Risen, de film met Pasen? 

Het is paasmorgen (27 maart) en gisteravond mocht ik met vrienden (inclusief een nieuwe vriend uit Soedan) in DNK de film Risen bekijken. Op een meeslepende manier werden wij ‘gedropt’ in de tijd na Goede Vrijdag. Het graf was leeg…..zou u ook met de opgestane Jezus kennis willen maken?

Volgende week zondag (3 april) gaan we een dienst houden die ook ingaat op het vervolg van Goede Vrijdag. Kom gerust om 9.30 naar de Centrumkerk (tegenover de oude Bibliotheek) om eens te luisteren wat dat ‘opgestaan van de doden’ nu allemaal te betekenen heeft.

Terug naar Goede Vrijdag. Ook dit jaar bezocht weer een prachtig muziekstuk van Bach. Meestal de Matteus Passion en nu de Johannes Passion. In de hoofdstraatkerk prachtig uitgevoerd door professionele muzikanten en een grotendeels Hoogeveens koor. De koorstukken (koraal) gaat je zo nu en dan door merg en been. Dat is muziek die je echt kan raken. Het is wel muziek over de stervende Jezus. Hoe erg dat geweest moet zijn geweest is in de film the Passion of the Christ te zien geweest. Een miljoenenproject van Mel Gibson uit 2004. Inmiddels ook een paar keer (bij RTL) op de TV geweest. In die film zien we de laatste 12 uur van het leven van Jezus Christus. Eigenlijk is het net als de Matteus Passion het eindigt bij ‘het is volbracht’. Het moment waarop Christus sterft. De Johannes Passion heeft na het ‘rust zacht heilig gebeente’…

Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine,
Die ich nun weiter nicht beweine,
Ruht wohl und bringt auch mich zur Ruh!
Das Grab, so euch bestimmet ist
Und ferner keine Not umschließt,
Macht mir den Himmel auf und schließt
die Hölle zu.

…nog een couplet.  Namelijk koraal 40. Het koor zingt dan een op zichzelf vreemd stuk. Een oproep van uit de componist J.S. Bach (in 1724, hij was 38 jaar) aan de engeltjes hem toch vooral naar de schoot van Abraham te brengen. Een tekst met verwijzing naar de ‘jongste dag’.  De dag dat Jezus terug zal komen.

Opstanding is de zin van het lijden. ‘Het meest wonderbaarlijke koraal van de gehele muziekliteratuur’ (Brandts Buys) verwijst de dankbare gemeente uit de duisternis van kruis en graf naar het licht van Pasen en opstanding.In de 4- en 5-na laatste maat zingen de bassen de omkering: ook Bach wil zich bekeren. Maar Bach vraagt eigenlijk ook om het met zijn eigen ogen te mogen zien. We zien daarin voor mij ook de rode draad in de film Risen. Een ‘non-believer’ Clavius is de hoofdpersoon. Er zijn op dit moment miljoenen die zich  verbonden voelen met de ‘non-believer’ Clavius.

