Blog over de tijden waarin wij nu leven en de keuze voor ‘partij van de samenleving’ als ‘ondertitel’ van CDA Hoogeveen. Waarom partij van de samenleving? Wat is partij van de samenleving? Is dat Christelijke politiek? En dat op de dag dat DvhN kopt ‘CDA is zich aan het herpakken’!  Dus zeg ik ‘Houd moed’ [Opwekking 798]. Het is toenmalige partijleider van de toenmalige oppositiepartij CDA, Sybrand Buma, die in juni 2013 oproept tot ‘meer samenleving, minder overheid’.  Later wordt dit aangepast tot ‘meer samenleving, minder markt, minder overheid’.  Je zou kunnen zeggen dat in de periode van oppositie tegen het tweede kabinet Rutte, het CDA zichzelf al herpakt. Ook in 2017 bij de start van Rutte III is de speech van Sybrand Buma: ‘CDA is terug in het hart van de samenleving’. Kortom CDA wil graag de partij zijn die zich richt op de ‘eigen kracht’. Dat komt uit de geschiedenis van een partij van de ‘kleine luyden’. Een partij die streed voor ‘autonomie in eigen kring’. Aanhangers van Abraham Kuijper. De overheid is er als vangnet, maar de overheid moet vooral ruimte geven aan de samenleving die heel goed zelf zaken kan organiseren. Een overheid die zich dan niet overal mee hoeft te bemoeien. Stelt de kaders en laat verenigingen, stichtingen, coöperaties het zelf oppakken. Het is niet alleen goedkoper, beter of doelgerichter, het zorgt ook nog eens een keer voor onderlinge verbinding. Verbinding met het onderwerp, het doel, maar zeker ook verbinding met de medemens. De mens is geen solitair wezen. De mens verlangd naar saamhorigheid, samenwerking en samenleven. Het is niet voor niets een samenleving waar we het over hebben. Daar hoort een partij van de samenleving bij.

Motiverende uitspraak Abraham Kuyper [1837-1920]

artikel in Dagblad van het Noorden op zaterdag 11 december

Tijdperk van de ik-tiran

Is het nu bijzonder om in te zetten op ‘meer samenleving’? Volgens de Franse filosoof Eric Sadin leven wij in het tijdperk van de ik-tiran. De subtitel van zijn boek [inmiddels vertaald in Nederlands] is ‘het einde van een gemeenschappelijke wereld’.  Dat is niet hoopvol voor een ‘partij van de samenleving’?

Ik moet u bekennen dat het rustig lezen van zo’n boek me moeite kost. Maar het geeft ook weer verdieping, dus ga ik d’r een zaterdagavond mee aan de slag.  Het is nuttig om ‘stille tijd’ te gebruiken voor studie…:.  Sadin brengt historische inzichten bij elkaar en motiveert me daarmee om volop in te zetten op de samenwerking van en met inwoners. Twee voorbeelden van verdieping uit het boek van Sadin:

‘Een samenleving kan alleen functioneren als er een sociaal contract bestaat’  uit de Digisten (geschriften uit de Romeinse tijd, ongeveer uit jaar 300). Of als tweede:  Alexis de Tocqueville in ‘L’Ancien Regime et la Revolution’: ‘Niemand is minder afhankelijk dan een vrije burger. Want hij zal zich altijd genoodzaakt zien samen te werken met andere burgers. En juist op basis van deze samenwerking kan het algemeen belang gedijen’.  Leve de Tocqueville zou ik zeggen! Hij heeft in zijn leven van 1805 tot 1859 nog meer interessante dingen gezegd…

Sadin maakt ons eerst niet vrolijker, hij spreekt over illiberale regimes (Polen, Hongarije, Turkije, India, Filipijnen, Brazilië, enz). Over post-truth-tijdperk, feitenvrije politiek, nepnieuws en deepfakes. En dat allemaal in een tijdperk van de corona-pandemie. Met alternatieve websites en complotdenken in de meest ergste vorm.  Voeg daarbij het oplaaiend en openlijk antisemitisme, chaos met migratiestromen en we zien een giftige mix ontstaan. Als reactie op het neo-liberalisme zien we volgens Sadin ‘uitsluiting, intolerantie en het terugtrekken achter de eigen schutting’.  In lockdowns ook nog eens letterlijk.

