Dit is een blog over belastingen in een nieuwe samenleving. Ik weet dat ik gezegd heb dat de OZB niet moet stijgen. Hierbij mijn visie. Mijn waarom. Als daaraan voldaan wordt lijkt me enorme OZB-verhoging niet nodig. Wellicht toch eens in Huizen gaan kijken? Daar gaat de OZB 2,3% omhoog. Het kan dus wel?
Inleiding
De informateurs kwamen (helaas) met de raad op 27 augustus tot de conclusie dat de OZB 28% verhoogt zal moeten worden. Daarbij is zelfs sprake van nog veel hogere verhoging sprake geweest. Er waren zelfs partijen die durven te pleiten voor 60% stijging. Veelal onder de argumentatie dat het maar om paar euro per maand gaat en de mensen die een groot huis hebben als sterkste schouders dat wel moesten over hebben voor de gemeente Hoogeveen. Een hogere verhoging wordt nu (nog) gedempt door een onttrekking van 1 mln. uit de reserve structuurvisie. Daarbij gaan we onze kaders gelijk al aan de kant schuiven. Immers de RSV is bedoeld als spaarpot voor investeringen.
Probleem met verhoging OZB?
Ja, ik heb problemen met de verhoging van de OZB. Ik heb dat altijd duidelijk gemaakt. Niet om het bedrag of het percentage. Maar omdat ik het niet eerlijk vind. De inwoners moeten opdraaien voor deels rijks bezuinigingen, maar ook deels door moeizaam bestuur en management op groot deel van decentralisaties. Daar komt bij dat OZB sowieso een oneerlijke belasting is, iedereen profiteert van voorzieningen, maar alleen huizen bezitters en ondernemers mogen betalen. Maar ik zie ook een andere samenleving ontstaan. De aangekondigde verhoging van 25% en nu 28% zijn uitkomsten van onafgewerkte processen. Het is té gemakkelijk om de burger-pinautomaat aan de zetten. Ook als het maar om stijging van € 110 voor huis met gemiddeld WOZ-waarde (2020; € 188.000) gaat. Rekenen we (wat me eerlijker lijkt) met de gemiddeld koopprijs van een huis van € 271.000 (volgens NVM prijs in Q3-2020) dan komen we uit op € 542 voor woning en € 1.700 voor bedrijf met gelijke waarde. Toch een serieus bedrag.
Toelichting verhoging?
De OZB-verhoging zoals aangekondigd van 28% slaat op de hele opbrengst van de OZB. De opbrengst stijging bestaat uit echter uit 3 elementen:
- Het areaal (hoeveelheid huizen, door Erflanden groeit dit nog licht);
- De woningwaarde (zie artikel in Dagblad van 11 september is al paar jaar +6%)
- De tariefstijging.
Kortom als de areaalstijging niet wordt meegenomen en de waardeontwikkeling blijft +6% dan is de tariefstijging uiteindelijk maar 22%….dat heb ik dan meegenomen in de bovenstaande berekeningen.
Bron: DvhN 11-9-2020
Alle gemeenten doen het
Ja, dat klopt, als we even googelen op ozb verhoging / gemeente dan zien we tientallen berichten. We zijn in goed gezelschap, maar helaas voor liefhebbers van ‘in de sloot springen als de ander dat ook doet’, er zijn gemeenten waar de OZB normaal stijgt. Normaal wil zeggen met de prijsindexatie. Dat moet namelijk altijd.
en zo zijn er nog veel meer….
anders kan ook….Huizen maar + 2,3%
Verlaging?
Bijzonder is de gedachte wel. Als we de MJB van de informateurs en de raad van zomer 2020 doornemen dan komt er zelfs een cumulatieve ontwikkeling c.p. van het OZB-tarief in beeld van 18% (zie overzicht onderaan deze blog). In 2022 en 2023 (volgende ‘regeerperiode’) moet de OZB dan wel dalen met respectieve 6 en 9%. Blijven de huizen 6% in waarde stijgen dan moet dat grofweg daling van 12% en 15% zijn…flinke ambitie. Dat zie ik allemaal niet gebeuren en als we het aan de orde stellen dat dit in zomer 2020 is afgesproken dan weet ik t.z.t. het antwoord: wereld is inmiddels wel veranderd…kortom daling komt er niet gauw. En dat terwijl het wel zou moeten in mijn belasting- en maatschappij visie. Zie verder onderaan de cijfermatige opstelling.
