Waar staat RA voor? Het was altijd registeraccountant of het grapje ‘rijke accountant’. Zelf heb ik jaren columns geschreven onder de titel RA, RechtsAchter. Zou het vanaf nu ook kunnen staan voor Rijnlandse Accountant?
Hoezo Rijnlandse Accountant?
Op 14 december jongstleden mocht ik een dagje naar de Accountants-van-morgen-dag in het Spant in Bussum. Meestal een uitdagende bijeenkomst waar ik dan ook naar uit zie. Dit jaar iets minder. Natuurlijk werd blockchain overtuigend neergezet en geloof ik ook best dat we over 5-7 jaar hier op terug zullen kijken zoals we dat nu doen op online boekhouden, e-facturatie of scan-en-herken. Hoe deden we dat zonder….
Deze ochtend extra vroeg op pad gegaan om kennis te maken met Herman Kolthof van de Rijnlandse School. Dus was ik ruim voor 800 uur in Almere om bij zijn kantoor-aan-huis aan te bellen. Doel van mijn gesprek is om te kijken hoe zij aankijken tegen het Rijnlandse model voor het besturen van een onderwijsinstelling. Als kopman van Afier Onderwijsaccountants houdt me dat ook bezig, maar anderszins was voor mij een voornamer doel: hoe kan Afier Accountants voor mens + maatschappij zichzelf als Rijnlandse Accountants bestempelen. Wat moeten we daarvoor doen? Dat wilde ik graag weten.
Rijnlandse accountant
Het Rijnlands willen opereren is een intrinsieke motivatie. Het spreekt me aan hoe het Rijnlands denken omgaat met mensen, doelen, vakmanschap en vertrouwen. Hoe moeilijk het ook is voor een accountant is Rijnlands denken gebaseerd op vertrouwen. Onze samenleving is gebaseerd op ‘georganiseerd wantrouwen’. Het nemen van vertrouwen maakt het ook nodig dat men verantwoording neemt. Dat is wel een behoorlijke uitdaging in de huidige samenleving. We proberen immers alles te rationaliseren, risico’s uit te sluiten en verantwoording door of af te schuiven. De balans tussen belangroepen rond een bedrijf kan tot een duurzaam resultaten leiden….zie onderstaande model.
Als de vergelijk tussen de twee grondmodellen Angelsaksisch en Rijnlands eens naast elkaar leggen en dan proberen te interpreteren wat de rol van de RA zal zijn. Dan krijgen we bijgaande opsomming:
| Onderwerp | Angelsaksisch | Rijnlands | Rijnlandse Accountant |
| Doelen | Kortetermijnwinst:
– ‘shareholder value’ – geld is macht – ‘may the best man win’ – ‘win – lose’ – ‘you are for us or against us’ |
Continuïteit en vertrouwen:
– tevreden klanten – tevreden werknemers – tevreden aandeelhouders – win – win – het ligt genuanceerd |
Gericht zijn op de belangen van alle stakeholders. Tevredenheid van klant afwegen tegen maatschappij. Genuanceerd werken ook in oordeelsvorming (nieuwe verklaring?) |
| Dominant is | Financieel denken | Industrieel denken | Mix maken van beide. |
| Centraal staat | Nuttigheid van de mens | Waardigheid van de mens | Waardigheid van ‘gecontroleerde’ ten allen tijde bewaking. Respect voor iedereen |
| Besturing gericht op | Geld, macht, heldendom | Vakdeskundigheid, inhoud | Vakkundigheid en innovatie waarderen bij medewerkers kantoor |
| Karakter | Avontuurlijk, spannend en gepassioneerd | Voorzichtig, overdacht, deugdzaam, saai; alles bezien vanuit historisch perspectief | Niets meer aan doen… |
| Prestaties | Volgende kwartaal | Continuïteit | Lange termijn doelen opnemen op verantwoording en daarmee in de controle |
| Kapitaal | Macht aan kapitaal | Bescherming nodig | Menselijke maat daarin bewaken |
| Organisatie | Ondersteuning en een money making machine | Werkgemeenschap, noodzakelijk kwaad voor realiseren complexe producten (diensten?) | Stakeholders! |
| Manager is | MBA, managen is een vak | Meewerkend voorman. Meester in het vak | Vak nog steeds kunnen volgen! Vakmanschap! |
| Vakkennis | Verantwoordelijkheid medewerker | Medewerker en de organisatie (gilden) | Gildesysteem past best bij accountants. Coaching jonge medewerkers niet op de laatste plaats |