En de samenleving ziet een overheid en een bedrijfsleven die de ecologische catastrofe, de klikmaatverandering, de dodelijke vervuiling niet hebben aangepakt, maar deze oogluikend toestaan. Sadin stelt met Machiavelli  vast dat: ‘de mensen in de war raken van de onbepaaldheid van de tijd’. Sadin schrijft wijze woorden als hij erop wijst dat we, als we een stap terug doen, kunnen zien dat al deze ontwikkelingen niet los staan van onszelf. Vanaf 2010 tekent zich volgens hem zich wel een ander kijk op onszelf en op de historisch gegroeide manier van samenleven zich af. Het wordt op kop gezet. Het is de totstandkoming van ‘een nieuwe conditie van het hedendaagse individu’. Een visie die haar oorsprong vind in het liberale individualisme van de 18de eeuw. Een denkwijze die in de industrialisatie van de 19de eeuw leidde tot schreeuwende ongelijkheid en mensonwaardige verpaupering. We kennen het woord uit die tijd van Jeroen van den Bosch. Dat leidde weer tot enorme strijd. En toen na de WO II de liberale democratie nogmaals in ere hersteld werd, was men het er over eens dat er balans moest komen tussen behoeften van individuen en maatschappelijke cohesie. Echter in de decennia die volgden kwam de nadruk te liggen op private belangen. Er kwam meer een meer economische crises, massaontslagen en verplaatsing van werk naar buitenlanden.

Markant is de schrijffout in de titel

 Invloed techniek op individualisering

Na deze crises volgde een zware individuele strijd tussen arbeidskrachten, veeleisender werden de  arbeidsomstandigheden en dat leidde tot brede bittere teleurstelling. Daardoor ontstond groot wantrouwen tegenover politici. Een voedingsbodem die nu nog wrange vruchten oplevert. In tussen was de liberale democratie wel aan een verandering begonnen. Er ontstond iets wat Sadin het ‘sociaalliberalisme’ noemt. De samenleving zou profiteren van betere verdeling van de geproduceerde welvaart. Echter deze stroming heeft het tij niet meer kunnen keren. We zijn in de jaren negentig al aangekomen bij de focus op ‘het kapitaal van het ik’. ‘Ik’ gaat vanaf die tijd voor op het ‘wij’. Op het wij van de collectieve orde. Arbeidskrachten werden (creatieve) uitvoerders die het beste uit zichzelf moesten halen. Het werd gestimuleerd door dwingende managementtheorieën en uitte zich ook in groei van veel zzp-ers. Dat werd een streven naar de hoogste vorm van autonomie. In Nederland zijn we daar toch al niet vies van. De mens is behept met bovenmenselijke vermogens om de grootste daden te realiseren. De aanbidding van Jobs, Gates en dergelijke ondernemers paste daar ook helemaal bij. Het liberale van de vrije mens werd een leer van een mens die koortsachtig zoekt  naar het unieke ik. Onderscheiden werd een levensopdracht. Veel posten op facebookgeven daar een beeld van. Daarmee wordt het ik het brandpunt van de nieuwe wereld. Internet en mobiele telefonie hebben grote invloed op deze ontwikkeling. En je kon nu zelfs communiceren van iedere gewenste plek.