Met Clavius meer dan met Jozef van Arimatea, Simon, Bartolomeus, Maria van Magdalena of de andere volgers van Jezus….het is niet voor niets dat de film een wending maakt als Clavius bij de discipelen tijdens een huiszoeking binnen bevalt en dan de opgestane Heer in de ogen kijkt. Hij kan het niet geloven. En dan stommelt Thomas binnen. Hij het symbool van de discipelen die ondanks dat zij het van Jezus gehoord hadden, de opstanding uit de dood niet konden begrijpen. Jezus laat Thomas, de discipelen en Clavius zijn wonden zien. Miljoenen mensen kijken met Clavius vanaf de zijkant van de kamer mee…zijn wij nadat wij eeuwen lang Thomas waren, nu een niet-gelovige buitenstaander? Want Clavius is een in Hollywood bedachte persoon. Natuurlijk is in de bijbel sprake van de Romeinse hoofdman die bij het kruis staat, maar die is in de film vrij snel verdwenen, zo is hij gegrepen door het sterven van Jezus. Clavius is pas ten tonele gekomen als Jezus al vroeg zijn hoofd gebogen heeft. De twee misdadigers laat hij de benen breken zodat ze sneller zullen stikken. Bij Jezus hoeft dat niet meer. We zagen dat Clavius op weg naar Golgotha geconfronteerd werd met het schudden van de aarde en het donker worden. Clavius is door Pilatus vooral ingezet om de onrust onder de Joden te herstellen. Pilatus is bezorgd over zijn eigen hachje. De keizer zal hem straffen als hij de rust niet hersteld. Dus gaat Clavius op pad. Hij stemt toe in een begrafenis van Jezus in het familiegraf van Jozef van Arimatea, maar laat het graf met een zware steen blokkeren (met 7 man met moeite paar centimeter te verschuiven), met touwen aan de muur vastgemaakt en met het zegel van Tribuun Clavius verzegeld. U raad het al dat Clavius het bijzonder vreemd vind dat de volgende ochtend de steen meters verder ligt en dat de touwen niet zijn doorgesneden maar zijn geknapt. In het graf vind hij het lijkkleed van Christus met daarin de gezichtsafdruk van Jezus. Clavius gaat vervolgens in opdracht van Pilatus de recente graven van Jeruzalem bij langs. Graaft uiteindelijk maar een lijk op dat hij Jezus noemt en brengt dit letterlijk naar Pilatus. Niemand kan het zien dat dit Jezus niet is probeert hij…maar hij is er rustig onder. Vraagt of hij toch extra onderzoek mag doen. En zo begint het tweede deel van de film. We zien Clavius als rechercheur op zoek naar de dode Jezus…..gaande weg de zoektocht en de verhoren met Maria Magdalena en Bartolomeus (zie foto hieronder) gaat hij steeds meer twijfelen of hij wel naar een overledene zoekt?

Hij komt heel dichtbij en dan zien we een inval in de achterwijken van Jeruzalem en Clavius gaat voorop. Hij trapt de deur in en kijkt lijnrecht in het gezicht van de Opgestane. Hij kende dat gezicht goed. Immers hij was op Golgotha heel dicht bij de stervende Jezus geweest. Clavius slaat achterover en stapt weer naar buiten. Wimpelt de andere Romeinen af en geeft het bevel ‘stand down’. Inpakken en de soldaten vertrekken in verwarring. Clavius gaat naar binnen en kijkt me hoe Jezus aan Thomas laat zien dat hij echt leeft en dat Hij het is die gestorven is. Clavius (net als wij allen kan het niet geloven, maar via hem zijn we er bij). Zo gaat de film van een harde, geweldige film over de tijd van Pilatus en de Romeinen. Over de Joodse vrijheidsstrijders tegen de Romeinen, op eens over naar het Evangelie. Clavius wordt geraakt, de kijkers ook? Thomas die zo velen heeft bezig gehouden…het kan toch niet waar zijn? De opgestane Heer, bestaat hij echt?

        ...met de neus willen we d’r bovenop staan. Kunstenaars kenden dat gevoel. Zelf de wonden van Christus te mogen aanraken. Anders geloven we het niet…

Als Jezus weg is zegt Maria van Magdalena dat ze naar Galilea moeten gaan. En dat doen ze dan ook. Door een woestijn en dan zonder voorbereiding zo schrijft een recensent. Maar het is symboliek. Om Jezus te ontmoeten moeten we op staan en op weg gaan. Ook onze Clavius gaat mee. Tijdens de route legt hij steeds meer Romeinse legerkleding af. En gaat uiteindelijk ongewapend mee met de discipelen. Eerst volgen wij met Clavius op een afstand. In een nacht verwond hij Simon die hem onverwacht water komt brengen. Clavius legt zijn zwaard af. Ook weer beeldspraak dat hij tegen Simon het zwaard opheft? Simon wordt uiteindelijk zijn raadsman en Clavius komt steeds dichterbij de discipelen en uiteindelijk ligt hij met hen aan.