| Motivatie | Extrinsiek (geld, incentives) | Intrinsiek (werkinhoud) | Werkinhoud en vakmanschap waarderen… |
| Mensbeeld | Mechanisch | Humanistisch | Rekening houden met soft controls |
| Beloning | Productiviteit bepaald | Functie gerelateerd | Duidelijk |
| Arbeid | Is een kostenfactor | Heeft een sociale component | Controle ook rekening houden met sociale aspecten |
| Medewerkers | Input | Belichaming van de organisatie | Iedereen is dus onderdeel van de organisatie die gecontroleerd wordt. |
| Financiering | Beurs | Banken en familie | Stakeholders…! |
| Bedrijven | Beursgenoteerd | Familiebedrijven en diverse modellen | Model meenemen in afweging |
| Overheid | Minimale bemoeienis | Actieve rol overheid | Op goede wijze aan laten sluiten op controle |
| Politiek denken | Markt regeert | Consensus tussen werkgevers, werknemers en financiers | Helder |
| Vertrouwen op | Macht (hard power) | Economische kracht (soft power) | Dit vraagt nader onderzoek |
| Een-veelzijdig | Unilateralisme | Multilateralisme | Ok, kan de accountant rekening mee houden… |
| Centraal | Individu | Onderlinge verhoudingen | Verbandscontroles en CTFS zien in licht van dit punt. |
| Leiderschap | Individueel succes ‘the american dream’ | Collectieve kracht, cultuur en openheid | Corrigerend vermogen van een organisatie meenemen in controleplan |
| Minderheden | The winner takes all | Minderheden krijgen een deel | Fair |
| Faillissement | Kans | Einde | Duidelijk, eergevoel |
| Geografisch | USA | Azië | p.m. |
| Driven by | Technology en market | Design en science | Dus accountants moeten relatie me innovaties (fintech) en academische wereld houden. |
| Bedrijven | Primair concurrenten | Samenwerking kan | Accountants kunnen elkaar dus ook versterken door samen te werken. |
Rijnlandse accountant voor onderwijsklanten
Centraal in het meer Rijnlands werken staat voor Herman centraal het motto: ‘waar regels gelden is de aandacht weg’. Het gaat om de grotere doelen. Waar doen we dit allemaal voor? Wat zijn de ‘shared values’! Hier dus de vraag: Wat levert het onderwijs de kinderen op. Dat is dé missie en alle beleidsgebieden (dus ook financiën) dienden ondersteunend te zijn aan deze missie. De leraar moet daarbij de ruimte krijgen als vakman (vakvrouw). Met van de missie afgeleide concrete doelen. Een accountant volgens Rijnlands denken zou moeten werken aan het ‘zo snel mogelijk verteren van de regels’. In veel onderwijs organisaties zien we veel ‘energieverlies’ door de diverse en bewegelijke regelgeving. De accountant die het verschil maakt is die controleur die vaststelt dat het financiële beleidsterrein een bijdrage levert of geleverd heeft aan de missie waartoe de stichting of vereniging zich opgericht weet. Controle is een verplichting van buitenaf. Beter is een cultuur die verantwoording af willen leggen. Dat is van binnenuit organiseren. Dat komt uit de vakman, die met zijn of haar invulling van het vak volgens de shared values bezig is om de missie (telkens weer) te realiseren.
Het zou aan te raden zijn als de accountancy opleiding gaat starten met het vak filosofie van de accountancy. Terug naar de basis. Waartoe zijn wij ‘opgericht’? Herman verwijst mij naar het vak ‘filosofie van economie’ zoals dat op de VU wordt gegeven. Ik kom echter op de VU-site deze tekst tegen:
Dit vak wordt vanaf 2016-2017 niet meer gegeven. Voor studenten die het vak in 2015-2016 of eerder hebben gevolgd, maar niet succesvol hebben afgerond, geldt een overgangsregeling.
Zou het niet meer zo populair zijn? Zweverig? Rijnlands denken is best concreet…. Op naar de RA anno 2017…. Uitdaging. Zonder uitdaging is het leven een geeuw! We zijn de hark voorbij….