Het web 2.0 zorgde er voor dat men niet alleen alles kon vinden (google, 1998) maar ook zender werd van boodschappen naar een zeer breed publiek. Deze blog is daar een voorbeeld van …..Door de smartphone gingen de genoemde mogelijkheden ook nog eens naar een hoger stadium: we waren overal en voortdurend (en zonder nadenken) in staat om te zenden. Door de handige apps hadden we voortdurend  de wereld onder handbereik, maar vice versa verwachten we dat ook van de wereld. En vooral van instanties en overheden. Inmiddels ook van bedrijven en bezorgdiensten [binnen10 minuten bezorgd]. Door reviews en swipen [bijvoorbeeld op datingapps] hebben we overal invloed op. De psych van de mens ervaart veel macht. Maar dat staat tegenover een andere wereld. Die van zekere onteigening. We moeten toegeven aan werkdruk, lastige en onzekere situaties en hebben financiële moeiten. Onzekerheid van invloed van de natuur op ons leven. En de ongelijkheid groeit, solidariteit holt achteruit en kwaliteit van publieke voorzieningen neemt sterk af. Sadin noemt dit de gespletenheid die we ervaren in individuele en collectieve toestand. We staan aan de vooravond van een implosief keerpunt. Hij schrijft het prachtig; mensen staan te springen om, zodra de kans zich voordoet, wraak te nemen op hun wrede lot en zich daarnaast te laven aan kortstondige, maar telkens opnieuw opgepookte opwinding die vooruitkomt uit nieuwe vormen van macht. Deze neiging wordt het meest zichtbaar door de onbedwingbare behoefte van velen om luid en duidelijk hun mening te verkondigen. Sadin waarschuwt wel dat een nieuwe vorm van totalitarisme hierdoor op komen kan. Dat combineert hij met crises die op de pandemie zullen volgen en alleen maar tot meer armoede zullen leiden.

Hoe verder? Wat nu?

Sadin roept op tot analyse, onderzoek en herijking. Zeker als het gaat om technologie en de invloed op onze persoonlijke en collectieve psyche. Wat ik vervolgens erg mooi vind is zijn conclusie. In de bovengenoemde tijd dienen we duidelijk te maken dat er iets is en altijd zal zijn wat ons overstijgt, bindt en verplicht.  Bij ons is dat werken in de opdracht van Christus. Bij Sadin is dat de individuele eigenheid, die we nooit genoeg tot uitdrukking kunnen brengen (gelukkig), die we absoluut in al haar verschijningsvormen moeten verdedigen en die onze stem en waardigheid uitmaakt, alleen werkelijk kan gedijen bij de gratie van de gedeelde ruimte. Sadin citeert daarbij Jules Romains: ‘het individu kan nooit de overhand op de mensheid nemen’. De mensheid zie ik dichtbij in de samenleving. De samenleving van Hoogeveen. Daarom dit Christendemocratisch appel op allen: ga voor de samenleving. In al haar pluriformiteit wil het CDA aan dat appel inhoud geven: daarom partij van de samenleving…. Ja maar, ….

…hoe is dan dat profiel van het CDA anno 2022?

Dit voorjaar is dat door de heer van Zwol nog eens goed op papier gezet. Hij wijst op 4 kenmerken van de Christendemocratische politiek:

  1. Midden in de samenleving: Herkenbaar is het CDA vooral wanneer het zich richt op verbinden en overbruggen in de samenleving. Tussen mensen, tussen belangen, tussen organisaties en tussen naties.
  2. Volkspartij die ieder mens telt: Het CDA staat altijd open voor de veelkleurige samenleving, een samenleving die meer is dan de optelsom van individuele belangen. De samenleving is per definitie pluriform en een volkspartij is er voor ieder mens in de samenleving. Ieder mens telt, ongeacht ras, geloof of achtergrond. We hebben oog voor hen die niet meer mee kunnen, de kwetsbaren de onderdrukten en bieden een helpende hand aan wie dat nodig heeft.
  3. Vaste waarden: Wij leven als mensen niet in een vacuüm; we bouwen verder op wat onze voorouders hebben opgebouwd en we moeten het leven en de aarde op de best mogelijke manier doorgeven aan volgende generaties.
  4. Nieuwe wegen: De Christendemocratische politiek staat niet stil, maar vormt een agenda van vernieuwing. Wij hebben vaste waarden met een blik op de toekomst, met lef om nieuwe wegen te bewandelen. Wij zijn niet bang om keuzes te maken die op de korte termijn pijn doen, maar die nodig zijn voor het land en de planeet die wij door willen geven aan komende generaties.

Het appèl van de christendemocratie aan Nederland en Europa in de eenentwintigste eeuw is: laten we elke dag opnieuw werken aan een samenleving die niet draait om “ieder voor zich”, maar om “zij aan zij”. Dat maakt onze volkspartij uniek vergeleken met alle andere politieke partijen. Dit appèl en de 4 karakteristieken laten goed zien waar de kern van de christendemocratie over gaat.

