CDA had de nodige vragen bij uitgavenstop in Hoogeveen. Een lapmiddel (tijdelijke oplossing) waar wij begrip voor hebben. De gemeente Hoogeveen zakt weg in het financiële moeras..? Er moet ingegrepen worden, dit college durft dat! Taken afgestoten en projecten gestopt? En stad op slot gezet? We moeten ons wel goed blijven realiseren dat er een korte en een lange termijn aan dit probleem zit. Hierbij mijn blog over de ‘uitgavenstop’.

Vrijdagmorgen werd ik wakker met een lichte kater. Die 3 rivella van donderdagavond waren waarschijnlijk niet helemaal goed gevallen dacht ik nog. Mijn vrouw (verwonderd over mijn uitslapen) stelde gelijk een vraag: ‘Hoogeveen bijna failliet, hadden jullie dat niet zien aankomen’? Een heel diepe zucht aan mijn kant van ons bed…..moet toch wat meer over mijn ‘werk’ vertellen thuis realiseer ik me.  Maar haar vraag was volkomen logisch. Daarom probeer ik voor niet-politieke tijgers iets over de financiën van Hoogeveen op een rij te zetten. Wel helemaal vanuit het perspectief van de CDA-fractie.

Ja, de CDA fractie vind het helemaal niet leuk om hier over te moeten hebben. Het is slecht voor Hoogeveen, coalitiepartijen hebben vanaf 2014 gewerkt aan een andere Hoogeveen. Het blijft zaak om vooruit te kijken en niet te blijven hangen in ‘ik wist het beter-verhalen’. Wethouder van der Heide riep donderdag jl.. zeker 4 keer op tot een saamhorige aanpak. Wel is duidelijk dat CDA altijd met de begrotingen van het college van Hoogeveen heeft ingestemd. De laatste keer met veel piepen en kraken. Maar ook eerder in 2017 en 2018 was dat niet zonder slag of stoot. Het college van Hoogeveen heeft hierin voordeel van de twijfel gekregen. Overigens niet alleen het college, net zo goed de ambtelijke organisatie. Die zitten misschien nog wel meer aan de knoppen dan het college. Het is geen pretje om gemeentelijke begroting te maken na 2017….

Wat voor velen deze week nog eens extra duidelijk werd, was bij de ingewijden al lang zeer duidelijk. Er is iets goed mis met de financiën van Hoogeveen. Overigens ook bij zo’n 70% van de andere gemeenten. Bijzondere trend in Nederland… Zou Den Haag dan horende doof en ziende blind zijn? Nee, wij hebben inmiddels tientallen gesprekken met Kamerleden en bewindslieden gehad. Zelf heb ik vorige week nog uitgebreid gesproken met kamerlid, jeugdzorgdeskundige en oud-wethouder René Peters. Bert Otten zat vorige week vrijdagmiddag nog bij Rutger Ploum (voorzitter CDA) op het partijbureau in Den Haag. Hetty Bouius toog eind vorige jaar voor goed gesprek namens CDA Hoogeveen met anderen naar Hugo de Jonge en zelf sprak ik Wopke Hoekstra al eerder over dit punt op CDA-congres in Amersfoort. Kortom ze weten d’r van. Maar de regering en ook de kamerfractie wijst terecht ook op de eigen verantwoordelijkheid van de gemeenten. Ergens kun je wel zeggen dat de decentralisatie niet goed verlopen is in de gemeenten. Was de aanwezige ‘kwaliteit van management’ op dit proces te hoog ingeschat? Dat kun je ook niet zeggen. De zitten gewoon fouten in het systeem. Het lijkt (uit Hoogeveens perspectief) wel op de ziekenhuiszorg. Er gebeurd van alles, de kosten vliegen de pan uit en de gemeente kan niet (bij-) sturen. De regiefunctie over de keten is niet in de handen van de gemeente. Dit dat terecht? Want de nota komt daar wel binnen. Ergens is het tijd om hier fundamentele wijzigingen in aan te brengen….?

