Blog over de vreemde ervaring rondom bespreking van de jaarrekening 2019 van Hoogeveen. Is er een olifant in de ‘online vergaderomgeving’? Een jaarrekening is voor de meeste raadsleden een noodzakelijke onderbreking van de route naar de nieuwe begroting. Met de begroting denken we als raadsleden te kunnen sturen, nieuwe (leuke?) dingen voor onze achterban te realiseren en naar de toekomst te kijken. Dat gaat dan over visie en mooie ideeën. Soms gelardeerd met moties over positieve initiatieven die de raad (of een deel daarvan) prachtig vind. Inwoners kijken ook er ook graag naar uit. Maar in de cyclus van de lokale politiek speelt de verantwoording (grotere begrip dan een jaarrekening) een belangrijke rol. Natuurlijk lijkt het of ik de jaarrekening bovengemiddeld interessant vind vanwege mijn beroep, maar dat is maar een deel van de zaak. Ik wil oprecht leren van het verleden, daarom keer ik mijn gelaat naar het verleden:

In zomer 2019 mocht ik met de griffier een opzet maken van de planning & control cyclus van de gemeente Hoogeveen. We doopten dit HIC, Hoogeveen in Control. Daarin zaten nieuwe elementen en oude elementen in een nieuw jasje. Jaarlijks gaat het van strategie-verantwoording-bijsturing-visie naar (meerjaren-) begroting! Eerste deel van strategie viel met de afgelast conferentie in het water. Het tweede is de verantwoordingsdag. Deze is voor 2020 gedownsized. De gemeente heeft voor een echte verantwoordingsdag meer tijd nodig. Daarom staat deze in 2021 op de rol. Het zou in een echte verantwoordingsdag goed zijn al er gekeken wordt naar financiële en niet-financiële KPI’s. Daarbij moet centraal staan ‘welke meetbare doelen hebben we gesteld en welke doelen zijn gerealiseerd en in hoeverre’.

Op donderdag 4 juni 2020 was het online zo ver. De financiële woordvoerders zaten achter hun schermpje en om 19.00 uur gingen ze van start. Ondanks een uitgebreide technische vragenronde gingen de partijen nog weer van start met 2 vragen. Daarna hielden partijen een betoog. Eigenlijk is verantwoording afleggen uitleggen waarom geplande doelen niet gehaald zijn om te bepalen wat we van dit verleden kunnen leren en om vast te stellen dat de uitvoering goed verlopen is, dat bestuurder en zijn team hun werk goed gedaan hebben. Als je al voortdurend moties van wantrouwen tegen het college indient, is het afleggen van verantwoording helemaal niet zo interessant. De conclusie lijkt op voorhand duidelijk.

Voor ons was het duidelijk. Waar ging het niet goed? Bij maatschappelijk inkopen, bij APPA (pensioenen van wethouders), bij afvalkosten …. EN voor 80% van het negatieve resultaat volgt dit uit het niet behalen van de financiële doelen van de jeugdhulp. Programma 672, genaamd, ‘maatwerk 18-‘ van onze gemeente. Dit programma kent 4,5 mln. tekort. Het was begroot op 16 mln. en de kosten waren (vrijwel gelijk met 2018) 20 mln. Dat zegt iets over de begroting, maar ook over de uitvoering in 2019. En dit terwijl er veel energie in gestopt wordt. Veel fte’s zijn toegevoegd. Kortom als je één programma hebt wat 80% van het tekort veroorzaakt dan moet dan vast hoog op de agenda staan. Dan moet verantwoording en de leerpunten op dit probleem gericht zijn. Zeker omdat het voor het derde jaar op rij plaatsvind.

Boekjaren       Tekort       Jeugd          %
2017                 € 3.288     € 2.100       64%
2018                 € 9.036     € 3.800       42%
2019                 € 5.600     € 4.500       80%
€ 17.924  € 10.400       58%

We moeten toch goed weten waarom het beleid zoals aangegeven in de begroting 2019 om in de kosten van 20 mln. terug te gaan naar 14 mln. niet gelukt is (er is ook nog een bate van 1,5 mln.). We gaan de komende maanden aan de slag met ‘het Hoogeveen wat we graag willen zien’ en daar wordt dan de begroting 2021-2025 uitafgeleid. Nu dat is niet zo moeilijk: we willen graag een Hoogeveen zijn met minder kinderen in zorg, efficiëntere begeleiding, minder onterechte verdiensten, normale tarieven, effectieve programma’s. de kaderstellende raad moet echt goede normen opleggen aan wat de benodigde zorg voor Hoogeveen moet zijn. Volgens de herberekening krijgt Hoogeveen € 17,7 mln. voor jeugdhulp vanuit de rijksbijdrage. Het eerste doel zou moeten zijn om deze bijdrage als doelstelling te hanteren. Natuurlijk vanuit het principe ‘betere zorg, tegen lagere kosten’.

