Al tijden zitten me de verhalen over rockstar-econoom Piketty dwars. Macro-economie in Hoogeveen? Onder professoren of kunnen wij gewone stervelingen d’r ook iets mee…? Piketty was recent in Nederland voor zijn boek. Maar moet ik er als politicus in Hoogeveen en Nederland ook iets mee? Je moet immers niet vergeten dat via locale politieke partij, partijcongres wij ook de landelijke politiek kunnen beïnvloeden! En we staan aan de vooravond van een herziening van het belastingstelsel. Kortom veel discussie tussen partijen (links en rechts, bestaat dat nog??).
Dus ik moet iets met Piketty en zijn ‘Kapitaal in de eenentwintigste eeuw’. Er zijn inmiddels boeken ‘tien tips om te doen alsof je het boek gelezen hebt’ en het is dus wel kek om d’r mee bezig te zijn. Anderszins ben ik econoom (of economoloog zoals Kyriakos Iossifidis altijd zei). En zou ik d’r dus wel iets van mogen zeggen…ja een boek lezen van 700 pagina’s taaie economie lijkt me niet zo aantrekkelijk. Gelukkig is er nu ook al de ‘kleine Piketty’ van DFT-journalisten Wouter van Bergen en Martin Visser….
De gigantische studie over de toenemende ongelijkheid in de westerse wereld, baarde in eerste instantie in Frankrijk niet zoveel opzien. Ook daarbuiten niet, wat ermee te maken zal hebben dat een economieboek in het Frans lastige kost is voor niet-Fransen. Pas bij het verschijnen van de Engelse vertaling, begin 2014, barstte de ‘Piketty-mania’ los. Al snel stond de dikke pil op de bestsellerlijst, bijzonder voor een toch een redelijk specialistisch non-fictie boek.
Het maakte veel los in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, landen waar de ongelijkheid in inkomens en vermogens het hardst is toegenomen. Vooral in de VS raakte Piketty een gevoelige snaar: ligt de ‘American Dream’, dat je van krantenjongen miljonair kunt worden, in duigen? Talloze recensies, blogs en debatten zijn inmiddels over het dikke boek verschenen. De beroemdste economen van de wereld worstelden het door en gaven hun mening. De Financial Times opende de aanval op een deel van de data die Piketty gebruikt. Die beschieting is in weer tientallen reacties onschadelijk verklaard.
Grote inkomens- en vermogensverschillen houdt ons dat in Hoogeveen ook bezig? Moeten we in Nederland ook de vermogens zwaarder belasten? Dat zijn de vragen die via Piketty tot mij komen.
Eerst maar even de Nederlandse situatie. Natuurlijk een kikkerlandje in de wereld van het grote geld, maar toch. Met name Klaver van Groen Links, maar ook de SP (Roemer was in juli nog in Hoogeveen) pleiten voor hoger belasting op vermogen. Zij nemen Piketty onder de arm mee naar hun betogen. Nieuw is dit onderwerp niet lezen wij….Joseph Stiglitz (Nobelprijswinnaar) heeft daar in de ‘the price of inequility’ al veel overgeschreven. Zijn marketing werkt blijkbaar iets minder.. Hij was ook in Den Haag begin november maar kreeg vrijwel geen aandacht. Hij betoogde dat sinds de recessie 95% van de groei gaat naar 1% van de rijksten gaat. Dus progressieve vermogensbelasting! Belasting op vermogen is in Nederland (Box 3) effectief 1,2%. Kan nog een flinke opgave zijn als je vermogen vast zitten in steeds weer afgewaardeerde stenen, maar toch. SP wil dat opvoeren naar 1,9% als je vermogen groter is dan 1.000.000. De PvdA horen we niet echt in deze discussie. Lastig ook als je met de VVD moet besturen. Deze zeggen immers: meer belasting leidt tot minder investeren en daarmee tot minder werkgelegenheid. Dat zijn van die mooie recht-toe-recht-an redenaties. Het nieuwe belastingplan waar Wiebes aan moet werken is ook weer flink uitgesteld….het is een gevoelige zenuw en die moeten we pas raken als we weer dicht bij de verkiezingen zijn….zo lang kan Wiebes dat wel rekken. PvdA vriend Nijboer die we nog kennen van het Accountants-dossier, pleitte voor ‘meer rechtvaardige’ belasting op vermogen. Dus gebaseerd op het behaalde rendement met dat vermogen. Klinkt al beter. Als je je geld op een deposito hebt staan en je krijgt volgens de ‘Deposito top 5’ maximaal (bij Centraal Beheer….) 3,1% dan moet daar belasting over betalen. Hoeveel? Dat moeten we nog even onderzoeken, verkiezingen op 15 maart 2017. Dus we kunnen nog even bakkeleien.