Tekorten
In Hoogeveen is nu een tekort van 5 miljoen over 2019 voorspeld. Dat terwijl er 1 mln. verwacht werd. CDA heeft eigenhandig van die 1 mln. 1,5 mln gemaakt. Dit komt doordat CDA vond dat er eerst eens naar de andere elementen uit de begroting gekeken moest worden voordat de rekening bij de burger moest worden neergelegd. De knop van de portefeuille van de burgers (die ook al veel andere kostenverhogingen over zich heen kregen) mag je wat CDA betreft pas als laatste aan draaien. Ook bij de begroting 2020 was CDA die mening nog steeds toegedaan. Toen probeerden wij de OZB-verhoging éénmalig te maken. We werden door sommigen weggelachen  en helemaal weggestemd. De burger moest ook maar dokken voor de financiële problemen! Nu de problemen ook voor OZB-verhoging te groot zijn, nu komen vele toen voorgesteld maatregelen te voorschijn.

Begrotingen
Er is iets goed mis met de begrotingen van Hoogeveen. In 2018 was dus 200.000 plus voorspelt en dat werd – 9 mln. Over 2019 was – 1,5 mln. definitief begroot, dat word nu (hopelijk, ik verwacht nog meer tegenvallers)- 5 mln. En dat terwijl er bijna 3 mln. bezuinigd moest worden, dat is maar voor krappe 2 mln. gelukt. Anders hadden we dus weer 7 mln. verlies geleden. Nogmaals als CDA zien we ook deze voorspelling van 5 mln. somber in. In de periode van 1 maand (oktober-november) is er een extra tegenvaller van 1,4 mln. te voorschijn gekomen, zal het daarbij blijven? Deze 1,4 mln. wordt o.a. veroorzaakt door een nota van 2016 van een grote zorgverlener van zo’n 500.000 (zie tweet SGP). CDA lijkt het verstandiger om te spreken over een resultaat tussen de -5 en -7 mln. Wat komt er nog weg uit zorgfacturen, vanuit resultaten participaties GR-en (Area? Rendo? Etc.). Vanuit projecten als Tamboer, Tamboerpassage, Rendo, Alescon/Stark, Maxx?, IT Hub?

Niet zien aankomen?
CDA heeft in november 2018 vol op de rem getrapt. Geen OZB verhoging van 5% maar structureel bezuinigingen door zelfs taken af te stoten. De samenleving kan zelf best de handdoek oppakken. De Hoogeveense samenleving kan heel wat aan, echter de financiële positie van de gemiddelde Hoogevener doet het slecht. Daarom is iedere verhoging van OZB iets waar CDA heel kritisch naar wil kijken. Midden – en lage inkomens worden er relatief hard door geraakt. Kleinere ondernemers duidelijk ook. Maar wat nog veel belangrijker, als je 9 mln tekort hebt dan helpt 500.000 OZB verhoging niet. CDA wilde en wil steviger maatregelen. En die lijken er nu te zijn…. Blij? Nee, dat niet, want dit gaat Hoogeveen hard raken. En dat in de week dat Hoogeveen volgens onderzoek tot de top 3 van plaatsen behoord waar de Nederland het mist graag woont. Na Midden-Groningen (Hoogezand e.o) en Terneuzen.

https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5009436/beste-slechtste-gemeente-wonen-ranglijst-jll

In december en januari 2019 sprak CDA enige keren indringend met de toenmalige wethouder financiën. Deze had geen behoefte aan CDA-aanpak en was van goede moed om het zelf op te lossen. Op 27 juni 2019 protesteerde CDA en stelde voor om ook alle samenwerkingsverbanden (GR-en) waar Hoogeveen aan meebetaald op 0% groei te zetten (door CAO-stijgingen eigenlijk een bezuiniging). Ook pleitte CDA voor budgettair neutrale lijn t.a.v. Stark.

Bij begroting 2020 ging CDA mokkend akkoord met zachte bezuinigingsberekeningen op thuiszorg (letterlijke tekst in bijlage F van begroting). Het amendement om dat helemaal opnieuw door te rekenen kreeg veel steun van oppositie, maar uiteindelijk gingen alle partijen schoorvoetend akkoord met de toezeggingen die wethouder Slomp op dit dossier deed. Bij de cijfers november 2019 stelde CDA vragen over bijzonder toezicht van provincie en/of het rijk. Dus geen verrassing, maar alle acties hebben de tanker niet van de koers kunnen krijgen. Tot donderdag 6 februari 2020. Nu komt er dus een kerntakendiscussie, een mogelijke nullijn voor GR-en, een taskforce, een realistische begroting….hulde voor Jakob van der Heide, hij pakt door! Nu nog de uitwerking….