Beleid 2019
Ook in 2018 was er sprake van groot tekort op de jeugdhulp. Nog veel erger dan in 2019. Hoogeveen leed 9 mln. verlies. Daarvan was 7 mln. afkomstig uit de jeugdhulp en WMO. Jeugdhulp is bijna 4 mln. van het tekort. In 2019 is dit tekort nog weer groter geworden ( 7 ton meer) in plaats van minder. Wat was het beleid voor 2019:

  • Uitvoering van nota jeugdhulp 2017-2020;
  • Inzetten op actieprogramma;
  • Platform voor ouders en kinderen in de jeugdhulp;
  • Er was sprake van een bestuurlijk project jeugdhulp waarmee € 250.000 bezuindigd moest worden;
  • Vanaf 1 januari 2019 kwam ook de jeugdhulp voor AZC-kinderen voor rekening van Hoogeveen.
  • In de begroting is sprake van ‘de Hoogeveense aanpak’;

In de jaarrekening wordt dit niet behandeld. Er worden vijf andere redenen genoemd waarom begroting niet gehaald is:

  1. Drentse solidariteit inzake interventieniveau 8 is gestopt (900k);
  2. Er is een nagekomen nota van 2018 (1000k);
  3. Overdracht van PGB’s naar ZIN (400k, maar ook voordeel bij PGB’s);
  4. Voorgenomen besparingen zijn niet gelukt (1200k)
  5. Er is (toch) sprake van een hoger volume (1400k).

Verder wordt beschreven wat allemaal gedaan is om kosten te reduceren:

  • Meer sturing op effecten en kosten;
  • Brede lobby voor meer geld in Den Haag;
  • Regionale afspraken met Zuid-Drenthe met aanbieders gemaakt;
  • Continue acties om het jeugdhulpsysteem aan te scherpen;
  • Nadruk op eigen kracht van de leefomgeving;
  • Sturen op toegang: kan het via zorgaanbieder of kan het op andere manieren aangepakt;
  • Inzet van POH’s bij bijna alle huisartsen (in mondelinge beantwoording blijkt zelfs maar 1 praktijk nog);
  • Beleidsregels aangepast om bij toegang scherper te acteren (effectief van 2020);
  • Gezamenlijke inkoop;
  • Meer effectiviteit door te richten op ‘normaliseren’;
  • Voorkomen van dure / tweedelijns zorg;
  • Voorkomen escalatie van zorg;
  • Stijging van aantal ‘unieke klanten’ is met 3% gestegen tot 1.900. Dit komt vooral voor bij interventieniveau 5-6-7-8 (de hoogste 4);

Betoog
Het hoofdgerecht van deze bittere maaltijd is de jeugdhulp. Daar willen wij dan ook de focus op richten
De afgelopen 3 van de 5 decentralisatiejaren hebben we hier steeds miljoenen meer aan uitgegeven dan begroot. In 2019 is het tekort op dit programma voor 80% de veroorzaker van ons negatieve eindresultaat.

Het CDA pleit ook bij deze jaarrekening 2019 voor ‘betere zorg tegen minder kosten’. Inmiddels raakt onze algemene reserve leeg. U moet dus echt veel harder aan de slag met betrekken van het sociale netwerk van de jongere, de spelregels rondom zorgaanbieders en hun nota’s, de toegang tot de zorg, de definitie van zorg, de rol van ouders en kinderen zelf en grip op financiën en beleidsindicatoren om juist te sturen.

Wij zijn ook dit jaar weer erg verontrust over de inzage die wij als raadsleden krijgen over de ontwikkeling van jeugdzorg in Hoogeveen. Wij zien werkende opties elders in Nederland. Dit doet ons vragen stellen over uw eigen inzage. Wij zien in de ‘gemeentelijke monitor sociaal domein’ per wijk hoe Hoogeveen zich ontwikkelt in het sociaal domein, dat willen we toch graag van onze eigen gemeente zien.

Gemeente Hoogeveen investeert veel in jeugd, VVE, SMW, sport, Jong Hoogeveen diverse participatietrajecten, toch zitten we bovengemiddeld hoog in de kosten per kind ruim 10k gemiddeld per kind in zorg, wij vragen ons echt af of we in 5 jaar tijd niet wat ontwikkelingen of resultaten zouden mogen zien.