Eenzelfde discussie doet zich in de coalitie voor als het gaat om multinationals en hun postbussen in Nederland. Nu schijnt dat volgens onze nationale rekenkamer niet extremer te zijn dan in Luxemburg of de UK…blijkbaar zijn we dan om andere redenen zo populair (red lights district? Ajax? Molens?).
Ja, in Hoogeveen hebben we ook inkomensongelijkheid. En zeker ook vermogensongelijkheid. Maar als je nu handig bent in verhandelen van bedrijfspanden, Amerikaanse appartmenten of ex-leaseauto’s of keukens? Ja zelfs zo handig dat je daar de quote 500 met de rijksten van Nederland mee kunt halen. Wat is daar onrechtvaardig aan? Zo onrechtvaardig dat je daarom meer belasting moet betalen? Dat systeem hebben we immers al in Nederland? Niet zo erg als in de jaren 1940-1970 met een toptarief van 72%! Nu moeten we over de schijven van het inkomen verschillende percentages inkomstenbelasting betalen. Bij de laatste schijf zelfs 52%. Bij box 3 hebben we dat niet. Daar is sprake van een vlaktax van 4% rendement maal 30% maakt netto 1,2%. Gelukkig is de eerste € 21.000 wel vrijgesteld…Je zou kunnen zeggen, daar kan best wat bij op. Ik ben daar niet op voorhand op tegen. We moeten dan wel echt aansluiten op werkelijk rendement. Dus vlaktax houden en voor de eerste € die boven de 4% rendement uit komen een lichte belasting. Zo danig dat het de belegger/investeerder geen pijn doen, lees dat hij/zij wel uitgedacht blijft om te investeren. Groen, risicovol en duurzaam beleggen gaan we natuurlijk weer ontzien. Ik zou wel onderscheid willen maken tussen dood en levend kapitaal. Bovenstaande systematiek zou ik bij ‘dood’ kapitaal willen inzetten. Maar mensen die met hun geld bedrijven redden, die duurzame investeringen en innovaties mogelijk maken moet misschien wel beloond worden. Het lijkt op de gelijkenis van de talenten. Zij die iets doen met hun talenten krijgen daar voordeel van. In dat licht zou ik ook de vermogenden die schenken aan goede doelen ANBI of SOBI graag fiscaal willen belonen. Preken voor eigen parochie? Ja, dat klopt het helpt ook de exploitatie van een kerk te verbeteren…. Dus dood geld kan het vast wel missen, actief of levend geld moeten we vooral prikkelen te blijven stromen! Ook in Hoogeveen? Er zijn onder de genoemde lieden die veel doen voor de samenleving en er zijn er die dat niet of nauwelijks doen. Ik ken mensen met AOW die rustig 10% of meer overmaken naar bestrijding Ebola, rode kruis, bijbelgenootschap, open doors, KWF, Spieren-voor-spieren enz. Afkopen van slecht geweten. Helemaal niet nodig. Gewoon genereus vanuit de overtuiging dat je zelf genoeg hebt. Dat gedrag mag beloond. Dus alle vermogen met groter dan 4% rendement extra belasten, maar als er ‘iets goeds met het geld gedaan wordt’ en daar komt meer dan 4% rendement van dan juist belonen en stimuleren door te blijven doen met deze acties. Dat helpt economie, maar ook samenleving en zelfs de spiritualiteit van onze gemeenschap!
