (kro-ncrv.nl)
7 tips voor meer grip op uitgaven in sociaal domein | Baker Tilly
30% van jeugdzorgbudget gaat op aan ‘coördinatiekosten’ (fd.nl)
Gezinsmanager Bas Adriaans: ‘Kon je de ouder maar uit huis plaatsen’ | Het Parool
Sturen op kwaliteit kan alle gemeenten binnen budget krijgen | PIANOo – Expertisecentrum Aanbesteden
Onderzoek wijst uit: kosten jeugdzorg onhoudbaar – Binnenlands Bestuur (toch worden er in dit artikel oplossingen genoemd, neem terugbrengen aantal voorzieningen of meer groepssessies bij lichte zorg).
Hoogleraar Annemiek Harder: ‘Geld gaat naar lichte zorg, het kwetsbaarste kind is de dupe’ | Trouw
We zouden ons eens kunnen vergelijken met andere (succesvolle) gemeenten?
benchmarkanalyse-uitgaven-jeugdhulp-in-26-gemeenten.pdf
Kortom er zijn in Nederland voorbeelden hoe het beter kan en soms zelfs tegen lagere kosten. Dan zou de tanker die Hoogeveen heet toch ook van koers moeten kunnen veranderen?
Van het ‘SuezSuezkanaal’ hebben we geleerd. Niet 1 sleepboot maar 10 en dan nog bijgestaan door een zandzuiger die meer ruimte maakt…wat of wie is de zandzuiger van de jeugdhulp in Hoogeveen?
Voorbeeld West-Brabant: Het resultaat: goede jeugdzorg binnen budget
De gemeenten, het ZI2T en SPRING sturen erop aan dat er voor elke cliënt in de jeugdhulp een effectief en efficiënt zorgpad is – waar mogelijk al voordat de cliënt dit pad beloopt. “Die sturing op kwaliteit heeft ook financieel voordeel”, stelt Van Andel. “Het helpt voorkomen dat er uiteindelijk hogere kosten worden gemaakt dan ingeschat. Daardoor zijn wij een van de weinige regio’s die niet of nauwelijks het Jeugdhulpbudget overschrijden. En dat terwijl onze eerste focus niet op prijs ligt.” Voor Van Andel is de conclusie duidelijk: “Je moet Jeugdhulp niet benaderen als financieringsvraagstuk, maar als kwaliteitsvraagstuk; een andere aanpak van sturing. Als een gemeente dat doet – als ze duidelijke kwaliteitsafspraken maakt, jeugdhulp in beeld houdt, stuurt aan de voorkant en zorg waar mogelijk afschaalt – dan kunnen alle gemeenten in Nederland prima binnen budget blijven.” Tips en geleerde lessen:
- Stuur aan de voorkant. Zorg dat je daarvoor van tevoren de zorgtrajecten goed in beeld brengt.
- Zorg dat jeugdprofessionals alle cliënten kennen. Zo leer je wat de échte zorgvraag is en kan je beter sturen.
- Samenwerking tussen alle partijen is het belangrijkst. Alle professionals moeten als één team handelen.
Terug naar de inbreng van CDA in het debat:.
Bezuinigingen op inkomensregeling
Op dit punt doet Hetty het woord. Ze wordt nadien volop geciteerd in de pers omdat ze een gloedvol betoog houdt dat de bezuiniging op de participatie van bijstandsgerechtigden via de inkomensregeling het CDA te ver gaat. Het was ook in december niet afgesproken. Hetty zei het volgende op de site van RTV Drenthe: “We snijden al tot op het bot”, merkte Hetty Bouius van het CDA op. “We weten dat veel niet anders kan. Maar het voelt alsof we met de rug tegen de muur staan. De bezuinigingen die we zien staan op het inkomen, gaan ons te ver.”
CDA had geen andere bezuiniging bedacht om dit bedrag af te dekken. Die € 107.500 zou mogelijk door het college ook wel gedekt kunnen worden uit of andere sociale kosten, of minder uitgaven in 2021 of meevallers door toezeggingen van het rijk gedekt kunnen worden. We hebben als CDA ook gezegd: ‘hoe staat het met de bezuinigingen op jeugdhulp’? Daar hadden wij € 575.000 meer verwacht…..dat onderwerp werd dus afgedaan met ‘tankers van koers veranderen lukt niet’…
Uiteindelijk gaat Hetty aan de slag met CU en mogelijk andere partijen om in de komende weken een amendement voor de inkomensregelingen te maken. Toch weer een poging tot samenwerking.