Tenslotte is ‘het sociaal domein’ een veel groter domein dan de decentralisaties. Het gaat om huisvestiging, werkgelegenheid, (digitale) geletterdheid en zeer zeker ook schuldenproblematiek. Wij hadden graag gezien dat het college over 2019 zou kunnen zeggen dat Hoogeveen de eerste vruchten had geplukt van de integrale benadering van ‘het sociaal domein’…..

Voorzitter het CDA had graag gezien dat we verder waren op het traject van de jeugdhulp 3.0. Wij zien graag meer vernieuwing, meer gebruik van techniek, meer zelfstandigheid, eigen budget, ruimte om voor ‘niet-zorg-behoeften’ zelf bij te betalen, meer inzet op de krachtige samenleving. Het kan niet zo zijn dat wij nog een jaar 2019 gaan doormaken. De gemeente moet de betaalbaarheid van zorg bewaken om de zware zorg voor de kinderen met de meest moeilijke problemen te kunnen blijven oplossen.

Wij zijn blij met de verantwoording, zien echt nog wel verbetermogelijkheden, zijn niet blij met resultaat en met de langzame veranderingen in de jeugdhulp. Daar moet wezenlijk iets in gaan veranderen.

Graag brengen wij in debat hoe Hoogeveen ‘betere zorg tegen lagere kosten’ zou kunnen realiseren en hoe wij daarin kaderstellend te kunnen optreden.

Debatpunten
Bij het aangeven van de debatpunten bleek tenslotte dan de laatste (vetgedrukte) zin door mij vergeten is. Daarom toch maar aangekaart bij de voorzitter. Deze was niet buigzaam. Nu dat kan, voorzitters zijn er voor om procedures te bewaken. Zonder aanziens des persoons.
Echter daarom richtte ik me tot de gemeenteraadsfracties. Zij zouden toch ook wel dit belangrijke onderwerp willen bespreken. Vonden zij dat ze voldoende verantwoording hadden ontvangen rondom JH? Even de reactie op een rij:

• Ondersteuning van PvdA om dit in debat te brengen;
• CU vond voldoende dat de zorgen waren geuit;
• GL vond het punt voor de toekomstige beschouwingen
• SGP vond ander punt belangrijker (we hebben heel bescheiden één punt aangekaart);
• D’66 begon over beantwoording Area-vragen
• Geen reactie van VVD, SP, GB…

Zo zou het debat gaan over:

  1. Area (teruggetrokken door D’66 door goede beantwoording wethouder);
  2. SWO-kosten en vacaturestop (is besproken, financiële impact onduidelijk, partijen weten niet goed wat ze d’r mee moeten, motie volgt);
  3. Sociaal domein: Lumpsum-financiering jeugdhulp (contracten net weer verlengd dus punt bespreken had geen zin). Zorgfraude (geschrapt is toekomstgericht). Inkomenstoets (ook niet behandeld);
  4. Stoppen met lidmaatschap bedrijvennetwerk van regio Ijsselland/Zwolle (SP punt, 500k, niet behandeld);
  5. Financiële monitor uitbreiden (SGP, niet echt concreet, afgewerkt)

Punt 6 ‘wat vinden we van de aanpak van jeugdhulp in 2019’ wordt niet besproken. Post van 20,3 mln, tekort van 4,5 mln. komt niet aan de orde in debat….dat verbaast me. Natuurlijk dom om het niet expliciet te benoemen, maar kreeg wel een ‘is er een olifant in de kamer die niemand wil zien’? Of is het geen olifant maar een veel te moeilijk dier……..

En ja, de jeugdhulp is een moeilijk fenomeen. Zie mijn eerdere blog daarover….maar nu zien we als raad geen vooruitgang. Ondanks interessante initiatieven in Hoogeveen en Zuid-Drenthe. Het tempo van verandering ligt te laag ten opzichte van de omvang van de geldkist van Hoogeveen. Gaan we het, nu we de houtsplinters van de bodem van de geldkist schrapen het op tijd redden?

En het kan blijkbaar echt anders:
Deventer:
https://www.destentor.nl/deventer/hoe-deventer-de-jeugdzorg-wel-kan-betalen-en-zelfs-geld-overhoudt~a3c7c8a7/?referrer=https://www.google.com/
Zuidwest-Brabant:
https://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/nieuws/resultaatfinanciering-jeugd-werpt-vruchten-af.13219945.lynkx


Hebben we als raad van Hoogeveen op donderdag 4 juni 2020 gekozen voor de eerste optie?