Financieel wanbeleid?
Dat is echt veel te makkelijk gezegd. Natuurlijk is er veel gewaarschuwd. Zijn er voorstellen gedaan om daadkrachtig in te grijpen. Maar het is fair te zeggen dat er niet beinvloedbare – of heel moeilijk beïnvloedbare kostenposten zijn. En de wel beïnvloedbare kostenposten daar wilde, durfde of mocht het college niet aan komen. Nu moet Hoogeveen wel. Nu is er een uitgavenstop. Het is nodig dat er iets gebeurd. Donderdagavond worstelde het CDA met deze term. Donderdag 6 februari 2020 deze tijdelijk oplossing bekend gemaakt. CDA had daarom in eerste termijn (maximaal) drie vragen.

  1. Is er nu sprake van de op 8 november 2018 door CDA voorgestelde kerntakendiscussie? Kan de gemeente Hoogeveen niet-wettelijk en niet-contractueel verplichte taken afstoten? Wethouder gaf aan dat dit kon en dat er dus dan kan er sprake zijn van een kerntakendiscussie;
  2. CDA vroeg de wethouder terugblikken op het begrotingsproces. De Begroting zo werd geschreven was ‘heel ambitieus’ en ‘dat de kans om de voorgenomen bezuinigingen te realiseren klein is’. CDA constateert daarmee eigenlijk dat op de kop af 3 maand over haar eigen begroting moet zeggen dat deze niet deugd. Zeker op het punt van de thuiszorg heeft CDA ook steeds dat gevoel gehad, maar nu zegt het college dit ook. Dat verdient geen pluim…wethouder geeft aan dat de effecten in bijlage F ambities realiseerbaar zijn. Effecten in 2020 niet (volledig) realiseerbaar. Daar wil college niet op wachten.
  3. Hoe definieert het college de uitgavenstop? Is het een personeelstop, inhuurstop, investeringsstop? Valt inefficiënt werken aan wettelijke (verplichte) taken hier ook onder? De wethouder zei deze avond t.a.v. MFC Nieuwlande dat (voor gering bedrag) ‘dat er verwachtingen gewekt zijn’, kortom is dat ook een criterium? Wethouder leest op dit punt de brief nog eens voor…
  4. In de tweede termijn: Gaat college ook de GR-en aanspreken op bijdrage aan onze financiële problemen? GR SWO de Wolden blijft voor het ‘de Wolden-deel’ buiten schot…maar gaat college voor de nullijn bij de andere GR-en? Wethouder geeft aan dat ze hiervoor gaan, maar dat ze afhankelijk is van andere gemeenten.
  5. CDA vraagt wat de betekenis is van punt 2 in voorstel 2021-2024. Wethouder komt ook niet uit deze ambtelijke en onduidelijke taal.
  6. Wie zitten er in de taskforce? Wethouder geeft aan dat er stuurgroep komt met wethouders Giethoorn en van der Heide. Daarnaast directeur van de SWO en vertegenwoordiger van d afdeling financiën. Daarnaast komt er een projectgroep met alleen maar intern mensen.
    Repareren waar het dak lekt

Repareren waar het dak lekt 
In 2018 was het tekort maar liefst € 9 mln. Daarvan kwam € 7 mln. uit de WMO en Jeugdzorg (78%). Over 2019 is de verhouding net zo erg. Het tekort van nu € 5 mln. Daarin is opgenomen € 3,9 mln. uit WMO en Jeugdzorg (ook 78%). Kortom onze problemen komen vooral uit één bepaald programma. Daar zou je dan ook 78% van de tekorten moeten terugbrengen? Hoogeveen is een stad met een moeilijke SES. Kortom we hebben veel mensen in onze woonplaats wonen die ondersteuning of hulp nodig hebben. Bij jongeren én bij ouderen. We weten dat het verbeteren van de SES in Hoogeveen een grote, complexe en langdurige opdracht is. We hebben in 2013/2014 als CDA gepleit voor ‘Childrenzones’ om Hoogeveen op de lange termijn uit die slechte SES te krijgen. College en m.n. Gert Vos hebben dit omgebouwd naar ‘Jong Hoogeveen’. Dus we hebben hier veel geld voor nodig, maar kan dat dan niet anders? De zorg is toch een groot verdienmodel geworden? Oneigenlijk gebruik of fraudes doen zich ook in Hoogeveen voor? Zorgproblematiek bij de wortel aanpakken?