Bezuinigingen op jeugdhulp
Heel veel later in het debat (hele debat duurde 3.39.08) kon Peter ons tweede punt maken. Dit is ontstaan vanuit onze onderzoeken in de jeugdhulp, maar slaat op alle sociale – en misschien wel alle kosten van de gemeente Hoogeveen. Peter brengt naar voren dat wij veel informatie hebben gekregen van bijvoorbeeld zorgorganisaties, dat in Hoogeveen er niet scherp gekeken wordt naar de uitgaven, maar er vrijwel niet naar financiën wordt of werd gekeken. Andere gemeenten stellen kritische vragen, maar in Hoogeveen kan vrijwel altijd alles. Ook professionals uit de sociale teams of uit onderwijs geven aan ‘Hoogeveen bewaakt regels en zoekt geen (praktische) oplossingen’. Peter betoogt dat Hoogeveen iets moet doen aan die cultuur van ‘gemakkelijk geld uitgeven’. Dat leidt tot grote eensgezindheid. Vrijwel alle partijen, steunen dit standpunt. Velen haasten zich aan te geven ‘dat zeiden wij ook al’ of ‘dat hebben wij ook steeds gezegd’. Het is dus een goed punt, maar we weten wel dat cultuurverandering niet 1 jaar, maar misschien wel 5 of 10 jaar kost…zou het sneller kunnen? Sommigen beweren van wel: Cultuurverandering: kan dat ook snel? – Rainmen (rainmengroup.com)
Terug naar het framen
Het punt van de cultuurverandering zat aan het einde van de avond, zo rond 23.00 uur. Daarvoor hadden wij afgerond 2 uur ‘ruzie’ gehad over de acties van het CDA (gesteund door GB en SGP) op 3 december. Daarbij kwam (weer) oud zeer naar boven en werd niet gesproken over ‘wat is ons voorstel’ maar ‘wat heeft CDA fout gedaan’. CDA had zich 2 uur daar tegen kunnen verdedigen. Maar we hebben dat één keer gedaan, daarna niet meer. Peter Koekoek gaf nog één keer klip en klaar aan dat de redenatie van PvdA, VVD en CU niet klopt. Dat ze onjuistheden verkondigen. Dat blijft framing: Leuk weergegeven in deze cartoon.
Maar in het kader van framing kwamen daarop alleen herhaling van de onderstaande stellingen:
- CDA wil voor paar euro OZB de minima uitkleden;
- CDA heeft 500.000 bij jeugd weggehaald en in verlaging OZB-verhoging gestopt;
- CDA claimt nu het sociale gezicht te zijn;
Heel kort nog reactie op deze 3 uitspraken van deze partijen:
Ad 1. CDA heeft voorgesteld te bezuinigen op de jeugdhulp omdat daar geld aan verkeerde zorg en aan inefficiënt en ineffectief werken wordt uitgegeven. De mindere verhoging van de OZB staat helemaal los van de minima-regelingen. PvdA heeft daarbij een voorbeeld van een arme bijstandsmoeder met 3 kinderen en een werkend gezin met eigen huis wat best meer OZB zou willen betalen. Niemand gaat daar verder op in, want dergelijk voorbeelden zijn zeer riskant. Heeft dat werkende gezin het wel zo goed? Dat gezin heeft geen zorgtoeslag, geen huurtoeslag, kinderen misschien alleen leenbeurs, misschien laag betaalde arbeid en huis onder water met hoge hypotheek? We weten van het NIBUD dat iemand met 3 kinderen die gaat werken en 130% van de bijstandsnorm verdient, dat die van een inkomen van € 2700 naar een inkomen van € 2400 gaat.
De minimaregelingen moet voor het CDA vooral ingezet worden om mensen uit de bijstand te helpen, niet om mensen passief te houden door het inkomensverlies als je gaat werken. Wij willen een betere, eenvoudig en activerende bijstandsregeling. Een regeling waardoor mensen niet kapot gecontroleerd worden. Dat is de les van toeslagenaffaire/Pieter Omtzigt zijn werk.
Ad 2. De VVD was nog steeds woedend dat CDA de OZB niet met 30% had laten stijgen, maar met bijna 17%. Vroeger was VVD blij dat de huizenbezitters niet of minder voor alle financiële problemen van Hoogeveen moeten opdraaien, nu staat VVD daar nog veel scherper in dan partijen als PvdA en CU. De woede van woordvoerder van de VVD wilde maar niet zakken. Ook niet toen Peter hem nogmaals uitlegde dat alle acties rondom de OZB puur in het financiële domein plaatsvonden, cfm ‘schone lei’ en in lijn met uitspraken op 27 augustus bij debat over ‘schone lei’. Dat wij (over 4 jaar) 6,7 mln wisten te besparen door minder investeren en minder sparen en dat de OZB-verlaging maar 5,2 mln heeft gekost. Nog €1,5 mln ruimte….de € 500.000 die extra op de jeugdhulp bepleit werd en word staat dus los van de OZB-actie. In het rapport Schone Lei staat dat partijen wijzigingen in de zelfde ‘kolom’ moeten vinden. Dat heeft CDA netjes gedaan. Wethouder van financiën was daar toen mee akkoord en ook op donderdag 8 april valt hij CDA volledig bij. Dat leidde tot nog bozere reacties van PvdA en VVD. Nota bene de partij van wethouder Reneman. De verhoudingen zijn daarmee helemaal op de kop gezet.