Twee redenen waarom het oneerlijk is
Toch blijft stijging van de OZB oneerlijk voelen. En niet omdat het bedrag van paar honderd euro per huishouden niet dragelijk zou zijn. Dat is mijn punt niet. Het gaat om het principe van belastingheffing. Om het principe van evenwicht. Hierbij twee reden waarom ik de OZB-stijging oneerlijk vind:
A. Omdat de OZB oneerlijk werkt
B. Omdat de OZB meer verhoogt wordt dan eigenlijk nodig is
ad A. Werking OZB?
Huizenbezitters betalen het grootste deel van de OZB-opbrengsten van de gemeente. In Hoogeveen (op basis van jaarrekening 2019) 59% van de totale opbrengst. Gemeenten mogen niet aan inkomenspolitiek doen zo schrijft de gemeentewet hen voor, toch wordt OZB verdedigd volgens het draagkrachtprincipe. Immers een groot of groter huis is ook meer draagkracht. Vermogen in stenen is echter geen geld op de lopende rekening. Veel (volgens Vereniging van Eigenaren liefst 1 miljoen) huishoudens hebben een huis die qua hypotheekschuld zwaar onder water staat. Als je draagkracht wilt hanteren dan is deze methode niet fair. Dan moeten toch echt het in 2016 gestrande principe van de ingezetenebelasting overwegen. Een belasting naar draagkracht en gezinssamenstelling. ‘Dit is vaak bij de landelijke politiek aangekaart. Maar waarom zouden gemeenten hier niets aan kunnen doen? De lasten van de gemeentelijke voorzieningen moeten uiteindelijk door iedereen gedragen moeten worden, niet alleen door huizenbezitters. Zeker omdat we weten dat veel mensen krom moeten liggen om van een gemiddeld een hypotheek te betalen. De huizenmarkt is zodanig moeilijk dat een redelijk huis bakken met geld kost en hebben we in Hoogeveen nog een redelijk laag gemiddeld. Maar de gemiddelde koopprijs van een huis in Hoogeveen is bijna 3 ton. En in 2021 is de gemiddelde WOZ –waarde bijna 2 ton. Als ik met een bovenmodaal inkomen kies voor een heerlijk huurappartement dan hoef ik niet mee te betalen aan de voorzieningen van Hoogeveen (43% van de huizen in Hoogeveen is huur, 10% van het totaal is vrije huur, 33% is huur bij corporatie)? Als we toch een relatie willen tussen voorzieningen en belastingen, laten we het dan wel eerlijk regelen. Het tarief van de OZB heeft op dit moment geen enkele relatie met de voorzieningen. Als ik ergens voor moet betalen dan zou ik daar ook graag voor willen kunnen kiezen. Natuurlijk werkt dat nu via de democratische vertegenwoordiging, maar ook die kunnen dat nu niet calculeren.
Huurder helemaal vrij van OZB-invloed?
De vraag is dus over er geen relatie is tussen huurprijzen en de lasten woningbouwcorporaties. Partijen die verwachten dat OZB-verhogingen alleen huisbezitters gaan raken konden zich nog wel eens vergissen. In dit interview kunt u lezen dat dit niet helemaal waar is. Hoewel de wet verbiedt dat OZB direct in de huur wordt doorbelast, heeft het toch indirect invloed op de woningcorporaties.
ad B. Verhoging OZB nodig?
Is aan alle knoppen gedraaid om tekorten terug te dringen? Ik kan me nog 3 hele grote knoppen voorstellen waaraan gedraaid moet worden voordat we de burger aanspreken op haar bijdrage:
- Jeugdhulp
- Effectiviteit ambtelijke organisatie
- Efficiency of kostenbewustzijn
Sinds de motie ‘financieel evenwicht’ ook wel ‘OZB Nee’ hebben we gepleit voor andere aanpak en voor het repareren van het dak waar het lekt. In 2019 is 4,5 mln van de 5,6 mln veroorzaakt door de jeugdhulp. Het blijft dan en ondanks dat het complex is, onbegrijpelijk dat we overal op bezuinigen maar dat probleem niet aan weten te pakken. Dat werken we uit in een aparte blog: ‘dak repareren’. Met effectiviteit van de ambtelijke organisatie doel ik op de moeilijke organisatie die een in principe overzichtelijke gemeente heeft gekozen. Er zijn lijnambtenaren die het werk moeten uitvoeren. Er zijn beleidsambtenaren (zitten in andere afdeling). Er zijn regieambtenaren, vaak gecombineerd met beleidsambtenaren. En er zijn projectambtenaren in een eigen team weer los van de lijnorganisatie. Kortom zouden een bescheiden Hoogeveen dit nodig hebben? Kunnen we de drie of vier of vijf lagen niet kunnen terugbrengen naar drie? Bestuur-management-uitvoering?
