Sfeer en noten 

Terugblik: Goede sfeer heeft meer gezichten. Vooruitblik: er zijn nog wel wat noten te kraken. Dit blogje gaat over mijn terug- en vooruitblik als afscheidnemend raadslid. Hoe is het na 2019/2020 met de sfeer en hoe gaat het in de raad. Loopt alles op rolletjes of zijn er nog wel wat noten te kraken. 

Inmiddels ben ik een ervaren gemeenteraadslid. Heb hoogte en dieptepunten meegemaakt. Vele verkiezingen verloren (als campagneleider, fractievoorzitter en raadslid). In 4 jaar het hele eigen vermogen van onze gemeente zien verdampen. Zelfs een ‘eigen’ college naar huis gestuurd in juli 2020.  Getracht vernieuwing met raadakkoord (zomerakkoord)  door te voeren en achter zakencollege gestaan (zie advies P. Koekoek januari 2020).

Nu ik teruggetreden ben als raadslid van mijn gemeente blik ik terug op de verschillen die mij opvielen. Ik deed dat ook al eens in december 2019. Stoelen met Jasper – Kreuzeman. De nieuwe raad van 2018 was met zo veel tegenstellingen, wrok en frustratie aan de slag, dat er een verzoeningsmiddag werd georganiseerd. Dat wil zeggen verzoening op rationele gronden. Raadsleden weten dat nog wel. Het was de sessie met de ‘stoelen’. Kies uit de kaartjes 3 stoelen en geef aan waarom je deze stoelen gekozen hebt….vervolgens doorpraten over wat voor raad willen we zijn. Ik haalde daar verbeterpunten uit voor onze ‘cultuur’ en onze ‘structuur’. Laatste is makkelijker. Nu we in 2023 zijn aangekomen denk ik dat het goed is om terug te kijken.

Verbeterpunten 2019

In december 2019 dachten we een omslagpunt te hebben bereikt. We hebben destijds op de heidag in de tamboer (hard) gewerkt aan de verbetering van verhoudingen etc. Ik schreef destijds waar we stonden op de VS-index. Vertrouwen & samenwerking-index noemde ik dat. Ik moet echter achteraf zeggen: het moest eerst nog minder worden.  Immers in januari 2020 kwamen de resultaten van 2019, geen verbetering, zelfs grote verslechtering. Dat leidde na maanden ‘zoeken naar verbeteringen’ naar voorstel van CDA ‘zomerakkoord’. Maar liefst 3 GROTE verbeterdoelstellingen in één aanpak. Dit leidde toch een nieuwe daling in de VS-index. Nu tussen met name GB en CDA, maar eigenlijk ook wel beetje tussen CDA en de rest van de raad…SP (altijd al uitgesproken) noemde dat ‘CDA veegt haar straatje schoon’.  Voor liefhebbers: Jubileum – Kreuzeman (waarin ik de 3 doelen nog eens toelicht omdat ik zelfs in 2021 doorkreeg dat niet iedereen dit had begrepen).

VS-index 2020

Dit was het verloop van de VS-index over de periode 2018 tot 2022 op gemaakt als de periode halverwege is. Blauw is het landelijke gemiddelde. Partijen en vooral personen moeten eerst naar elkaar toegroeien. Als men over de helft is, in jaar 3 is de VS-index op haar hoogtepunt. Veel kan worden gerealiseerd. Dan gaat het in het laatste half jaar snel bergafwaarts. Partijen worden weer elkaar tegenstander in de arena die verkiezingscampagne heet.

VS-index 2023

Als we de lijn van 2018-2022 doortrekken naar tweede deel van de ‘regeerperiode’ zien we schommelingen en uiteindelijk grote veranderingen.