Het CDA heeft volgens Van Zwol fundamentele kritiek nooit willen schuwen. Het betekent dat we een andere mens- en maatschappijvisie hebben dan liberale en sociaalliberale partijen. Die verschillen mogen helder voor het voetlicht worden gebracht. Het betekent vanzelfsprekend niet dat we niet met andere partijen samen kunnen werken. Van Zwol stelt dat het CDA in het uitdragen van onze eigen visie op mens en samenleving een consistente lijn nodig heeft tussen vier P’s: principes, programma, profiel en personen. De komende tijd zal aan de hand van de verschillende rapporten gewerkt kunnen worden aan deze vier ‘P’s’ om een helder en eigenstandig geluid te kunnen laten horen ten opzicht van andere politieke ideologieën.

‘Niet bij brood alleen’ is een tekst uit het evangelie, richtsnoer van ons politieke handelen en herinnert aan de beweging van vroeger die een sterk sociaal karakter had. Van Zwol stelt dat de christelijke traditie voor het CDA geen gestold cultuurgoed is, ‘maar een dagelijks appel om steeds opnieuw de vraag naar een rechtvaardige ordening van de samenleving te stellen.’ In het verslag van Van Zwol komt dat bijvoorbeeld tot uitdrukking in voorstellen rondom nieuwe vormen van solidariteit: ‘Het CDA wil de solidariteit opnieuw vormgeven. Niet alleen op de traditionele manier met hervormingen voor de arbeidsmarkt en in de sociale zekerheid. Werk lijkt er meer dan ooit, maar de kansenongelijkheid is ook groter dan ooit. Daarom zal het CDA eerst en vooral inzetten op bestrijding van segregatie in het onderwijs, gezond leven voor iedereen mogelijk maken en een betere toegang tot de woningmarkt voor jong en oud.’

In het mensbeeld van de christendemocratie staat de waardigheid van ieder mens als mens centraal. Je bent waardevol omdat je er bent. Los van prestaties, mogelijkheden, afkomst of maatschappelijke positie. Dat is het mensbeeld dat we als CDA’ers met elkaar delen. We zijn als mensen op elkaar gericht, relationeel. We zijn verantwoordelijk. Maar mensen zijn ook kwetsbaar, hebben soms hulp nodig of correctie. Onze politiek zal steeds opnieuw vormgegeven worden vanuit dit mensbeeld waarbij de menselijke waardigheid centraal staat. Ons beleid zal van hieruit herkenbaar moeten zijn. En als CDA’ers mogen en moeten we elkaar aanspreken als we niet vanuit dit mensbeeld handelen. Rechtvaardigheid is namelijk erop gericht deze menselijke waardigheid recht te doen. Van Zwol zegt daarover: “Echt rechtvaardig is de samenleving in christendemocratische zin pas als een ieder de mogelijkheid heeft een bijdrage te leveren aan iets wat groter is dan hem- of haarzelf en als kwetsbare mensen een helper hebben. Zo bezien dient de rechtvaardigheid de menselijke waardigheid, de vrijheid en de verantwoordelijkheid.”

De C van het CDA is van grote waarde. In het verslag-Rapport van Zwol wordt geschreven over onze uitgangspunten welke even klassiek als actueel zijn: 

De Christendemocratie bouwt hier voort vanuit een ijzersterke traditie: al 140 jaar in Nederland, 70 jaar in Europa. Vanuit onze politieke overtuiging koesteren en bevorderen wij de constructieve krachten in de samenleving. Zo krijgen de uitgangspunten van de Christendemocratie nieuwe lading als kenmerkende motieven voor de opbouwende zij aan zij-maatschappij in onze tijd.