De Simon die de vraag van Jezus moet beantwoorden, een vraag die ons allen gesteld wordt….

Bij het meer van Tiberias gaat hij ook mee vissen. Ze vangen niets tot dat een man op het strand hen toeroept, gooi de netten nogmaals uit aan de rechterkant. De boot hangt scheef. Jezus heeft hen geholpen veel te vangen. Ze rennen vol enthousiasme naar de man op het strand. De discipelen zitten vervolgens met Jezus op het strand en eten vis. Dan komt een melaatse man het dorp binnen. De bevolking jaagt de man weg. Jezus loopt achter hem aan en houdt hem vast (zie foto). De Romein gruwelt bij de gedachte. We hebben het vaker gezien zeg Simon. En als de melaatse en Clavius om kijken zien we dat de melaatse alle zweren kwijt is.

Zo zijn wij met Clavius getuigen van diverse wonderen van de opgestane Heer. In de laatste nacht slapen de discipelen, maar Clavius schrikt wakker. Hij ziet Jezus op een rotspunt zitten. Jezus kijkt naar de sterren en Clavius ‘sluipt’ eerbiedig naar Jezus toe. Hij heeft een gesprekje met de Redder en Heiland. Zou de regisseur ons dat gevoel willen geven. Hoe zou het zijn als we even face to face met Jezus konden praten. Clavius krijgt die kans. Een poëtische vrijheid, maar biografisch voor ons allen? Voor gelovers en niet-gelovers? Ga zelf naar de film om te kijken wat Jezus tegen Clavius zegt. Ik probeer de film naar VUE in Hoogeveen te halen. Maar de film draait ook in Assen of Zwolle…..

Uiteindelijk is Clavius met de discipelen getuige van de hemelvaart van Jezus. In het felle licht zien we Jezus op eens niet meer. Clavius met de discipelen kijken onbegrijpend naar het Licht:

De discipelen gaan naar Jeruzalem, met de opdracht op zak om over Jezus te vertellen. Ze wachten op de komst van de Heilige geest. En onze Clavius? Wat gebeurt er met hem en met ons, met de niet-gelovige die wel getuige was? We keren terug naar het moment waarop de film begon. Clavius als tribuun die verdwaast door de woestijn loopt. Clavius vind een huis waar hij te eten en te drinken krijgt. Hij verteld daar het verhaal wat ik zo juist beschreven heb. We hebben dus het verhaal door de ogen van Clavius gezien. De gastheer vraagt wat miljoenen mensen vragen: ‘do you really believe all this?’. Een vraag die we in de week na Pasen mogen stellen. De regisseur laat Clavius een generiek antwoord geven: ‘I believe I can never be the same’. Hij is geraakt door wat hij gezien en meegemaakt heeft. Hij is daardoor zoekende geworden. Hij is Jezus niet gaan volgen…maar hij weet ook dat hij veranderd is. Behoort hij tot de meest beklagenswaardigen?

Op zondag 3 april staan we bij die tekst stil in de Christelijke Gereformeerde Kerk van Hoogeveen. Locatie Centrumkerk aan de van Echtenstraat. Eén van de oudste kerken van Hoogeveen. Historisch erfgoed, maar ook levend. Met diensten om door blijdschap, saamhorigheid en studie/uitleg van het Woord van God te groeien in het geloof. Dat we, meer dan Clavius, kunnen zeggen ‘I believe in life after death’ dat gaat een stapje verder dan ‘I believe I can never be the same’…

Ter voorbereiding kunt u lezen uit de brief van Paulus aan de Griekse gemeente in Korinthe. Ik heb hier de vertaling van ‘basisbijbel’ gekozen.

Broeders en zusters, ik wil jullie herinneren aan het goede nieuws dat ik jullie heb verteld. Jullie hebben het geloofd en het is de basis van jullie leven geworden. 2 Jullie zijn door dat goede nieuws ook gered. Maar jullie moeten het wel precies zó blijven geloven als ik het jullie heb verteld. Anders zijn jullie voor niets tot geloof gekomen.