We zien over de jaren vier grote dalen in de VS-index. De eerst ging over IJZ en onderwijshuisvestiging, viel ongeveer gelijk. Dan krijg je het dal van ‘zomerakkoord 2020’, vrij snel gevolgd door ‘begroting 2021 in december 2020’. En later dal was m.i. de hele discussie rondom ‘lichtmast Doorten’ vlak voor de verkiezingen 2022. Hierbij probeer ik de ontwikkeling in de gehele raad weer te geven. Als ik als CDA-er naar het verleden kijk  ziet de grafiek d’r net iets anders uit.

Opvallendste is natuurlijk het grote dal (-300) in voorjaar 2022, als vrijwel alle partijen (op FvD en PvdA na) zeggen CDA moet maar even niet meedoen in een coalitie of zelfs in coalitiegesprekken. Fvd zegt ‘wij hebben geen historie’, PvdA zegt ‘rol van CDA moet eerst maar eens onderzocht worden’. Andere partijen spreken zelfs hun wantrouwen uit. Zo onbegrepen is de actie van zomerakkoord dus raadsbreed geweest. We hebben gemerkt hoe diep zo iets bij een partij ‘er in slaat’. En dat iets dergelijks jarenlang meesleept in de verhoudingen. Gelukkig verjongd de raad ook bij voortduring dus kan (heel Evangelisch) altijd weer opnieuw begonnen worden…

Verbeterpunten 2019 in 2023

Als we terug gaan naar de zonnige punten van de heidag 2019 en ik geef daar mijn mening over dan kom ik tot onderstaande tabel.

Ik schreef toen: ‘Als je dit nu nader analyseert? Hoe handelt de Hoogeveense raad op een slechte dag? En hoe handelt ze op een mooie dag?’ Laten we de punten nog even langslopen:

Onderwerp		Situatie 2023	Ok?
Cultuur	Open houding en bereikbaar voor iedereen	Wisselend, veel raadsleden hebben open houding. Soms zie je ‘ik kan het niet beter zeggen dan de wethouder’ en ontstaat toch een coalitieblok gesteund door gematige oppositie[1]	+/-
	Extrovert en opvattingen breed delen en   open staan voor mening van andere partij	Er zijn de nodige raadsleden die er positief uitspringen. Maar als puntje bij paaltje komt…	+/-
	Politiek is een wedstrijdje die eens in de 4 jaar een winnaar kent	Veel beter. Meer ruimte in coalitie. Zeker om geesprek te voeren, maar ook regelmatig om eigen route te volgen als coalitiepartij of als individueel lid van de coalitie.	+
	Coalitieakkoord kan geüpdatet worden	Nog niet echt opengebroken, maar het is wel een hoofdlijnen verhaal dus minder dichtgetimmerd.	+
	Politiek is bedoelt om (de mening van) alle Hoogeveners te verwoorden	Volgens mij gaat dit best redelijk. Partijen hebben goed contact met hun achterban.	+
	Samenwerking zoeken omdat de andere er ook iets aan wil doen of iets van weet	Dit kan echt beter. Als voorbeeld Auditcommissie. Maar dat lijkt nu door voorstel Duissenberg (voorheen plan Transparant Hoogeveen) wordt wellicht handiger samen gewerkt.	+
	Claimen van een onderwerp als eigendom	Niet echt gezien. CDA heeft wel enkele keer persbericht al verstuurd voor debat, maar leidde niet tot ‘onrust in de raad’.	+
	Eerst oplossingen dan de pers betrekken	Zie boven	+/ – –
	Verbinding zoeken om het grotere doel Hoogeveen 2030 of 2040 te realiseren. Naar inhoud kijken dan stemmen tellen.	Gaat redelijk en grotere doel zoeken vraagt nog wel het nodige.	+/-
Structuur	Goed agenderen vraagt om een aanloop, consensus vraagt om (voor-) gesprek. Maak het proces voorspelbaar.	Dit kan mijns inziens veel beter. Zie ook LTA en BUC-concept.	–
	Er zijn prioriteiten afgesproken als raad deze krijgen meer aandacht dan overige zaken. Hoofdthema’s worden constructief aangepakt en juist geagendeerd.	Zie vorige punt.	–
	Profileren op het gezamenlijk bereikte resultaat is bevredigend.	Dat als verschillende gepercipieerd worden.	+/-
	Voldoende tijd om onderwerp door te spreken en uit te diepen.	Nee, als je de maanden april-mei-juni ziet is er veel te veel in korte periode gedrukt.	–
	Alleen direct betrokkenen en/of fractievoorzitters zitten in/bij debat en de overige raadsleden zijn zaken aan voorbereiden of afstemmen. Spreken met experts of burgers.	Best redelijk. Mensen blijven wel zitten, willen niets missen of gaan onder tijd aan het werk met andere zaken (ik wel…).	+
	Raadsleden gebruiken goed en tijdig ondersteuning griffie of klankborden met wethouders en/of (expert-) ambtenaren	College is best open, geeft oppositie ruimte, maar vaak tot en met het informerende blok	+
	Zeg eerste wat je vind en kijk dan naar de andere (coalitie-) partijen. Houdt alle partijen op de hoogte van je standpunt c.q. argumenten.	Om tactische redenen komt niet alles vooraf tot andere partijen. Dat zal wel niet veranderen. In debat gaat het beter met voorlopig standpunt. Op goede weg.	+/-
	Tijdig wordt op (partij- of raads-) dialoogavonden met betrokkenen gesproken over onderwerp.	Loopt nog niet voor alle onderwerpen. Speelt ook mee de afweging van materialiteit. Soms gaat het wel. Laadpalenvisie bijvoorbeeld. Is dan maar één raadslid dat dan wel.	–
	Eindtijd is hard bijvoorbeeld 23.00 uur. Raad beslist vervolgens of deze de volgende avond moet worden voortgezet.	Gaat veel beter. Vrijwel nooit na 24.00 uur uit gemeentehuis inclusief de ‘evaluatie’.	+
	Standpunten worden bondig neergezet. Geenherhaling (sluit me aan bij vorige spreker) en duidelijk benoemen problemen (punten voor debat).	Gaat steeds beter.	+
	De debatpunten zelfs vooraf aanleveren aan griffie zo mogelijk. Zodat deze kunnen ‘ontdubbelen’ en de voorzitter kunnen ontlasten.	Dat zou best handig kunnen zijn en maakt het griffie en voorzitters veel makkelijker.	–
	Verduidelijkende vraag     beperken of verbieden. Discussiepunten  zowel vragen als debat gelijk afwerken.	1e termijn moet nog korter. Misschien zelfs aan begin van avond rondmailen?	+/-
	Punten voor debat direct behandelen, niet wachten op 2e termijn.	Lukt nog niet goed.	+/-

[1] Logischerwijs GL en vaak ook opvallend SP.

Rol coalitie

In 2022 start een unieke coalitie in Hoogeveen. Deels zakencollege, verschillende achtergronden en regionale binding. Hierbij de tevreden hoofdrol spelers (inmiddels al weer gewijzigd; Niek Wind volgt Jan Zwiers op als wethouder in Hoogeveen – RTV Drenthe).

Zoals in bovenstaande tabel ook al is geschreven, er is een paars-gele coalitie. Dus met rechtse standpunten (VVD, soms CU, vaak ook groot deel GB) en met linkse standpunten (PvdA, vaak CU en soms deel van GB). Soms lijkt het er op dat er een actieve paars coalitie is met een geel aanhangsel. Veel gaat uit van VVD en PvdA, maar dat kan ook mijn beperkte waarneming zijn. Wel is het college een goede afspiegeling van de samenleving. Zou dergelijke pluriforme coalitie niet tot te weinig daadkracht leiden? Dat zien we nog niet omdat de grote harde noten nog gekraakt moeten worden. En dat kan met veel verschillende stukken gereedschap. College voelt al een cadeautje bij de begroting 2024 aankomen…..