 


Daarover schrijf ik een volgende blog:  ‘Jeugdzorg vijfkoppig monster’

Uitgavenstop is lapmiddel
Er is meer te doen dan een uitgavenstop. Dat is inderdaad een lapmiddel en dus tijdelijk. Het college zit financieel klem en kiest voor deze korte termijn oplossing. We moeten oppassen dat we niet het kind met het badwater weggooien. Als Hoogeveen in een negatieve spiraal komt wordt het alleen maar erger. Hoogeveen moet met haar positieve spiraal-plan naar het investeringsfonds van Wopke of een eigen sociaal investeringsfonds aanleggen. Hoogeveen kan en moet uit de negatieve spiraal komen.

Onze SES moet zeven worden

In Hoogeveen hebben we en te lage SES. De sociaaleconomische status (SES) staat voor de positie van mensen op de maatschappelijke ladder. Die positie ontstaat uit een combinatie van (1) materiële omstandigheden; (2) vaardigheden, capaciteiten en kennis; en (3) het sociale netwerk en de status en macht van mensen in dat netwerk. SES kan niet op een directe manier gemeten worden. Wel kan SES bij benadering gemeten worden met de indicatoren inkomen, opleidingsniveau en beroepsstatus. Op de verantwoordingsdag 2021 moet het college echt verantwoording afleggen over de SES van Hoogeveen. Er moet geld gestopt worden in de ‘positieve spiraal’.

Positieve spiraal
Het lijkt makkelijk, maar we moeten Hoogeveense zorg in een positieve spiraal brengen. Daarop mag dus niet bezuinigd worden. Van mij mag er heel veel uitgesteld en gesloten worden, maar de zorgkosten moeten omlaag door een methode waarop zorgverleners niet meer nodig zijn omdat de Hoogeveense ouders, kinderen, gezinnen zichzelf weer kunnen redden! Dat vraagt nu veel lef, lobby en doorzettingsvermogen. Hoogeveen moet zich ontworstelen uit de Bermuda Driehoek van onmogelijke oplossingen. Het is een mooie tijd om ambtenaar van Hoogeveen te zijn, je mag laten zien hoe creatief en vindingrijk men is. Onder (financiele) druk worden de mensen het meest creatief. We houden ons daar aan vast. Er moet meer gebeuren dan een uitgavenstop. Dat is na donderdag 6 febrauri 2020 wel duidelijk geworden.

 

Zie verder:

https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/157014/Raad-Hoogeveen-zag-financieel-tekort-aankomen

Samenvatting

  1. Lapmiddel wil zeggen ‘tijdelijk oplossing’ en Hoogeveen moet blijven werken aan structurele oplossingen;
  2. Den Haag is maar deel van de oorzaak;
  3.  Gemeenten moeten zelf kritisch blijven, zeker op 3 D-dossiers;
  4. CDA is een constructief kritische partner. Ongeacht of dat coalitie of oppositiepartijen betreft;
  5. CDA is en blijft verantwoordelijk voor afgelopen begrotingen. Alleen bij een haalbare en juridisch krachtige tegenbegroting zou een tegenstem verdedigbaar voor ons zijn;
  6.  CDA ziet een college met veel uitdagingen die duidelijk verbinding met de raad zoekt. Daarvoor is veel waardering;
  7.  Een artikel 12 status heeft, naast extra gelden uit Den Haag ook veel nadelige effecten.  Voor Jong Hoogeveen, voor de portefeuille van de inwoners, voor aantrekkelijke woon-werk-en leefstad. Het is een langdurige procedure met veel invloeden van buiten af. OZB gaat zeker naar het maximum. Nu heeft Hoogeveen 93% van maximale capaciteit. Dat zal zeker op 100% gebracht moeten worden;
  8.  Kiezers zien dat constructief kritisch zijn naar onze mening als een gewenste houding om het Hoogeveense schip met z’n allen op koers te houden;
  9. Positieve spiraal is een missie die Hoogeveen in 2030+ uit de onderste regionen van de minst aantrekkelijk steden moet krijgen. Dat vraagt samenwerking, vindingrijkheid, ondernemerschap en leiderschap.