Ook de CU deed nog een duit in dit zakje. In het OZB-amendement 12 zo gaf men aan staat toch duidelijk ‘jeugdhulp genoemd’. Dat klopt, maar dat is omdat amendement 12 een amendement is wat gezamenlijk met ambtenaren is opgesteld in de B&W kamer in deze schorsing en een totaaloverzicht moest geven. Natuurlijk had het CDA dit al voorbereid, maar het amendement was de samenvatting van alle voorgaande amendementen. Daarbij waren er 4 met een financieel gevolg. Die van scala, die van jeugdhulp en de twee rondom minder investeren en minder sparen. Het leek correct deze 4 regelingen en hun financiële invloed te vermelden. Niet omdat die bedragen nodig waren om de OZB-stijging te verminderen maar omdat college (via hun ambtenaren) ook de gevolgen van alle amendementen op de gehele balans ( en met name reservepositie/solvabiliteit) wilden doorrekenen. Het is dus typisch framing te blijven roepen dat CDA geld voor de jeugdhulp gebruikt om OZB te verlagen op basis van dit amendement.
En daar hebben we nog een fout te pakken: de OZB wordt niet verlaagd. Het wordt met 16% (later door toedoen van D’66 werd het 16,7%) verhoogd. Er zou een verhoging zijn doorgevoerd als het aan VVD lag van 28, 33, 27% in de komende jaren. In de Telegraaf (bron verenging Eigen Huis) van 7 december 2020 lazen we dat met 27% Bergen op Zoom de grootste stijger van Nederland was. Kortom de VVD Hoogeveen had graag de hoogste OZB-stijging van Nederland in Hoogeveen gerealiseerd. Overigens met onze 16,7% zit Hoogeveen ook in de kopgroep van Nederland. Dat vinden wij bij het CDA niet ‘de oorzaak van een probleem aanpakken’, maar de nota doorschuiven naar zij die daar geen enkele invloed op kunnen hebben. De huisbezitter. En u weet net zo goed als de VVD beste lezer, dat een huis bezitten niet betekent dat je elke maand tientallen euro’s extra te besteden hebt….en dan heb ik het niet over een ondernemer, bijvoorbeeld winkelier die op basis van m2 nu de financiële problemen van Hoogeveen mag oplossen.
Ad 3. Zeer markant was het optreden van D’66. Een partij die inhoudelijk vaak gelijke opvattingen heeft. Niet op alle moreel-ethische of religieuze onderwerpen, maar toch. Deze avond werden wij verrast met een heel bijzonder statement. In het vuur van de discussie rondom ‘wel / niet OZB verhoging ten koste van de minima’ en de daarop volgende afspraken rondom minder bezuinigingen op inkomensregelingen riep men uit ‘maar dat amendement op de inkomensregeling mag geen CDA-amendement’ worden genoemd. Daarmee aangevend dat men bang was dat het CDA nu op eens het sociale gezicht van Hoogeveen zou zijn. Refererend aan eerder frames rondom ‘CDA pakt geld van minima af voor de OZB-daling’. Voorzitter Arend Steenbergen complimenteerde hen met dit voorstel, wat hij ‘zeer verbindend’ noemde. Omdat D’66 aangaf alle partijen te willen betrekken’. Hij vergat dat men zich vooral afzette tegen over het CDA en daarmee volop meeging in de genoemde framing. Hetty was zeer verbolgen over deze beide opmerkingen. Vroeg om excuses, juist omdat CDA heel open iedereen had uitgenodigd mee te doen met het amendement en nergens geclaimd had het sociale gezicht van Hoogeveen te zijn. Men deed van zich spreken door aan te geven dat wat hen betreft GB en CDA niet als eerste het woord hadden mogen voeren omdat ze daarmee konden claimen wel sociaal te zijn…….en daarmee ging het dus weer niet over de inhoud, maar over profilering en positionering.
En dat beste mensen is dus de politiek van Hoogeveen. Volop wordt de verbale afbrander gehanteerd, maar oplossingen zijn beperkt. CDA fractie laat zich daardoor niet uit het veld slaan en werkt aan regelingen die werken. Daarin volgen we Hoekstra en zijn team. En wij sluiten ons aan bij de uitspraak van Hugo de Jonge: ‘je wordt er niet groter van als je op iemand gaat staan’. Nog veel werk te doen….dus doe wel en zie niet om. Aan de slag met 10 sleepboten en liefst ook nog een zandzuiger d’r bij.