3 Ik heb jullie het belangrijkste van het goede nieuws geleerd. En dat is: Christus is gestorven voor al onze ongehoorzaamheid aan God. Dat was ook van tevoren in de Boeken opgeschreven. 4 Hij is begraven en op de derde dag weer uit de dood opgestaan. Ook dat was van tevoren in de Boeken opgeschreven. 5 Daarna is Hij door Petrus gezien, en daarna door de twaalf leerlingen. 6 Daarna is Hij door meer dan 500 broeders tegelijk gezien. Sommigen van hen zijn al gestorven, maar de meesten leven nog. 7 Daarna is Hij gezien door Jakobus. Daarna nog een keer door de twaalf leerlingen. 8 Het allerlaatste heeft Hij Zich ook laten zien aan mij, een mislukkeling. 9 Want van alle boodschappers van God ben ik het minste waard. Eigenlijk ben ik het niet eens waard om een boodschapper van God genoemd te worden. Want ik heb de gemeente van God vervolgd.  10 Maar dankzij Gods liefde voor mij ben ik geworden wat ik nu ben. En Hij is niet voor niets zo goed voor mij geweest. Want ik heb harder gewerkt dan alle anderen. Toch was dat niet mijn eigen werk, maar het werk van God door mij heen. 11 Maar goed, het maakt niet uit of ík het goede nieuws vertel of dat ánderen dat doen. We vertellen allemaal hetzelfde goede nieuws. En jullie hebben dat goede nieuws geloofd. Het goede nieuws van Christus zegt dat Hij uit de dood is opgestaan. Hoe komen sommigen van jullie er dan bij dat er geen opstanding uit de dood bestaat? 13 Want als er geen opstanding uit de dood bestaat, is Christus óók niet opgestaan uit de dood. 14 En als Christus niet is opgestaan uit de dood, dan betekent onze boodschap helemaal niets. Dan heeft het ook geen zin om in Hem te geloven. 15 Dan hebben we leugens over God verteld. Want dan hebben we van God gezegd dat Hij Christus weer levend heeft gemaakt, terwijl dat niet zo is als er geen opstanding uit de dood bestaat.16 Want als er geen opstanding uit de dood bestaat, is Christus ook niet uit de dood opgestaan. 17 En als Christus niet uit de dood is opgestaan, heeft het geen zin om in Hem te geloven. Dan zijn we nog steeds schuldig door onze ongehoorzaamheid aan God. 18 Dan zijn ook de mensen die in Christus geloofden toen ze stierven, verloren gegaan. 19 Als we alleen voor het leven hier op aarde het goede van Christus verwachten, zijn we de zieligste mensen van de hele wereld.

In de oude vertalingen staat niet ‘zieligste mensen’ maar de meest beklagenswaardige mensen’. Het woord beklagenswaardig (bn) wordt ook vertaald als: deerniswaardig,  deerniswekkend,  deplorabel,  erbarmelijk,  jammerlijk, meelijwekkend, miserabel, treurig, zielig. Dat brengt ons weer bij Bach terug als hij Jezus laat vragen aan God: ‘Erbarme dich, mein Gott’:

https://www.youtube.com/watch?v=BBeXF_lnj_M

Velen hebben dus Jezus gezien na zijn opstanding. En Sony wil graag, door de ogen van Clavius, ons dat ook laten meemaken. Om commerciële redenen? Vast wel. RTL bood ook meer geld op de Passion of Christ dan de EO en NCRV samen. Vele miljoenen kijken naar deze films, velen zitten op avond voor Goede Vrijdag naar een leuk (?) of intrigerend (?) muziekprogramma ‘The Passion’ met een hoop city-promotion, te kijken.  We zijn toch wel met z’n allen op zoek. Believers en Non-believers. We willen graag met Clavius meekijken, de verschijningen van Jezus zelf zien, de wonderen beleven en de hemelvaart zien gebeuren…..erbarme dich, mein Gott….kom mijn ongeloof te hulp.

Het verzegelde graf gecontroleerd door het Sanhedrin

Het geopende graf