Nieuwe samenleving vraagt om minder OZB
Deze titel roept vragen op. Wat is dan de nieuwe samenleving en wat heeft dat met de OZB te maken? Matthijs Bouman riep in 2018 in het FD op om juist meer belastingruimte voor gemeenten te creëren.
Maar past bij een overheid die gulzig is en daar (meer en meer) geld voor nodig heeft. Als Christendemocraat voel ik me meer thuis bij het motto ‘minder overheid, meer samenleving’. Ik heb daar al eerder over geschreven: http://www.kreuzeman.nl/neocooperatief-beter-dan-neoliberaal/. In de neocoöperatieve samenleving moeten we het meer samen oppakken. We zien voorbeelden in de wereld van energie en glasvezel bekabeling. En soms in de zorg. Zorgcoöperatie Hollandscheveld is daar een voorbeeld van. Overigens moet in mijn beleving de leden van een cooperatie ook echt lid zijn. De beslissen en betalen liggen in één hand. Dat is nu niet het geval. Deze week vond ik in twee stukken bevestiging.
Hugo de Jonge sprak de Abel Herzberglezing. Hij geeft aan dat het jaar 2020 het jaar is van het einde van het neoliberalisme. Liberalisme heeft geen oplossingen voor vragen van vandaag en morgen. Er is een fundament nodig van verbondenheid en solidariteit. Die oplossing ligt volgens de Jonge in een sterke samenleving. De samenleving die zorgde voor verbondenheid en solidariteit met gezinnen, maatschappelijke organisaties en kerk verloor aan invloed. Daarvoor kwam onzekerheid. En die richt zich op één partij: de overheid. Als eerste de gemeente. Een gemeente die net als alle politici eerlijk moet zijn om te zeggen dat makkelijke antwoorden niet volstaan…
Op maandag 14 september 2020 schreef Theo Schuyt, hoogleraar in trouw ‘burger, steun het eigen theater en ziekenhuis’. Twee voorbeelden die niet ver van Hoogeveen liggen. Vul voor theater in MFC, buurthuis, zwembad of muziekschool, dan ben je nog dichterbij Hoogeveen in oktober 2020. Schuyt spreekt over een Nederland waarin Nederlanders een aandeel nemen in bepaalde collectieve voorzieningen. Door nieuwe media kan directe maatschappelijke betrokkenheid gezorgd worden voor sociaal model van overheid, markt en particulier (liever collectief, EJK) initiatief. Een samenleving met een gediversifieerd maatschappelijk draagvlak. Schuyt slaat dan af naar filantropie, zelf zie ik liever neocoöperatief model. Middelen volgen lidmaatschap. Lidmaatschap geeft zeggenschap. We zijn nota bene een land met meer dan 100 jaar coöperatieve ervaring.
En de link met OZB? Als je voor deze verhouding bent, dan moeten je de burgers niet meer OZB laten betalen, maar laat er geld over blijven voor lidmaatschappen, voor coöperatieve impulsen.
En laten we beginnen met een (spoedhulp-) ziekenhuis….
De Jonge: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/09/13/cda-leider-hugo-de-jonge-wil-af-van-het-liberalisme-a4011833
Ontwikkeling volgens de afspraken met informateurs
Toelichting op de ontwikkeling OZB. Zou deze tabel zoals in de zomer 2020 afgesproken tussen partijen de werkelijkheid worden dan krijgen we na 2021 drie UNIEKE JAREN. Namelijk drie keer een daling van het OZB-tarief in Hoogeveen. Dus in 2021 het zuur en daarna (enigszins) het zoet. Zou iedereen dat duidelijk hebben? In bovenstaande tabel is geen rekening gehouden met areaaluitbreidingen, maar natuurlijk wel de gemiddelde waardestijging. Deze is in 2018 en 2019 6 en een beetje % geweest. Dus als we die lijn doortrekken dan komt het totale plaatje d’r zo uit te zien. Cumulatief in 4 jaar een daling van 6%.