Wat wel opvalt is de ruimte die partijen in de coalitie elkaar gunnen. Bij een paars-gele-coalitie moet dat waarschijnlijk ook, maar het is voor de raad zeker een verademing dat je geen vooraf-dichtgetimmerd-coalitieakkoord hebt. Als politicus die initiatief wil nemen is dat fijn. Als politicus die zijn of haar controlerende taak zeer serieus neemt is het de vraag. Immers een open akkoord is vaak ook een minder meetbaar of SMART-akkoord. Als je geen doelen stelt kun je ook niet goed sturen noch bewaken of je op koers ligt. Je zou dus best je doelen meer SMART kunnen definiëren. Dat past ook in een goede uitvoering van de HABBV.  Kortom betere sfeer komt zeker ten goede aan een meer open houding coalitie. Beter akkoord, maar ook moet de kritische kanttekening worden gemaakt dat wanneer het op stemmen aankomt de indruk kan ontstaan dat dan dat (al dan niet hevig intern debat, politieke woorden voor ‘we hadden het er moeilijk mee maar doen het toch lekker niet’) de gelederen worden gesloten. Het kan ook zijn dat de argumenten van de oppositie niet sterk genoeg waren….

Oppositie

Oppositie is er eigenlijk niet echt meer. Een blok wat en masse de raadszaal gaat verlaten, dat moties van wantrouwen in gaat dienen of wat treurnis herhaald op papier zet? Ze zijn er niet meer. Is de ‘uitgesprokenheidsfactor’ gedaald? Vinden de partijen elkaar niet meer zo goed?

We zetten de oppositie op een rij:

Toekomstig ontwikkeling?

Conclusie vertrekkend raadslid

Goede sfeer is dossier en persoonsgebonden. De grote tegenstellingen van 2019/2020 lijken verdwenen en met vernieuwing in de raad kunnen we dat achter ons laten. Cynisme komt zo nu en dan aan de oppervlakte en betreft de sfeer. Anderszins mag debat ook scherp zijn. Het is de zuurstof van de democratie. Denk wat de persoonlijkheden zijn veranderd en natuurlijk dat er andere coalitie (opener) en oppositie (constructiever) gekomen is.

Overigens constateer ik ook dat de raad de laatste 1,5 jaar niet zo op de proef is gesteld als in periode het stilte voor de storm en ga ik wellicht toch te vroeg weg. Dit komende halfjaar zie ik het college wel gedwongen worden om harde noten te kraken….

• Financiën op orde, op weg naar ongekend eigen vermogen van 70 mln klopt dat wel;
• Herziening sociaal domein?
• Herinrichting jeugdwerk?
• Onderhoud wegen en fietspaden?
• Verduurzaming en RES?
• Herinrichting winkelgebied?
• Beschikbaarheid woningen in kern en dorpen?

• Verduurzaming en nieuwbouw zwembad
• Nieuwbouw brandweercentrale
• Herinrichting ‘huis voor cultuur’
• Afronding Bentinckspark
• Aanleg nieuwe stadswijk
• Beschikbaarheid van zorg en spoedzorg
• Beschikbaarheid van voldoende (goede) ambtenaren in SWO
• Behoeften inwoners door vergrijzing en ontgroening
• Korter leven en lage score op gezondheid bij monitor brede welvaart
• Omgang met schuldenproblematiek en integraal armoedebeleid
• In leven houden zomereik….nog wel een opgave…

En zo zijn er dus nog wel een paar noten te kraken….en uit de analyse van het tweede kabinet Kok weten we: de scherpte van de oppositie is van invloed op de kwaliteit van het geleverde door het bestuur. [ Het paarse kabinet en de christelijke oppositie | Trouw]. Er ligt dus een opdracht voor de oppositie. In het belang van Hoogeveen. De grootste oppositiepartij heeft daarin grote verantwoordelijkheid….

[1] Logischerwijs GL en vaak ook opvallend SP.

Hopelijk is onze notenkraker komende kerst geen sprookje….