Die CDA-uitgangspunten zijn:

  • Publieke gerechtigheid is het juiste doen, recht doen, omwille van de menselijke waardigheid. De rechtsstaat is een onmisbare voorwaarde voor de bescherming van de menselijke waardigheid. De overheid heeft de taak om mens en schepping tot hun recht te laten komen, de vrede te bewaken en het recht te onderhouden.
  • Rentmeesterschap is de vraag stellen: “Zijn wij goede voorouders?” Vanuit een besef van verbondenheid tussen generaties zijn mensen geroepen tot een duurzame zorg voor natuur en cultuur en het vernieuwend en creatief doorgeven wat van waarde is.
  • Solidariteit is zorg voor elkaar. Mensen zijn elkaar gegeven, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en zijn het gelukkigst als zij in gemeenschap met anderen leven en worden gezien en gewaardeerd. Mensen die kwetsbaar zijn geworden verdienen steun, van hun zorgzame medemensen en van een beschermende overheid.
  • Gespreide verantwoordelijkheid betekent dat mensen, organisaties, bedrijven en overheden een eigen en gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de schepping en het algemeen welzijn, om zowel persoon als gemeenschap te laten floreren.

Voorbeeld minder overheid

Zie bijvoorbeeld de motie in Hoogeveen van de vergroening van schoolpleinen, laat scholen het zelf oppakken, moeten we daar een motie over aannemen waarin staat dat overheid afspraken met schoolbesturen moet maken om pleinen te vergroenen….? Leve de paternalistische overheid die alles wil aansturen en overal afspraken over wil maken. Zouden de scholen daar zelf niets aan doen? Dit alles laat overigens geen twijfel bestaan over dat het goed en leuk is om de pleinen te vergroenen. Trouwens ook leuk voor de schoonmaak van de school…..   Overigens het vergroenen gebeurd al lang in Hoogeveen. En er wast ook best wel geld voor: Leefbaarheidsfonds ondersteunt groen schoolplein De Zandloper met regenton (swwh.nl). Ik raad u aan de nieuwsbrief van de zandloper te lezen: OBS de Zandloper » Onzichtbare sectie » Groen Schoolplein (schoolsunited.nu). Dan kunt u lezen wat het groene schoolplein inhoudt. Eén opvallende zin in dit bericht: ‘samen met de ouders is dit plein gerealiseerd’. Dat precies wat wij verstaan onder ‘partij van de samenleving’. Er staat niet ‘op aanwijzing van de wethouder onderwijs en met hulp van diverse ambtenaren is een groen schoolplein aangelegd’. De samenleving kan zich zelf prima redden. Hierbij de voorbeelden van de Zandloper:

Bij Donker Groen in Hoogeveen hebben ze zich gespecialiseerd in Groene Schoolpleinen. Mooie voorbeelden:

Groene schoolpleinen – Wij helpen uw schoolplein vergroenen (donkergroep.com)

Ze helpen ook mee daar geld voor te vinden. En werken samen met IVN etc. Dit staat op de site van Donker Groen:

Er zijn verschillende landelijke organisaties die subsidies en fondsen beschikbaar stellen voor groene schoolpleinen. Ook op provinciaal, regionaal en lokaal niveau zijn hier speciale regelingen voor. Daarnaast zijn er veel kleinere fondsen die dit soort initiatieven kunnen steunen.

Het aanvragen van subsidie is een tijdrovende bezigheid, die nauwkeurig moet plaatsvinden. Wij werken daarom samen met een subsidie- en project-actie-bureau dat samen met u de aanvraag/aanvragen in orde maakt. Er is geen maximum aan de hoeveelheid subsidie die u kunt aanvragen, maar het mag niet het benodigde bedrag overschrijden. Het aanvragen van subsidies voor een groen schoolplein kan het hele jaar door; er is geen uiterste datum.

Slotwoord 

Nu is het tijd om vanuit die mooie woorden, visies en vergezichten aan de slag te gaan. Tijd voor moedige politiek. De boodschap van het Goede Woord is de basis voor onze uitgangspunten en die sturen op hun beurt weer ons werk. Onze afwegingen. Daaruit herleiden we onze keuzes. Het evangelie is een inspiratiebron, waar de Hoogeveense CDA-ers laten inspireren. Dagelijks zijn we met politiek bezig. Door daden kunnen we het laten zien.

Onder schrijven van (een deel van deze blog) luisterde ik naar: Opwekking 798 ‘Houd vol’. Goed nummer voor de partij van de samenleving. Het CDA.

#voorelkaar #voorhoogeveen #samenvoorhoogeveen #samen